İNSAN DAVRANIŞI VE SOSYAL ÇEVRE I

Gençlik döneminde bireylerin gelişim özellikleriyle ilgili farklı görüşler de mevcuttur.
Arnett bu dönemi ifade eden beş özellikten bahsetmektedir. Bunlar; Kimlik Arayışı, Kimlik Arayışı,Öze Dönüklük,Kararsız Duygular ve Bireylerin Yaşamlarını Değiştirme Fırsatını Yakalayabildikleri Olasılıklar Dönemidir. Kararsızlık: Gençlik dönemi ciddi değişimlerin yoğun yaşandığı bir dönemdir. Bu dönemde aynı zamanda evlilik, iş ve eğitim konularında sık kararsızlıklar gözlemlenir. Bu nedenle doğru cevap B seçeneğidir.

Obezite sorununa genetik,leptin hormonu, metabolizma hızı ve çevresel faktörler neden olmaktadır. Bol miktarda yiyeceğe ulaşım (özellikle yağ oranı yüksek), minimum enerji tüketimi gerektiren araç-gereç kullanımı ve azalan fiziksel etkinlikler obezitede rol oynamaktadır. Obezite olgusunda
sosyo-kültürel faktörler de etkili olmaktadır. Dar gelirli kesimdeki kadınlarda yüksek gelir
kesimindeki kadınlara oranla daha fazla obezite görülmektedir. D seçeneğinde verilen fiziksel etkinlikler obeziteye yol açmaz tam tersine fiziksel etkinliklerin azalması obeziteye yol açtığı için doğru cevap D seçeneğidir.

Gisele Lobouvie genç yetişkinin daha pragmatik (faydacı) olduğunu ileri sürer. Ona
göre genç yetişkin kararlı olmada, özelleştirerek düşünmede ve enerjiyi kanalize etmede
daha yetkindir. Karmaşık iş ve sosyal problemlerin çözümünde ergene göre daha başarılı-
dır. Gençler ergen gibi ideal mantığı değil pragmatik (faydacı) mantığı kullanır. Mantıklı ve
pragmatik düşünceyi uyum içinde bir arada kullanır. Bu nedenle doğru cevap A seçeneğidir.

Warner Schaie genç yetişkinin yeni bilgiler kazanma yetkinliğini 4 evrede ele alır.1.Kazanma Evresi 2. Sorumluluk Evresi 3. Yönetici Evresi 4. Yeniden uyum Sağlama Evresi. Doğru cevap C seçeneğidir.

Bağlanma kaygısı ilişkilerde
hissedilen reddedilme korkusundan ve aşırı duyarlılıktan kaynaklanmaktadır.
Kaçınma ise başkalarına yakınlıktan, bağımlı olmaktan ya da başkalarının yakın olmasından
hissedilen rahatsızlıktır. Bu nedenle doğru cevap C seçeneğidir.

Levinson’a göre genç yetişkinler 22 yaşında belirli bir düzeyde duygusal, fiziksel ve
tutumlarıyla ilgili olarak bağımsızlık kazanmış olurlar. İlişkilerin merkezi olunan genç
yetişkinlik döneminde birey, 22-28 yaşları arasında yetişkinler dünyasına giriş aşamasına gelmiştir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Boşanmış yetişkinler romantik ilişkilerinde birilerine güvenmekte zorlanmaktadırlar.
Boşanma sonrasında bireylerin hayatlarında bazı değişimler görülmektedir. Bu değişim
biçimlerinden bazıları şunlardır.Güçlenenler,Yeterince İyiler,Arayış İçindekiler,Özgürlükçüler,Başarılı Yalnızlar,Mağluplar. Bunların içinde Başarısızlar yer almaz bu nedenle doğru cevap E seçeneğidir.

Gençler ilk kez işe başladıklarında beklenmedik
durum ve problemlerle karşılaşabilirler. Bu geçiş döneminde genç yeni rolüne uyum
sağlamaya çalışır. Levinson bu dönemi “30 yaş geçişi” olarak adlandırır. Diğer seçeneklerde verilenler meslek seçiminin evreleri ile alakalı olduğu için doğru cevap A seçeneğidir.

Meslek seçimi ve gelişimi karmaşık bir süreçtir.Çocukluktan itibaren devam eden bir süreci içerir.
Bu süreçte yer alan evreler şunlardır.Fantezi Evresi: Çocuk yaklaşık 11 yaşına kadar fantezi evresini yaşar. Deneme Evresi: 11-17 yaş arası deneme evresi yaşanır.Gerçekçi Evre (17-23 yaş).Tamamlama Evresi (21-24 yaş): Eğitim tamamlanır, iş yaşamı başlar.Pekiştirme (35 yaş ve sonrası): Kariyerde yükselme aşamasına gelir Sabit ve Tutarlı (25-35 Yaş) arasıdır. Yanlış olarak verilen cevap  D seçeneğidir.

Mahrem Alan: Bu alan cilt yüzeyinden başlar, 30-40 santim uzağa kadar devam eder. Kişisel Alan: Kişisel alan kırk santimetreden 120 santimetreye kadar uzanır. Bu, kamuya açık alanlarda insanlar arasında bırakılan mesafedir.Toplumsal Alan: Toplumsal alan yaklaşık olarak 120 santimetreden 3,5 metreye dek uzanır.Genel Alan: 3,5 metreden daha uzun mesafeye uzanır. Sosyal alan bunların arasında yer almaz.Tanımı verilen B seçeneği Kişisel Alandır.

