İNSAN HAKLARI HUKUKUNA GİRİŞ

Anayasa’nın “Temel hak ve hürriyetlerin korunması” başlığını taşıyan 40’ıncı maddesine göre, “Kişinin, Resmi görevliler tarafından vaki haksız işlemler sonucu uğradığı zarar da, kanuna göre, Devletçe tazmin edilir. Devletin sorumlu olan ilgili görevliye rücu hakkı saklıdır” (m. 40/3). Doğru cevap A şıkkıdır.

Genel görüşme, toplumu ve devlet faaliyetlerini ilgilendiren belli bir konunun TBMM Genel Kurulunda görüşülmesidir. Doğru cevap B şıkkıdır.

Yasama Organı Aracılığıyla Korunma: Temel hak ve özgürlüklerin süjesi olan bireyler, idare tarafından yapıldığını ileri sürdükleri hak ihlalleri bakımından yasama organına, dilekçe hakkını kullanarak başvurma imkânına sahiptir. Doğru cevap E şıkkıdır.

Türkiye’de insan haklarının ülke düzeyinde ve bir bütünlük içinde korunması amacıyla oluşturulmuş yargı dışı ilk mekanizma İnsan Hakları İnceleme Komisyonudur. Komisyon, 1990 yılında kabul edilen 3686 sayılı İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu Kanunu ile varlık kazanmıştır. Doğru cevap A şıkkıdır.

Anayasamıza göre, TBMM’deki siyasi parti grupları, en az yirmi milletvekilinden oluşur. Doğru cevap D şıkkıdır.

Aynı makama başvuru: Eylem ve işlemi gerçekleştiren idari makama yapılan başvuru. Doğru cevap C şıkkıdır.

Bilgi Edinme Hakkı Kanunu’na göre, “herkes”
bilgi edinme hakkına sahip olmakla birlikte; yabancı uyruklu gerçek ve tüzel kişiler için hakkın
kullanımı belirli şartlara bağlanmıştır (m. 4/2):
• Yabancı gerçek kişilerin Türkiye’de ikamet
etmesi; tüzel kişilerin ise Türkiye’de faaliyette bulunması gerekir.
• Yabancı gerçek ve tüzel kişilerin talep edebilecekleri bilgi kendileri veya faaliyet alanlarıyla ilgili olmalıdır.
• Bilgi edinme hakkının kullanımı karşılıklılık esasına bağlanmıştır. Doğru cevap B şıkkıdır.

2012 yılında yürürlüğe konulan 4643 sayılı Kanun’la İnsan Hakları Başkanlığı yerine Türkiye İnsan Hakları Kurumu oluşturulmuştur. Doğru cevap C şıkkıdır.

2012 yılında yürürlüğe konulan 4643 sayılı, Kanun’la İnsan Hakları Başkanlığı yerine Türkiye
İnsan Hakları Kurumu oluşturulmuştur. Bu kurum da yerini 2016 yılında yürürlüğe giren 6701 sayılı Kanun’la Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumuna bırakmıştır. Son düzenlemeyle Kurumun bağımsız niteliği korunarak yetkileri genişletilmiştir. Doğru cevap E şıkkıdır.

İlk örneği 19. yüzyılda İsveç’te görülen kamu denetçiliği (ombudsmanlık) uygulaması, idarenin
eylem ve işlemlerinden zarar gören kişilerin şikayetlerini sundukları özel bir başvuru makamının oluşturulmasına bağlıdır. Doğru cevap A şıkkıdır.