İNSAN DAVRANIŞI VE SOSYAL ÇEVRE II

Doğru cevap B'dir.

Doğru cevap B'dir.

Doğru cevap A'dır.

Doğru cevap C'dir.

Doğru cevap D'dir.

Doğru cevap E'dir.

Sakat kişiler başarısız olabilecekleri durumlardan korunmalıdır (yani “sakatlığı olan kişiler zaten zor bir durumdadır, bir de üstüne herhangi bir şeyde başarısızlık yaşamamalıdırlar) düşünceis sakatlıkla ilgili yaygın bir yanlış inanıştır (mit). Sakat kişiler, herkes gibi insana dair tüm deneyimleri yaşama, deneyimleme hakkına sahiptir. Buna başarı ve başarısızlık da dahildir.

Sakat kişiler hastadır ya da onlarda ters giden bir şeyler vardır; bu yüzden tedavi edilmelidirler düşüncesi yaygın bir yanlış inanış yani mittir.  Gerçek anlamda sakatlığın olması ile hasta olmak aynı şeyler değildir. Sakatlık bulaşıcı değildir ve sakatlığı olan kişilerin tedaviye ihtiyacı yoktur.

Yanıt A: Tıbbileştirme, tıbbi olmayan veya sosyal bir konunun tıbbi bir problem, hastalık ve tedavi edilmesi gereken bir durum olarak tanımlanmasıdır. Bir başka deyişle tıbbileştirme, bir konu, problem ya da durumun, tıbbi terimler ve tıbbi dil ile tıbbi çerçeve içinde, tıbbi müdahale ile tedavi edilecek bir durum olarak ifade edilmesidir.

Yanıt E. Sakatlığın tıbbileştirilerek dışlanmasının toplumsal tarihî genelde kapitalist üretim ilişkilerinin ortaya çıkmasıyla açıklanır. Bu alandaki öncü kuramcı Finkelstien (akt. Oliver, 2011a) kapitalizm öncesinde sakat kişilerin üretim sürecine büyük ölçüde katıldıklarını, talihsiz olarak görülseler bile toplumdan dışlanmadıklarını belirtir. Kır merkezli, iş birliğine dayalı çalışma yaşamından, kapitalizmin gelişimiyle bireysel ücretli işçi etrafında örgütlenmiş, kent merkezli, fabrikada üretimin yapıldığı çalışma yaşamına geçilmesiyle sakat kişiler üretim sürecinden dışlanmıştır. Zira fabrikada çalışma hızı, çalışma disiplini, üretim normları sağlam beden ekseninde yapılandırıldığından, sakat bedenlerin bu düzenlemede yeri yoktu.

Yanıt A. Sakatlığın sosyal modeli, sakatlığı politik mücadele konusu hâline getiren sakat hareketinin gündeme sokmuş olduğu bir sakatlık yaklaşımıdır. Sakat hareketi sakat kişilerin maruz kaldıkları baskı ve dışlamaya karşı çıkmış, sakatlığa yeni yaklaşım geliştirmiştir.

Yanıt E: Yeti yitimi sakatlıktan ayrıdır; yani ikisi farklı olgulara karşılık gelir. Sakatlık toplumsal ve tarihsel olarak kurulan bir durumdur ve değiştirilebilir. Oysa mevcut sistemde öncelik tıp kurumu vasıtasıyla yeti yitimine verilmekte, yeti yitimine çareler bulunmaya çalışılmaktadır. Bunun yerine, yeti yitimi kabul edilip, sakatlığı ortadan kaldırmaya odaklanmak gerekir

Yanıt E.

Yanıt B. Gerçek: Sakatlığın olması ile hasta olmak aynı şeyler değildir. Sakatlık bulaşıcı değildir ve sakatlığı olan kişilerin tedaviye ihtiyacı yoktur.

