İNSAN HAKLARI HUKUKUNA GİRİŞ - Deneme Sınavı - 1

Amerikalı filozof Ronald Dworkin 1931-2013) ve Jack Donelly gibi yazarlar insan haklarını uyulması zorunlu bir “ahlaki” (Lohmann, 2005: 22-25) görev olarak görürler. Doğru cevap D şıkkıdır.

İnsan haklarının ne olduğu sorusu liberal özgürlükçü devlet kuramının ana konularından biridir. Liberal biri olarak tanınmasa da bu soruya Carl Schmitt şöyle cevap verir: Liberal bir devlet anlayışında “bireyin özgürlük alanı kural olarak sınırsızdır. Devletin yetkileri ise kural olarak sınırlıdır.” Doğru cevap B şıkkıdır.

İnsan hakları hukukunda mütekabiliyet ilkesi (karşılıklılık) aranmaz. Bir devlet başka bir devletteki insan hakları ihlallerini öne sürerek kendi ülkesinde insan haklarına saygı göstermekten vazgeçemez. Doğru cevap A şıkkıdır.

İnsan hakları kataloğuna teknoloji, toplumsal anlayış ve ihtiyaçların değişimi sonucu yenileri eklenmektedir ve eklenmeye devam edecektir. Yani toplumsal gelişmelere paralel olarak yeni hak kategorileri ortaya çıkmaya devam etmektedir. Doğru cevap C şıkkıdır.

Sosyalist anlayışa göre bir insan hakkı tanımı yapacak olursak bu kez; insanın doğuştan özgür olduğu yönündeki doğal hukukçu temel kabulü bir yana atıp insanın “toplumsal koşullar izin verdiği ölçüde haklara sahip olabilme yeteneği” şeklinde tanımlamak gerekir. Doğru cevap D şıkkıdır.

Klasik liberal anlayışta haklar kural olarak eşit düzeyde görülmekteydi ve insan haklarından genel olarak negatif statü hakları anlaşılmaktaydı. John Locke için örnek gösterilebilir. Locke, mülkiyet hakkı başta olmak üzere devletin, insan haklarına saygı gösterme görevinin iktidarın meşru sayılması için şart olduğunu söyler. Ona göre devlet, bireylerin özgürlüğünü kullanmasına engel olmamalıdır. Ayrıca devlet bu özgürlüklerin kolayca kullanılabilmesi için gerekli güven ortamını da sağlamakla yükümlüdür. Doğru cevap A şıkkıdır.

İnsan haklarını evrelere göre inceleyen öğretide bir de dördüncü kuşak haklar kategorisinden de söz edilmektedir. Yeni teknolojik gelişmelerin insan onuruna aykırı bir şekilde kötüye kullanılması tehlikesine karşı yeni bir insan hakkı kategorisinin kabulüne ihtiyaç olduğu düşünülebilir. Bu bağlamda iletişim teknolojilerindeki köklü değişimlerin özel hayatın gizliliğine yansımaları, insan kopyalanması gibi durumlar insanların özgürlüğünü devlet karşısında korumaya ilişkin yeni hakların kabulünü gerektirebilir. Doğru cevap E şıkkıdır.

İkinci grup haklar ise hukuki ve siyasi katılım haklarıdır. Yargılamanın aleniliği, topluca düşünce açıklama ve seçme hakları, insan haklarına uygun bir uluslararası düzen içinde yaşama hakkı bunlardandır. Doğru cevap B şıkkıdır.