İNSAN HAKLARI VE DEMOKRATİKLEŞME SÜRECİ - Deneme Sınavı - 11

Bazı yazarlar, sivil ve siyasal haklar ile ekonomik ve sosyal haklar arasında bir nitelik farkı bulunduğunu belirtir. Örneğin Cranston, sivil ve siyasi hakların evrensel, üstün ve mutlak ahlaki haklar olduklarını savunur. Ekonomik ve sosyal hakların ise aynı nitelikleri taşımadığını, bu taleplerin bir hak değil bir ideal olduğunu belirtir. Buna karşılık olarak Donnely, insan onuru kavramından hareketle ekonomik ve sosyal taleplerin de bir insan hakkı olduğunu savunur. Donnely'e göre, ekonomik ve sosyal haklar aleyhine ileri sürülen görüşlerin en önemlisi, bu hakların gerçekleştirilmesinin sivil ve siyasi haklara göre daha zor olmasıdır. Ancak fiiliyatta bu hakları temin etmenini güç olması bu hakların kavramsal ve ahlaki önemini ortadan kaldırmaz. Doğru cevap B seçeneğidir.

İnsan haklarının sivil, siyasi haklar ve sosyal, ekonomik haklar olarak ikiye ayrımı birçok yönden eleştirilmiştir. Eleştiri konusu bu yönlerden biri, sivil ve siyasi haklar ile ekonomik ve sosyal hakların keskin bir çizgiyle belirlenmiş bir ayrım oluşturmamasıdır. Örneğin mülkiyet hakkı, hem sivil-siyasi hem de ekonomik-sosyal boyutu bulunması açısından her iki sınıfa da girer. Doğru cevap C seçeneğidir.

Kolektif haklar etnik, kültürel, dilsel ve dil grupları gibi ayırt edici özellikleri bulunan azınlık grupların söz konusu ayırt edici kolektif özelliklerin korunması ve geliştirilmesi için başvurulan hakları ifade eder. Cevap A seçeneğidir.

Ekonomik boyut halkların kendi doğal zenginliklerinden ve kaynaklarından yararlanmasını içerir. Sosyal boyut ise, her halkın içinde yaşayacağı sosyal sistemi kendi seçme ve bu sistem içinde yaşama hakkını ifade eder. Kültürel boyut, kültürüne göre yaşama, kültürünü koruma ve gelecek kuşaklara aktarma ve tüm bunlar için gerekli kuruluşlara sahip olmayı ifade eder. Siyasi olarak kendi kaderini tayin bu üç boyutun gelişimlerini sağlaması ile olur. Doğru cevap C seçeneğidir.

Ayrılma olarak da nitelendirilen dışsal determinasyon hakkı ancak sömürge yönetiminde yaşayan halklara, I. Dünya Savaşı Sonrasında işgalci devletlerin yönetimi altına sokulan halklara ve federasyondan anayasal ayrılma hakkı talep eden halklara tanınmıştır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Özyönetim hakları gücü daha küçük politik birimlere aktarır. Böylelikle eğitim, göç, kaynakların işletilmesi, dil ve aile hukuku gibi meselelerde ve kendi kültürleri içinde özel önem taşıyan kararlarda bir ulusal azınlık çoğunluk tarafından köşeye sıkıştırılmasından kurtulabilir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Jürgen Habermas

Doğal haklar ihtiyaca göre yenilenir.

Kültürden kültüre farklılık gösterebilir.

Tanıma, Karışmama, Koruma, Temin-Tedarik

Tüm insanlar eşit ve özgür doğarlar. İnsan herşeyin üstündeki en önemli amaçtır.

John Locke

Magna Carta Libertatium

Kültürel rölativizm

17. ve 18. yüzyılda insan hakları, “doğal haklar” ve insanın hakları” adı altında siyasi düşünce dünyasına girdiğinde, o dönemdeki hakim siyasal yapıya ve o yapının meşruluk ilkelerine kesin ve sert bir başkaldırıyı temsil ediyordu.Bu düşünce, ekonomik hayatı büyük ölçüde kontrolü altında tutan ama siyasi olarak bir ağırlığı bulunmayan burjuva sınıfı tarafından temsil ediliyordu. Burjuva ideologları, özetle şu düşünceleri savunuyorlardı: • Bütün insanlar eşit ve birtakım doğal haklara sahiptirler. • İnsanlar, devleti ve diğer sosyal kurumları sahip oldukları bu haklar dâhilinde kurmuşlardır. • Dolayısıyla devlet, mutlak ve sınırsız bir varlık değildir; devlet, insanlar tarafından kendilerine hizmet etmesi amacıyla yaratılmış sınırlı bir varlıktır. • Fakat mevcut hükûmetler insanlar üzerinde büyük bir tahakküm kurmuşlardır ve bu nedenle ehlileştirilmeleri gerekir. • Bütün insanlar adil yargılanma hakkına sahiptirler.

“Monarchie” kelimesinden Türkçeye geçmiştir. Siyasal iktidarın, genellikle miras yoluyla bir kişinin üstünde toplandığı yönetim biçimidir. Ancak 18. yüzyılın son dönemlerinde meydana gelen siyasi ve toplumsal değişimlerle “meşruti monarşi” denilen yeni bir monarşi türü doğdu.Günüzde Hollanda, Danimarka, İngiltere ve İsveç gibi ülkeler, meşruti monarşi ile idare edilmektedir.

Sözlük hakkı itibarıyla, diğerlerinin etkisi ve müdahelesi olmadan kendi kararlarını alması veya bireylerin hayatlarını kontrol etmeleri, kendi kendilerine belirledikleri amaçlara ulaşmaları ve topluma tam olarak katılmalarını ifade eder. Kendi kaderini tayin hakkı, bazı gruplar için birleştirici bir ilke olması bakımından olumlu bir manaya sahipken, bazıları için ise ayrılma ile eş anlamlı olarak kullanıldığından olumsuz çağrışımlar taşır.

Bir devletin kendi ülkesinin sınırları dışında egemenlik kurarak yönettiği ve ekonomik ve siyasi çIkarlar sağladığı ülke. Sömürülen ülke, koloni, müstemleke. BM şartı’na ve uluslararası barış ve iş birliğine aykırılığını vurgular ve self-determinasyon hakkının öznesini “sömürge halkları” ile sınırlı tutar.

Sosyal boyut, her halkın içinde yaşayacağı sosyal sistemi özgürce seçme ve bu içinde yaşama hakkını deyimler. Sosyal adalet ve sosyal sağlık düzenin kurulması ve geliştirilmesi bu bağlamda ele alınabilir. BM Genel Kurulu, 1965 yılında aldığı bir kararla genç nesillerin kendi kaderini tayin hakkı ve insan hakları bilinciyle yetiştirilmesi gereğini karara bağlamıştır.

Kymlicka (1998), grupların taleplerini iki kısma ayırmak gerektiğini belirtir. Birincisi, bir grubun kendi üyeleri karşısında talep ettiği haklardır ki, bunlara iç kısıtlamalar adını verir. İkincisi ise grubun genelde toplum karşısındaki hak talepleriyle ilgilidir, bunları da dış korumalar olarak isimlendirir. İç kısıtlamalar, grup içi ilişkilerle ilgilidir ve bu, grup dayanışması adına, grubu oluşturan bireylerin baskı altına alınması tehlikesini doğurur.