İNSAN HAKLARI HUKUKUNA GİRİŞ

Özgürlük hakkında tam ve mükemmel bir tanımlama yapmak kolaydır.

Charles de Montesquieu

İngiltere

Özgürlük birey odaklı ve toplum odaklı algılanmaktadır. Toplum odaklı ele alındığında, insan ve özgürlüğünün ancak toplum içinde değer kazanacağını, birey özgürlüğünü toplum hayatı izin verdiği ölçüde elde edebilir ve kullanabilir. Özgürlük toplumun sağladığı kazanımlardır bu özgürlükler yasalarla tanınmışsa anlamlıdır. Buna karşılık liberal özgürlük anlayışında birey doğuştan özgür ve eşit kabul edilir. Bireyin özgür olmak ya da özgürlükten yararlanmak için yasayla yetkilendirilmesine ayrıca gerek yoktur. Bu yönüyle liberal kuram birey özgürlüğü odaklıdır.  Doğru cevap C seçeneğidir.

Devlet yöneticilerinin yönetimi altındaki halkın haklarına saygı göstermeyi zaman zaman fermanlarla ilan ettikleri görülür. Bu konuda en eski tarihi belge Babil’de günümüzden 4500 yıl önce ilan edilen ve günümüzde Londra’da müzede sergilenen Kiros Sindiri’dir. Kiros Silindiri kilden bir oval tablettir. Kral Kiros kil üzerine yazılan bu fermanıyla yönetimi altındaki halka ve ülkede ticaret için bulunanlara mal ve can güvenliği vaat etmekte ve onlara eşit davranma garantisi vermektedir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Fransız yazar Colliard özgürlüğü kamu özgürlüğü olarak adlandırır. Kamu Özgürlükleri, hakların “pozitif hukuk aracılığıyla düzenlenip güvenceye kavuşturularak uygulamaya taşınan kısmı” bir başka ifade ile “yürürlükteki hukukun tanıdığı haklar”dır. Doğru cevap D seçeneğidir.

İnsan hakları modernleşme sürecinde burjuva sınıfının elde ettiği siyasal kazanımlarına borçlu olmamıza karşın, son iki yüzyılda bu anlayış dünya çapında yaygınlık kazanarak evrensel değerlere dönüşmüştür. Bu sayede insan hakları denince her insanın sahip olduğu haklar anlaşılmaktadır. Devletin görevi bu hak ve özgürlüklerin her birinin hayata geçmesi ve saygı ile karşılanması için üzerine düşeni yapmaktır. Kültürel farklılıkları göstererek özgürlükleri ortadan kaldırmak ya da uygulamamak insan haklarının evrensel olması ilkesiyle ters düşmektedir. Doğru cevap C seçeneğidir.

İnsan hakları arasında bir öncelik-sonralık ilişkisi olmamalıdır. Bir başka ifade ile insan hakları arasında önemli-önemsiz şeklinde bir ayrım yapılmamalıdır. Bunun yanı sıra insan hakları bölünmezdir Bir insan hakkının ihlal edilmesi, onunla bağlantılı başka hakların da sınırlanması veya ortadan kalkması sonucuna yol açabilir. Haklarının bir kısmından vazgeçilip bir kısmının muhafaza edilmesi şeklinde bir anlayış yanlıştır. Çünkü her bir hakkın birey ve toplum açısından ayrı bir tamamlayıcı yanı vardır. Doğru cevap E seçeneğidir.

Klasik liberal anlayışta haklar kural olarak eşit düzeyde görülmekteydi ve insan haklarından genel olarak negatif statü hakları anlaşılmaktaydı. Locke, mülkiyet hakkı başta olmak üzere devletin, insan haklarına saygı gösterme görevinin iktidarın meşru sayılması için şart olduğunu söyler. Ona göre devlet, bireylerin özgürlüğünü kullanmasına engel olmamalıdır. Ayrıca devlet bu özgürlüklerin kolayca kullanılabilmesi için gerekli güven ortamını da sağlamakla yükümlüdür. Doğru cevap D seçeneğidir.

İnsan haklarının gelişim tarihinde birçok düşünür hizmet etmiştir. İnsan hakları kavramına farklı açılardan yaklaşmış ve gelişiminde etkili olmuşlardır. Konuya cumhuriyetçi bir yorumla yaklaşan Jean Jacques Rousseau (1712-1778) ve günümüzde Jürgen Habermas (1929-) insan haklarını daha çok siyasi katılım hakkı açısından ele almışlardır.

Olumlu statü haklarının (pozitif statü) herkesçe kullanılabilir olması için devletin bazı edimleri yerine getirmesi gerekir. Bu nedenle isteme hakları da denir. İsteme hakları denmesinin temel sebebi bireyin gerektiğinde devlete karşı dava açarak ondan, üzerine düşen görevi yerine getirmesini istemesinin mümkün olmasıdır. Sağlığın korunması, çalışma hakkının kullanılabilmesi, sosyal güvenliğin sağlanması gibi haklardır. Dilekçe hakkı aktif statü yani katılma haklarındandır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Kolektif hak ve özgürlükler birden çok bireyin bir araya gelerek kullanabileceği haklardır. Dernek kurma hakkı gibi sendika kurma hakkı ve grev hakkı kolektif özgürlüklerdendir. Hem bu haklar hem de siyasi parti kurma hakkı ve siyasi partilere üye olma hakkı kolektif özgürlükler arasında hatırlanmalıdır. Doğru cevap C seçeneğidir.