İNSAN HAKLARI VE DEMOKRATİKLEŞME SÜRECİ - Deneme Sınavı - 19

Karışmazlık ilkesi, devletin iç ve dış ilişkilerini ayrıştırabileceğimiz varsayımı-
na dayanır; devletin mutlak ‘egemen’ olduğu bir ‘iç alan’ vardır ve dğer devletler
bu alan üzerinde hiçbir meşru söz söyleme hakkına sahip olamazlar.

BM Sözleşmesi’nde 55. Maddesi BM örgütünü ırk, cinsiyet, dil ya da din ayrıı gözetmeksizin herkesin insan
haklarına ve temel özgürlüklerine bütün dünyada etkin bir biçimde saygı gösterilmesini’
sağlayacak çalışmalar yapmakla görevlendirir.

Avrupa insan Hakları Sözleşmesi’nde (AİHS) yargısal koruma altına alı
nan haklar ‘sivil ve siyasal haklardır’. Hayat ve özgürlük hakkı, mülkiyet
hakkı, adil yargılanma hakkı, ifade özgürlüğü, örgütlenme özgürüğü, düşünce,
vicdan ve din özgürlüğü, cezaların yasallığı ilkesi, işlkence yasağı bunlardan bazılarıdır.

BM’in Viyana’da 1993 yılında düzenlediği Dünya insan Hakları
Konferanı’na katılan 171 devlet oy birliğiyle BM şartı doğrultusunda insan hakları
na saygının teşviki, insan haklarının gözetilmesi ve korunması yükümlülüklerini
yerine getirme taahhüdünü yenilemişlerdir. Ayrıca insan haklarıın evrensel nitelğinin sorgulanamaz olduğunu vurgulamışllardır.

İnsan hak ve özgürlüklerinin kullanılış biçimlerine göre yapılan ikili (bireysel haklar ve kolektif haklar) ayrım vb. gibi sınıflandırmalar söz konusudur. Doğru yanıt C'dir.

Negatif statü hakları (koruyucu haklar), kişinin devlet tarafından dokunulamayacak olan haklarını ifade eder. Kişi dokunulmazlığı, zorla çalıştırma yasağı, mülkiyet hakkı, özel hayatın gizliliği, konut dokunulmazlığı, haberleşme özgürlüğü, yerleşme özgürlüğü, din ve vicdan özgürlüğü, düşünce ve ifade özgürlüğü, toplantı ve gösteri yürüyüşü gibi hak ve özgürlükler bu kapsamda ele alınır. Doğru yanıt A'dır.

Burjuvazi: “Bourg” (şehir, kent) kelimesinden türemiştir; kelime anlam› “kent-soylu”dur. 18. yüzyıldan itibaren kullanılmaya başlanan burjuvazi; kent ve kasabalarda oturan ve geçimini zanaat ve ticaret ile sağlayan bağımsız toplumsal grupları tarif eder. Doğru yanıt B'dir.

İkinci kuşak haklar, ekonomik, sosyal ve kültürel haklara karşılık gelir. Bilhassa 1800’lü yıllarda Sanayi Devrimi sonucunda İngiltere’de ortaya çıkan işçi sınıfının mücadelesinin sonucu olarak kazanılan bu haklarda amaç; sosyal eşitsizlikleri gidermek ve sosyal adaleti sağlamaktır. Doğru yanıt A'dır.

İlk ortaya çıktığı dönemlerde insan haklarının başlıca hedefi, devleti ahlaki bir ilkeyle sınırlandırmak ve böylelikle bireylere devletin dokunamayacağı bir özgürlük alanı yaratmaktı. Doğru yanıt E'dir.

Bugün uluslararası düzenlemelerle garanti altına alınan sivil ve siyasi hakları temelde dokuz genel başlık altında toplamak mümkündür:

Buna göre kölelik ile insanlık dışı ve aşağılayıcı ceza ve muamele yasağı, kişinin fiziki ve manevi bütünlüğüne saygı kapsamında yer almaktadır. Doğru yanıt D'dir.

Ekonomik ve sosyal haklar üç başlık altında ele alınabilir:

BM’nin Sivil ve Siyasal Haklar Sözleşmesi ile Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Sözleşmesinin 1.
maddesinde halklara tanınan “kendi kaderini tayin hakkı” kolektif hakların tipik bir örneğidir. Doğru yanıt C'dir.

Kendi kaderini tayin hakkının üç boyutu vardır: Bunlar: Siyasi boyut, ekonomik, sosyal ve kültürel boyut ve dayanışma boyutudur. Ekonomik boyut, halklarının kendi doğal zenginliklerinden ve kaynaklarından yararlanabilmesini içerir. Doğru yanıt C'dir.

Özel temsil hakları; ulusal veya etnik bir azınlığın ülke çapında alınan kararlarda göz ardı edilmesi ihtimalini azaltır. Doğru yanıt A'dır.

Bireylere devletten olumlu bir davranış, bir hizmet veya bir yardım isteme imkanı tanıyan haklar, pozitif haklardır. Doğru yanıt B'dir.

Alman filozof Jürgen Habermas’a (1929-) göre, modern demokrasilerde meşruiyetin iki kaynağı vardır: Biri ulusal iradedir, diğeri ise insan haklarıdır. Doğru yanıt C'dir.

Doğal hukuk terimiyle kastedilen, doğru ve yanlışın evrensel ilkeleri oldukları kabul edilen bir dizi normatif önermenin bulunduğudur. Doğal hukukun normatif olmasının anlamı ise onun bütün insanlara diğer bütün insanlara karşı birtakım ödevler yüklemesidir. Doğru yanıt D'dir.

İnsan hakları doğuştandır. İnsanların doğdukları andan itibaren sahip oldukları bu haklar, insan kişiliğinin ayrılmaz bir parçasıdır. İnsan haklarının doğuştan olmasının mantıki sonucu, bu hakların “toplum öncesi” olmasıdır. Doğru yanıt E'dir.

Sofistler, devletin insanlar tarafından kurulduğunu, bu nedenle devletin ve yasaların varlık nedeninin insan yararı olduğunu savunuyorlardı. Sofistlere göre devlet insanın mutluluğunu gerçekleştirmeye yönelik bir araçtı; yasalar ise insanların yararları doğrultusunda ve toplumsal mutabakat sonucunda saptanıp ortaya konmuş kurallardı. Doğru yanıt B'dir.

Platon’a göre, demokratik rejim halkı aydınlatan bir rejim olmaktan ziyade, halka yaltaklanan bir rejimdir. Bu rejimde demagoglar türemekte ve bu demagoglar halkın kolaya kaçma isteğini sömürmektedirler. Bu nedenle demokrasi dayanaklı ve sürekli olmayan bir rejimdir; demokrasinin muhtemel sonucu ise tiranlıktır. Doğru yanıt B'dir.