İnsan gelişimi bazı bölümlere ayrılarak incelenmektedir. Bu dönemlerde bazı gelişim özellikleri öne çıkmaktadır. Bu dönemler; sırasıyla bebeklik, çocukluk, ergenlik, gençlik, yetişkinlik ve yaşlılık dönemleri olarak ayrılmaktadır. Gençlik dönemi güncel literatürde yetişkinlik döneminin bir parçası olarak görülmekte ve “genç yetişkinlik” olarak da bahsedilmektedir.

Güncel bilimsel çalışmalarda  gençlik döneminin, ergenlik döneminin bitmesi ile başladığı Kabul edilmektedir. Ergenlik döneminin yaklaşık olarak 18-19 yaşlarında bittiği ifade edilmektedir.

Tüm maddeler gençlik döneminin de dahil olduğu yetişkinlik döneminde bireyin karşılaştığı gelişim ödevlerini ifade etmektedir.

Arnett, gençlik dönemini ifade eden beş özellik belirler.
- Kimlik Arayışı: Birçok birey için yetişkinliğe geçiş kimlik örüntüsünde temel değişimlerin sergilendiği bir dönemdir.
- Kararsızlık: Gençlik dönemi ciddi değişimlerin yoğun yaşandığı bir dönemdir. Bu dönemde aynı zamanda evlilik, iş ve eğitim konularında sık kararsızlıklar gözlemlenir.
- Öze Dönüklük: Yetişkinliğe geçiş sürecinde bireyler başkalarına karşı görev ve sorumluklarını göz ardı edebilmekte ve yaşamlarına sekil vermede bağımsız olmayı tercih etmektedirler.
- Kararsız Duygular: Genç yetişkinlik sürecinde birçok birey kendisini ne ergen ne de tam bir yetişkin olarak hissetmektedir.
- Bireylerin Yaşamlarını Değiştirme Fırsatını Yakalayabildikleri Olasılıklar Dönemi: Gençlik döneminde iki türlü olasılık söz konusudur.
(1) Birçok genç yetişkin gelecekleri hakkında olumlu düşünmektedir, (2) bir önceki dönemde zorlanan genç yetişkinler içinde bulundukları dönemde yaşamlarını olumlu yönde geliştirebilecekleri olanaklar yakalamaktadır.

Evli olmak, askerliğini yapmış olmak, ekonomik bağımsızlığını kazanmış olmak, ebeveynden ayrı yaşamak, bir iş veya meslek sahibi olmak, üniversiteden mezun olmak veya seçimde oy kullanmak Kulaksızoğlu’na göre Türkiye’de, başkaları tarafından “yetişkin bir kişi” olarak değerlendirilmeyi sağlayan ölçütlerdir. Toplumumuzda, “sünnet edilme” çocukluk döneminde gerçekleştirilmektedir ve yetişkinliğin değil daha çok dini inancın bir ölçütü olarak görülmektedir.

Erikson’a göre bu dönem yalıtılmışlığa karşı yakınlık dönemidir.

Levinson insanların yaşam yapılarının, birbiriyle çakışan, (her birinin uzunluğu 20 ila 30 yıl arasında değişen) dört dönemde biçimlendiğini ileri sürer: 1. Ön Yetişkinlik (doğumdan 22 yasa kadar): Doğumdan ergenliğin sonuna kadarki oluşum dönemi. 2. Erken Yetişkinlik (17 ila 45 yas arası): Levinson’a göre 17 ve 33 yasları arasındaki bireyler ergenliğin ötesine geçerek, zorunlu bir yasam yapısı oluşturma çabası içine girmektedir. Bu bireyler yetişkinliğe geçiş aşamasında ask ve is alanında birçok olanaklar keşfederek bir yasam yapısı kurma çabasındadır. Bu süreçte de önemli bir değişim ve istikrarsızlık yaşanmaktadır. İnsanların yaşamlarını önemli ölçüde etkileyecek seçimler yaptıkları ve insanların en büyük enerjiyi sergileyecekleri ve birçok şeyi tecrübe edecekleri dönemdir. 3. Orta Yetişkinlik (40 ila 65 yas arası): insanların biyolojik kapasitelerinin azalma ama toplumsal sorumluluklarının artma eğiliminde olduğu dönemdir. 4. Geç Yetişkinlik (60 yas ve ötesi): Yasamın son dönemidir.

Gould’un dönüşüm kuramında genç yetişkinlikle ilgili dört evreden bahsedilir. Bu evrelerde bireyin sosyal yapısında bazı dönüşümler baslar, birey özerklik kazanır ve amaçlarını gerçekleştirmeye baslar. Artık kendi ayaklarının üstünde durması gerektiğini bilir. Gençlik dönemini içine alan bu evreler: Birinci Evre (16-22 Yaş): Bireyin anne-babasından ayrıldığı görülür. Ayrıca kişi kimliğini güçlendirir. İkinci Evre (22-28 Yaş): Bireye özerklik yerleşir ve birey amaçlarını gerçekleştirmeye baslar. Üçüncü Evre (28-34 Yaş): Bu evre bir geçiş evresidir. Birey amaçlarını, evliliğini yeniden gözden geçirir; değerlendirir.

Sözsüz iletişim, yüz ve beden, bedensel temas, mekan kullanımı, araç kullanımı grupları içinde ele alınır. Resim ve müzik,  bu gruplardan birisi olmadığı gibi sözsüz olmaları veya bir iletişim aracı olmaları zorunlu değildir.

3,5 metreden 7,5 metreye uzanan mesafeler “genel alan” olarak isimlendirilir ve iletişimin zorlaşmadığı en uzak alanı tanımlar.  Öğretmenlerin ve halka hitap edenlerin dinleyicileriyle aralarına 3,5 ile 5,5 metre arasında bir mesafe bırakması uygun görülür. Daha yakın türlerden olan arkadaşlık, iş ilişkisi gibi ilişki türleri için bu mesafe çok fazladır.