İNSAN HAKLARI HUKUKUNA GİRİŞ

1789 Fransız İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirisinin tanımladığı şekliyle kanunun yasaklamadığı her şey özgürlüktür. Burada özgürlük, düzenlenmemiş serbestliği ifade eder.

Doğru cevap a) şıkkıdır.

Özgürlük kavramının ilk bakışta yukarıda belirtilen sınırlar dâhilinde kavranmasının kolay olduğu düşünülse de kavramı tahlil etmek son derece karmaşık ve farklı yorumlamaları beraberinde getirecektir. Nitekim Montesquieu “hiçbir kelime yoktur ki, özgürlük kelimesi kadar kendisine değişik anlamlar verilmiş ve düşüncelere çeşitli biçimlerde yansımış olsun” der (Akın, 1993: 150).

Doğru cevap c) şıkkıdır

Anayasanın 10.maddenin ilk fıkrasında “herkes dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayrım gözetilmeksizin kanun önünde eşittir” hükmü, mutlak eşitliğin bir ifadesidir.

Doğru cevap b) şıkkıdır

İnsan Haklarının Nitelikleri İnsan hakları, farklı şekilde kaynaklanan (bir sözleşmeden, pozitif hukuktan veya gelenekten) diğer haklardan farklıdır. Başka hak kategorilerinden daha iyi ayrıştırılması için insan haklarının bazı nitelikleri gözden geçirilmelidir. İnsan haklarının niteliklerine ilişkin pek çok tartışmaların bulunduğu hatırlatılmalıdır. İnsan haklarının yaygın temellendirme biçimi olarak doğal haklar yaklaşımına göre; insan hakları herkesin insan olması nedeniyle doğuştan sahip olduğu dokunulmaz, devredilmez ve vazgeçilmezlik gibi özelliklere sahiptir.

- Evrensellik

- Mutlaklık

- Vazgeçilmezlik

- Doğumla Birlikte Sahip Olunma

- Bireysellik

- Devlete Karşı Olma

- Özgürlükçülük

- Temel Nitelik Olma

- İnsan Haklarının Bütünlüğü İlkesi

Doğru cevap d) şıkkıdır

Thomas Aquinas ‘Ortaçağ’ın Aristosu’ olarak anılmaktadır. Aquinas’a göre siyasal iktidar, toplumsal huzur ve güveni, iyiliği ve ortak yararı gerçekleştirmeyle yükümlü bir yapıdır. İktidarın kaynağı Tanrı olsa da, iktidarın kullanılışı yeryüzündeki iktidara aittir. Yasaları yapma ve uygulama hakkı halka aittir; fakat halk bu yetkisini kendi içinden birilerine devredebilir. Aquinas’a göre meşruiyet dayanağını iki ölçütte bulmaktadır. Birincisi siyasal iktidarın adalete uygun olarak elde edilmesi, diğeri ise bu iktidarın toplumsal çıkarlara uygun bir şekilde kullanılmasıdır. Bu ölçütlere aykırı bir durum direnme hakkını beraberinde getirir. Ancak bu direnme aktif olarak değil, pasif motiflerle örülü olmalıdır. Ancak Aquinas, düşünce sisteminde bazı çelişkilere düşmektedir. Örneğin köleliği savunmaya devam eder, kilise toplumdaki tüm değerler üzerinde ve insanın tüm içsel değerler yargılarında mutlak egemenliğe sahiptir (Coşkun, 2006: 64-67).

Doğru cevap c) şıkkıdır

Locke, aynı değer ve haklara sahip olan insanların bu değer ve haklarını koruyacak bir siyasal yapıyı bir toplumsal sözleşme ile yaptıklarını savunmaktadır(Bozkurt, Kanat ve Bektaş, 2018: 30-34). Bu durum, doğal toplumdan siyasal topluma geçiştir. Siyasal toplumda kişilerin suçlarını yargılama ve cezalandırma yetkisi topluma devredilmiştir(Kapani, 1993: 30-33). Toplum yasaları yapar ve insanlar arasında bir anlaşmazlık ortaya çıktığında bu anlaşmazlıkları yasanın öngördüğü biçimde kavuşturur.

Doğru cevap e) şıkkıdır

Doğal hukuka dayanan insan hakları doktrinin gelişmesinde Jean Jacques Rousseau da önemli rol oynamıştır. Rousseau’da doğa durumunda insan mutludur. Rousseau’ya göre; “Doğanın elindeki insan, altında uyuduğu ağacın meyvesiyle beslenen, yakındaki pınardan suyunu içen, tüm ihtiyaçlarını doğadan karşılayan mutlu insandır. Başkasına, dolayısıyla topluma da ihtiyacı yoktur. Ancak, toprağı işleyecek aracın çıkmasıyla toprağın etrafına çitle çevirip ‘burası benim’ diyen ilk insandan sonra diğerleri de ona katılınca sihir bozulmuş, mutluluk sona ermiştir.” (Akad, Dinçkol ve Bulut, 2014: 146). Rousseau sosyal sözleşme yaklaşımı ile siyasal iktidarların insanlar üzerindeki otoritesini rasyonel bir temele dayandırmıştır. Toplumun varlık nedeni insanların doğa düzeninde sahip olduğu hakların korunmasındır. Bir iktidar bu haklara saygı göstermezse, emretme gücünü kaybeder ve insanlardan kendisine itaat etmelerini isteyemez. Sosyal sözleşmenin bu ilkeleri Fransız ve Amerikan devrimlerinde benimsenecek insan hakları teorisinin temel ilkelerini meydana getirmişlerdir (Göze, 2016; 235).

John Locke, doğal haklara sahip bireyin haklarını korumakla yükümlü bir devlet düşüncesini savunmaktadır.

Doğru cevap b) şıkkıdır

1776’da Amerika’da Temsilciler Meclisi, Virginia Haklar Bildirgesini (Virginia Act of Rights) kabul etmiştir. Bildirge, insanların yaşam ve mülkiyet hakkı garanti altına alınmakta, kişilik ve mutluluklarını kendi iradeleriyle özgürce geliştirebilecekleri belirtilmiştir. Devletin görevi, kişilerin hak ve özgürlüklerini güvence altına almakla ve bunların gerçekleştirilmesi için gerekli ortamı hazırlamakla sınırlı tutulmuştur. Virginia Haklar Bildirisi sonrasında Haziran 1776’da Amerikan Bağımsızlık bildirisi kabul edilmiştir(Kapani, 1993:43-45).

Doğru cevap e) şıkkıdır

25 Nisan 1945 tarihinde başlayan San Francisco Konferansı 25 Haziran 1945 tarihine kadar sürmüş ve BM Şartı kabul edilmiştir. 26 Haziran 1945 tarihinde kabul edilen BM Şartı 24 Ekim 1945 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Doğru cevap b) şıkkıdır

Tablo 1.3’ten

Güvenlik Konseyi (SC)

İnsan haklarının kitlesel boyutlarda ihlallerinin dünya barışını tehdit etmesini önlemek amacıyla, yaptırımlara karar verme yetkisine sahiptir.

Doğru cevap a) şıkkıdır