İNSAN HAKLARI HUKUKUNA GİRİŞ - Deneme Sınavı - 4

Siyasal haklar, Georg Jellinek’in sınıflandırmasına göre aktif statü hakları içerisinde yer alır. Çünkü bu haklar bireylerin aktif biçimde siyasal hayata ve yönetimin işleyişine katılmalarını sağlar. Devlet yönetimine katılmayı garanti eden haklar olmaları sebebiyle siyasal haklar, “katılma hakları” olarak da anılmaktadır. Siyasal haklar kural olarak sadece vatandaşın kullanacağı haklar olduğundan “vatandaş hakları” olarak da görülebilir. Siyasal haklar, insan haklarının ortaya çıkış sırasını esas alan kuşak sınıflandırmasına göre, kişisel haklarla birlikte ilk olarak ortaya çıkan haklar olduğu için “birinci kuşak haklar” arasında yer almaktadır.

Sosyal devlet, tüm toplum üyelerinin insan onuruna uygun bir hayat sürmelerini sağlamak ve sosyal güvenlik ve sosyal adaleti gerçekleştirmek için gereken tedbirleri alan devleti ifade eder.

Anayasamıza göre aile, Türk toplumunun teme­lidir ve eşler arasında eşitliğe dayanır. Ailenin huzur ve refahının sağlanması yanında, özellikle anne ve çocukların korunması için gereken tedbirleri almak ve örgütlenmeyi kurmak için Devlete pozitif bir yükümlülük öngörülmüştür (m. 41/1).

Anayasada, çocuğun korunması ve haklarına ilişkin hükümlere de yer verilmiştir. Buna göre, her çocuk, korunma ve bakımdan yararlanma, ana ve babasıyla kişisel ve doğrudan ilişki kurma ve sürdürme hakkına sahiptir. Ana ve babayla ilişki kurulmasında çocuğun yüksek yararı da göz önün­de tutulacaktır. Her türlü istismar ve şiddete karşı Devlet, çocukları koruyucu tedbirler almakla yü­kümlüdür (m. 41/2-3). Anayasa her ne kadar aile­yi, Türk toplumunun temeli olarak nitelendirmiş olsa da gerek ailenin korunmasında gerekse çocuk haklarının tanınmasında vatandaş-yabancı ayrımı­nın pratik bir değeri yoktur. Başka bir ifadeyle gü­vence altına alınmış bu haklar, ister vatandaş ister yabancı olsun, herkesin yararlanabileceği nitelikte haklardır. Aslında Anayasa hükmünün lafzi (söze bağlı) yorumundan da bu sonuca ulaşmak müm­kündür. Çünkü düzenlemede “her çocuk” için koruma ve bakımdan yararlanma hakkına sahip oldu­ğu söylenerek bütün çocuklar bakımından güvence oluşturulmuştur.

Anayasamıza göre her Türk, kamu hizmetleri­ne girme hakkına sahiptir (m. 70/1). Diğer siya­sal haklarda olduğu gibi kamu hizmetlerine girme hakkı bakımından da Anayasa, vatandaş ile yabancı arasında bir ayrıma gitmiş ve yabancılara bu hak­kı tanımamıştır. Ayrıca kamu hizmetlerine girme konusunda ayrım yapma yasağı getirilmiştir: “Hiz­mete alınmada, görevin gerektirdiği niteliklerden başka hiçbir ayırım gözetilemez” (m. 70/2).