Yanıt E. Sakatlığa İlişkin Mitler ve Gerçekler Mit: Sakat kişiler hastadır ya da onlarda ters giden bir şeyler vardır; bu yüzden tedavi edilmelidirler. Gerçek: Sakatlığın olması ile hasta olmak aynı şeyler değildir. Sakatlık bulaşıcı değildir ve sakatlığı olan kişilerin tedaviye ihtiyacı yoktur. Mit: Sakat kişilerin yaşam kaliteleri düşüktür ve bu kişiler sempatiyi, acımayı ve bağışı hak ederler. Gerçek: Sakat kişilerin yaşam kaliteleri yaşam koşullarına, toplumsal etkinliklere ve sosyal ilişkilere ulaşabilir olmalarına ve topluma katkı yapma imkânlarına sahip olmalarına bağlıdır (yani, sakatlığı olmak zorunlu olarak düşük yaşam kalitesine sahip olmak anlamına gelmez). Mit: Sakat kişiler, sakatlıklarının üstesinden gelme konusunda ilham verici, cesur ve yüreklidirler. Gerçek: Sakat kişiler işe giderken, sportif yarışmalarda rekabet ederken ya da hobileriyle ilgili faaliyetler yaparken sadece normal günlük yaşamlarını sürdürürler (yani kahraman değildirler, ayrıca olmaları da gerekmez). Ancak günlük yaşamlarını sürdürürken çevre ve toplumda engellerle karşılaşırlarsa, günlük hayatları zora girer. Toplumsal destek ve hizmetlere ulaşım, bu engellerin çoğunu ortadan kaldırabilir. Mit: Sakat kişiler başarısız olabilecekleri durumlardan korunmalıdır (yani “sakatlığı olan kişiler zaten zor bir durumdadır, bir de üstüne herhangi bir şeyde başarısızlık yaşamamalıdırlar”). Gerçek: Sakat kişiler, herkes gibi insana dair tüm deneyimleri yaşama, deneyimleme hakkına sahiptir. Buna başarı ve başarısızlık da dahildir. Mit: Sakat kişiler bakımevleri, rehabilitasyon merkezleri gibi koruyucu ortamlarda sakatlığı olan diğer kişilerle birlikte yaşamalıdır. Gerçek: Sakat kişiler, kendi seçtikleri toplumsal ortamda, mümkün olduğu kadar bağımsız yaşama hakkına sahiptir. Mit: Sakat kişilerin daima ulaşımla ilgili problemleri vardır. Gerçek: Sakat kişiler kendi ulaşımlarını sağlayabilirler. Sadece mali olarak ulaşımı karşılama ve ulaşıma erişimde zorluklar yaşayabilirler. Mit: Sakat kişiler sadece sakatlığı olan diğer kişilerle ilişki kurmak isterler. Gerçek: Sakat kişiler sakatlığı olan ve olmayan arkadaşlar isterler. Mit: Sakat kişilerin yaşamları diğer pek çok insanın yaşamından tamamen farklıdır. Gerçek: Sakat kişiler okula gider, çalışır, kişisel ilişkiler kurarlar, aileleri vardır, alış veriş yaparlar, oy verirler ve herkes gibi hayal kurarlar. Mit: Sakatlığı olmak, zayıflığın, karakter kusurunun ya da tanrının cezalandırması/ ödüllendirmesinin bir işaretidir. Gerçek: Sakatlık insan deneyiminin doğal bir parçasıdır. Sakatlanma sıklığı yaşla birlikte artar. Mit: Bir alanda sakatlığı olmak, başka alanda da sakatlığı olmak anlamına gelir. Gerçek: Bir alanda sakatlığı olmak, örneğin fiziksel olarak sakatlığı olmak, diğer bir alanda, örneğin zihinsel alanda da sakatlığı olmak anlamına gelmez. Mit: Sakat kişiler, toplumu tüketirler. Gerçek: Herkesin, kişi olmaya içkin bir değeri vardır. Sakat kişiler, toplumun, topluma katkı yapan üyeleridir

Yanıt D. bugün “biyopsikososyal” model olarak bilinen, sakatlığın tıbbi ve sosyal yaklaşımlarının bir sentezini cisimleştirmektedir. Sakatlanmanın her boyutu bireyin içsel özellikleri ile o insanın sosyal ve fiziki çevresi arasında bir etkileşim olarak kavramsallaştırılmaktadır

Yanıt E.

Yanıt A: Erişilebilirlik: En yalın hâliyle erişilebilirlik; herkesin tüm hak ve hizmetlerden eşit koşullarda, bağımsız bir şekilde faydalanabilmesinin, yaşamın tüm alanlarına tam ve etkin katılabilmesinin stratejik ve vazgeçilmez enstrümanıdır .

Yetersiz

Sakatlığa yönelik politik ve toplumsal söylemleri eleştirir.