İNSAN HAKLARI VE DEMOKRATİKLEŞME SÜRECİ - Deneme Sınavı - 8

Uluslararası Ceza Mahkemesi, savaş suçları, insanlğa karşı işlenen suçlar, soykırım suçları ve saldırı suçlarına bakan uluslararası daimi bir mahkemedir. Hollanda’nın Lahey şehrinde bulunmaktadır.

Avrupa Konseyi bünyesinde 1950 yılında imzaya açılan ve  1953 yılında yürürlüğe giren Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi, sözleşmede koruma altına alınan temel hak ve özgürlüklerin ihlalini taraf ülkelerde bağlayıcı nitelikte çözümleyen yargısal bir mekanizma kurmuştur.

Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Konferansı, Soğuk Savaş yıllarında Batı ve Doğu bloklarını bir araya getiren ve 1975 yılında iki bloğun değişik alanlarda iş birliği yapmasını öngören Helsinki Nihai Senedi ile sonuçlanan bir konferanslar dizisidir.

Uluslararası Af Örgütü (Amnesty International) insan haklarına saygı gösterilmesi, insan hakları ihlallerinin engellenmesi ve bu hakların korunması için çalışan insanların oluşturduğu, uluslararası alanda tanınan küresel bir  sivil toplum hareketidir.

İnsan hakları, dış politika yapımının bir konusu olarak benimsendiğinde, bu politikayı
yürütecek bazı araçların mevcut olduğu görülür.  Bunlar, sessiz diplomasiden
açık diplomasiye, dış yardımların kesilmesinden ticari yaptırımların uygulanmasına
ve hatta insani müdahaleye kadar uzanan bir dizi siyasal araçlardır.

Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği; Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından 14 Aralık 1950’de kurulan ve görevi, mültecilere uluslararası koruma sağlamak ve sorunlarının çözümüne destek olmaktır. Örgütün amacı, yapısı ve işleyişi 1951 tarihli Mültecilerin Hukuki Statüsüne ilişkin Sözleşme’yle belirlenmiştir.

Mülteci sorununun özünde bir devletin kendi halkına yönelik şiddet ve insan hakları ihlalleri politikası vardır. Kamu otoritesinin çökerek şiddetin egemen olduğu veya temel insan haklarının kamu otoritelerince sistematik ve kitlesel olarak ihlal edildiği durumlarda mülteci sorunu ortaya çıkar. Bu noktadan sonra da bölgesel devletler ve uluslararası örgütler ‘barış ve güvenliğin’ tehdit edildiği gerekçesiyle ‘müdahaleci’ yönelişler geliştirirler. Böylece insan hakları ihlali olarak başlayan bir süreç uluslararası bir güvenlik meselesine dönüşür.

Ortada, insan haklarının küresel bir hareket olmasını gerektirecek bir ‘ihlaller’ yığını vardır. Bu sebeple de insan hakları küresel bir harekettir. Dolayısıyla, doğru cevap D’dir.

İkinci Dünya Savaşı sonrası uluslararası hukuk alanında atılan adımlar ve insan hakları sözleşmeleri insan haklarına uluslararası bir nitelik, içerik ve meşruiyet kazandırmıştır. Dolayısıyla, doğru cevap C’dir.

Devlet, temel hak ve özgürlükleri tehdit etme potansiyeli en yüksek örgütlü güçtür. Devletlerin, insan haklarını uluslararası güvencelere bağlayan rolünü inkar etmek mümkün değildir. Dolayısıyla, doğru cevap A’dır.

İfade özgürlüğü, Avrupa İnsan hakları Sözleşmesi ile güvence altına alınan haklardan bir tanesidir. Dolayısıyla, doğru cevap E’dir.

1957 tarihli Roma anlaşması genel olarak insan haklarından söz etmek yerine ekonomik entegrasyonun unsurları olarak değerlendirilen seyahat serbestisi, kadın-erkek eşitliği, teşebbüs özgürlüğü ve ayrımcılığın yasak olması gibi ilkelere değinmiştir. Dolayısıyla, doğru cevap B’dir

"Amsterdam Anlaşması, üyelik şartlarını anayasal ilkeler haline getirmiş; ‘Üye devletlerin ortak değerleri olan özgürlük, demokrasi, insan haklarına saygı ve hukuk devleti’ ilkelerine saygı gösteren Avrupa devletlerinin üye olabileceği hükmü getirmiştir." Dolayısıyla, doğru cevap C'dir.

Kuzey Atlantik Anlaşma Örgütü (NATO) sivil toplum kuruluşları arasında yer almamaktadır. Dolayısıyla, doğru cevap B’dir

Hedef ülkede ekonomik kriz, işsizlik ve sosyal eşitsizlik gibi sonuçlar yaratma potansiyeli olan insan hakları aracı ticari yaptırımlardır. Dolayısıyla, dığru cevap E’dir

Bir devletin veya devletler koalisyonunun bir başka devlete yönelik kitlesel insan hakları ihlallerini durdurmak için askeri müdahalede bulunması ya da bulunmakla tehdit etmesine insani müdahale adı verilir. Dolayısıyla, doğru cevap A’dır.

1994 yılında Ruanda’da gerçeleşen ve uluslararası barış ve güvenliği tehdit ettiği düşünülen insani kriz için askeri müdahale onayı Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi tarafından verilmiştir. Dolayısıyla, doğru cevap B’dir.

Karışmazlık ilkesi, devletin iç ve dış ilişkilerinin ayrıştırabileceğiz varsayımına dayanır; devletin mutlak 'egemen' olduğu bir 'iç alan' vardır ve diğer devletler bu alan üzerinde hiçbir meşru söz söyleme hakkına sahip olamazlar.

İnsan haklarının uluslararasılaşması sürecinde 10 Aralık 1948 tarihinde BM Genel Kurulu’nda kabul edilen insan Hakları Evrensel Beyannamesi bir başka dönüm noktasıdır. Temel sivil ve siyasal haklar ile ekonomik ve sosyal hakların teker teker belirtildiği Evrensel Beyanname hukuken bağlayıcı olmamakla birlikte insan hakları konusunda evrensel bir uzlaşıyı yansıtması ve daha sonraki sözleşme ve düzenlemelere ilham kaynağı olması bakımından önem taşır. Evrensel Beyanname BM Genel Kurulu’nda aleyhte hiçbir oy olmamak üzere oy birliğiyle kabul edilmiştir. Ancak oylamaya katılmayan 8 ülke vardır. Bunlar; Güney Afrika, Suudi Arabistan, Sovyetler Birliği ile Sovyet blokunda yer alan Polonya, Yugoslavya, Çekoslovakya, Ukrayna ve Beyaz Rusya’dır.

Uluslararası Ceza Mahkemeleri, savaş suçları, insanlığa karşı işlenen suçlar, soykırım suçları ve saldırıları suçlarına bakan uluslararası daimi bir mahkemedir.