İNSAN DAVRANIŞI VE SOSYAL ÇEVRE II

Cinsiyet ve Toplumsal Cinsiyet: Cinsiyet bölünmesinin ekseni, kadın ve erkeğin doğuştan gelen üreme sistemlerinde, kromozomlarında ya da hormonlarında görülen farklılıklardır. Toplumsal cinsiyet ise cinsiyetten farklı olarak kadınlık ve erkekliğin oluşum sürecinde sosyo-kültürel ve
tarihsel sürecin rolünü vurgular. Bireyler, toplumda erkek ve kadın cinsiyetlerine yüklenen değer ya da beklentilere göre “kadın” ve “erkek” yapılırlar.

Toplumsal cinsiyet kavramı cinsiyetten farklı olarak kadınlık ve erkeklik durumlarının ortaya çıkmasında, sosyo-kültürel ve
tarihsel sürecin rolünü vurgulamak amacıyla kullanılmaktadır. Dolayısıyla kavram, kadınlık ve erkekliğin bireyin doğumundan sonra içinde bulunulan toplum tarafından inşa edildiği; bireylerin toplumda erkek ve kadın cinsiyetlerine yüklenen değer ya da beklentilere göre “kadın” ve “erkek” yapıldıkları anlamında kullanılır. Toplumsal cinsiyet, cinsiyeti reddetmemekte ancak kadınlık ve erkekliğin oluşumunda sosyo-kültürel alanın etkisine vurgu yapmaktadır. Cinsiyet, biyolojik; toplumsal cinsiyet ise sosyo-kültüreldir.

Doğru cevap B'dir.

Toplumsal cinsiyet kavramının tanımlanması konusunda biyolojik (doğalcı) ve inşacı görüşler birbirinden farklı açıklamalar getirmişlerdir. Biyolojik görüşler cinsiyeti, tamamen fizyolojik, hormonal, doğuştan gelen farklılıklara indirgemiştir. Bu açıdan bakıldığında cinsiyet ve toplumsal cinsiyet arasında bir ayrım yapmak anlamlı ve gerekli değildir. Söz konusu görüşler, doğuştan gelip mutlak (değişmez) olduğu varsayılan biyolojik cinsiyet özellikleri olduğu, dolayısıyla kadın ve erkek arasındaki eşitliksizliğe dayanan toplumsal ilişkinin de değişmeyeceği düşüncesi üzerine kurulmuşlardır.

Doğru cevap A'dır.

İnşacı görüş cinsiyetin sosyo-kültürel ve tarihsel bağlamdan ayrı düşünülemeyeceği üzerinde durmaktadırlar. Buna göre toplumsal cinsiyetle cinsiyet arasındaki ilişki zayıftır ve cinsiyet toplumsal cinsiyeti belirlemez. Toplumsal cinsiyet kavramı da bu çerçevede, sosyo-kültürel ve tarihsel olarak inşa edilen ve cinsiyete yüklenen kadınlık-erkeklik rollerini ve eşitsizliğe dayalı ilişkileri tanımlamak amacıyla kullanılır.

Doğru cevap C'dir.

Günümüzde inşacı görüşle ilişkili bazı teoriler, toplumsal cinsiyet ve cinsiyet kavramlarının birbirinden ayrı biçimde kullanılmasına da eleştiri getirmektedir. Bunun nedeni cinsiyetin de sosyo-kültürel yapıdan ayrı olarak anlamlandırılamaması, dolayısıyla kültürel
olarak inşa edilmesidir. Bu görüş içinde yer alan “radikal” bir yönelime göre, toplumdaki erkeklik ve kadınlık hakkındaki söylem kuruluşları ve bunlara yüklenen anlamlar cinsiyeti kurmaktadır. Diğer bir deyişle biyolojiye ilişkin kabullerimiz de toplumsal olarak inşa edilmiştir. Bu görüş; erkekler-kadınlar, homoseksüeller-heteroseksüeller gibi ikili karşıtlık kategorilerinin aşıldığını söyleyerek, bu kategorilerin de “özcü” olduğunu savunur. Bu açıdan toplumsal cinsiyet, “erkek” ve “kadın” kategorileri de yerinden edilip dağıtılmalı, cinsiyetler alanı ise akışkan ve performansa dayalı bir oyun alanı olarak düşünülmelidir.

Toplumsal cinsiyet kavramı literatürde özellikle 1970’li yıllardan itibaren kullanılmaya başlanmıştır. Bu açıdan toplumsal cinsiyete yapılan vurgu, tarihsel olarak 1960’ların sonlarında başlayan İkinci Dalga Feminizmin çabalarıyla gündeme gelmiştir. Bunun yanı sıra cinsiyet ve cinsiyet rollerinin oluşumunda, toplumsal alanın etkilerine yapılan vurgunun çok daha önceleri başladığını söylemek mümkündür.

Doğru cevap D'dir.

Cinsiyetçilik: Toplumdaki erkek egemenliğini ve kadının ikincil konumunu meşrulaştırmaya hizmet eden her türlü ayrımcı
davranış ve pratiktir.

Doğru cevap D'dir.

Cinsiyetçilik başka ayrımcılık biçimlerinden farklı olarak, kadınlara yönelik görünüşte “olumlu” olan tutumlarla da işleyen bir ideolojidir. Pek çok toplumda “sevecen, duygusal, narin vb.” kalıp yargılarla temsil edildikleri için kadınların “zayıf ”, erkekler tarafından “korunmaya muhtaç” varlıklar olduğu sonucuna varılır ve böylece korumacı cinsiyetçilik adı verilen davranış
pratikleri üretilir. Kadınlara yönelik düşmanlıkla karakterize olan cinsiyetçilik sosyal psikoloji literatüründe düşmanca cinsiyetçilik olarak adlandırılır ve açık, kaba ve kolayca teşhis edilebilen bir ayrımcılık formudur. Doğru cevap E'dir.

Ayrımcılıkta olduğu gibi toplumsal cinsiyete dayalı şiddetin hedefinde de kadınlar bulunmaktadır. Yine aynı şekilde toplumlarda kabul gören yargılar ve kadınlara atfedilen cinsiyet rolleri şiddetin nedenini oluşturur. Toplumsal cinsiyete dayalı şiddet, ayrımcılığın şiddete varan halidir. Bu şiddet kadınlara, kadın oldukları için uygulanan bir şiddettir. Kadına yönelik şiddet dünyada yaygındır ve sistematiktir. Her türlü ekonomik, sınıfsal, kültürel ya da coğrafi konumda ortaya çıkmaktadır.

Doğru cevap A'dır.

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) (2013) verilerine göre, dünyadaki kadınların Yüzde 35’i ya partnerinin (eşi veya birlikte yaşadığı kişi) fiziksel ve/veya cinsel şiddetine ya da partneri olmayan bir kişinin cinsel şiddetine maruz kalmaktadır.  

Doğru cevap E'dir.

Psikolojik şiddet; bağırmak, korkutmak, küfür etmek, tehdit etmek, hakaret etmek, eve kapatmak, küçük düşürmek, lakap takmak, kadının nasıl giyineceği, nereye gideceği, kimlerle görüşeceği konusunda baskı yapmak, öfkesini çocuklardan çıkarmak, çocuklarını göstermemekle tehdit etmek, silah göstermek gibi eylemleri kapsamaktadır.

Doğru cevap E'dir.

Medya, toplumsal alanda yükselen kadın muhalefetinden, değişen toplumsal cinsiyet ilişkilerinden ve bunlardan doğan yeni pazarlardan etkilenmektedir. Medya kuruluşları her şeyden önce ticari kuruluşlardır ve izlenme oranları, tiraj, tıklanma oranı gibi veriler medyanın reklam pastasından alacağı payı etkiler. Medya olabildiğince fazla kişi tarafından ürünlerinin tüketilmesini ister. Dolayısıyla toplumdaki egemen kanılara sahip çoğunluğun yanı sıra farklı ve yükselen yargılara sahip olanları da dikkate alabilir ve ürün değişikliğine gidebilir. unun yanı sıra reklamcılar da ürün ve hizmetlerin reklamlarını oluştururken, firmaların gerçekleştirdiği pazar araştırmalarından yola çıkarlar. Dolayısıyla örneğin firma, araştırma sonucunda belirli bir eğitim düzeyine sahip ya da eğitimi süren, kentli “genç kızların” hazır telefon kartları için büyük bir pazar olduğu sonucuna varıyorsa, o kesimin istek ve arzuları, hayalleri de reklamlarda yer bulacaktır. Böylece tüketici olarak kadınlar maceraya atılma, dünyayı tek başına keşfetme, tek başına ayakları üzerinde durma, bağımsızlık, özgürlük gibi arzu ve hayallerini tam olarak gerçekleştiremeseler de ürünü ve ona eklemlenen yaşam tarzını alarak, kendilerini Turcell Hazır Kart’ın “Özgür kız”ı gibi hissedebileceklerdir.

Doğru cevap B'dir.

Cinsiyet sosyo-kültürel ve tarihsel bağlamdan ayrı düşünülemez.

Cinsiyetçilik

Korumacı cinsiyetçilik

Kadınların politikada yüksek oranda temsil edilmesi

Dolaylı cinsiyet ayrımcılığı

Simone de Beauvoir

Kadınların aleyhine işleyen, cinsiyet ayrımcılığı eşitsizliği vb. olguların ortaya çıkmasında biyolojik nedenlerin değil sosyo-kültürel nedenler rol oynamaktadır.

Kadının seyahat özgürlüğünün kısıtlanması