Doğum Öncesi Dönem

Döllenmiş yumurtaya zigot denilir.

Doğum öncesi gelişim 3 aşamaya ayrılır. Bunlar, germinal, embriyonik ve fetal dönem olarak adlandırılırlar. Germinal dönem, döllenme gerçekleştikten sonraki 2 haftayı kapsar. Embriyonik dönem, doğum öncesi gelişimin ikinci basamağıdır ve 2 ile 8 haftalık bir süreye sahiptir. Fetal dönem, döllenmeden sonraki ikinci aydan başlar ve yaklaşık olarak yedinci aya kadar devam eder.

Gebeliğin herhangi bir tıbbi sorun, çevresel veya biyolojik etmenlerin sonucunda kendiliğinden sonlanmasına düşük; gebeliğin annenin isteği, cinsel saldırı suçu, annenin hayatını tehdit eden tıbbi bir sorun sonucu bilinçli olarak sonlandırılmasına ise kürtaj denilmektedir.

Beslenme, ilaç, uyuşturucu, ve alkol kullanımı, yaş, stres, annenin sahip olduğu hastalıklar, çevresel tehlikeler veya toksinler ile kan grubu uyuşmazlığıdır.

Gebelik döneminde yoğun alkol kullanan annelerin çocuklarında ise Fetal Alkol Sendromu denilen bir rahatsızlık görülebilir. Bu rahatsızlık bebeğin yüzünde deformasyon, uzuvlar ve kalpte anomaliler olarak kendini gösterir. Bu
rahatsızlığa sahip olarak doğan çocuklarda zekâ geriliği de görülebilir.

Kadınlarda genel olarak infertilite yumurtlama ile ilgili sıkıntılardan kaynaklanır. Buna ek olarak fallop tüplerinin herhangi bir iltihap, doku yaralanmaları, bazı cinsel yolla bulaşan hastalıklar, tümör ve doğuştan gelen kusurlara bağlı olarak tıkanması da önemli bir infertilite nedenidir. Erkeklerde ise infertilite genel olarak düşük sperm sayısı ve düşük sperm hareketliliğinden kaynaklanır. Erkekte sperm sayısı ve kalitesini birçok faktör etkiler. Bunlar yaş, çevresel toksinlere maruz kalma, alkol, uyuşturucu, sigara, bazı ilaçların kullanımı, tıbbi problemler ve önceden geçirilmiş hastalıklar olabilir.

Cerrahi işlemler, doğurganlığı destekleyici ilaç tedavisi, evlat edinme/koruyucu ailelik, tüp bebek tedavisi, yapay döllenme ve taşıyıcı annelik çiftlerin deneyebilecekleri yöntemler arasındadır.

İnfertilite tanısına karşın çiftlerin verdikleri tepkiler şu şekilde sıralanabilir.

1. Şok ve İnanmama
2. Yadsıma
3. Anksiyete
4. Öfke
5. Kontrol Kaybı
6. Yalnızlık ve Yabancılaşma
7. Suçluluk
8. Depresyon
9. Çözülme

Depresyon ve anksiyete gebelikte görülen ruh sağlığı sorunlarının başında gelmektedir. Ayrıca anksiyete bozuklukları ve tokophobia denilen doğum yapmaktan aşırı derecede korku duymak rahatsızlığı ortaya çıkabilir. Yeme bozuklukları olan kadınlarda veya vücut kilosu ile ilgili sorunları olan kadınlarda ise gebelikten kaynaklanan kilo alma durumu oldukça ciddi bir risk oluşturabilir. Gebelik öncesinde psikoz, şizofreni veya bipolar bozukluk tanısı olan kadınlarda bu rahatsızlıkların gebelik döneminde tekrar etmesi ihtmali diğer dönemlere göre daha yüksektir.

Gebe kadınlarda genel olarak aşağıda sıralanan konularda endişeler ortaya çıkabilir:
• Sadece eş rolünde olan bir kadının gebelikle birlikte anne olma rolünün ortaya çıkması
• Bu değişimle bağlantılı olarak sosyal ilişkilerde de değişimler
• İyi bir anne olup olamayacağı endişesi
• Gebelik süresince veya bebek ile ilgili sorunların ortaya çıkmasından duyulan korku
• Doğum ile ilgili korkular

Gebelik döneminde sosyal hizmet uzmanları; stresi azaltma, başa çıkma mekanizmalarının geliştirilmesi, güçlendirme, çift terapisi, sosyoekonomik destek sağlama, sosyal destek sistemlerini harekete geçirme ve toplum kaynaklarını harekete geçirme gibi mesleki çalışmalar yürütebilir.

Bağlanma üç kategoriye ayırmıştır. Bunlar güvenli bağlanma, kaygılı/kaçınan bağlanma ve kaygılı/dirençli bağlanmadır. Güvenli bağlanan bebek; annesini çevreyi araştırmak için kullanır ve güvende hisseder. Anneden ayrı kaldığında kaygı hissetse de anne geri döndüğü zaman kolayca çevreyi araştırmaya devam edebilir.

Kaygılı/kaçınan bağlanma geliştiren bebekler ise annenin yanından ayrıldıktan sonra geri döndüğünde annesinden kaçınarak güvensizlik davranışı gösterir. Kaygılı/kaçınan bağlanma geliştiren bebekler, yalnız
kaldıklarında diğer bebeklere oranla daha az sıkıntı çekerler.

Kaygılı/dirençli bağlanma geliştiren bebekler ise anneden ayrı kalınan zamandan sonra annelerine karşı direnç göstererek güvensizlik davranışları gösterir. Bu bağlanma tipinde bebek annesine sıkı sıkı tutunur ama aynı zamanda yakınlık davranışlarına karşı savaşır. Hem anneye yakın olmak ister gibi görünürler hem de anne kendilerine yöneldiğinde yumruklarını savurur veya tekme atabilirler. 

• Gebeliği planlamak
• Gebeliği hissetmek
• Gebeliği kabul etmek
• Bebeğin hareketlerini hissetmek
• Anne karnındaki bebeği ayrı bir birey olarak kabul etmek
• Doğum yapmak
• Bebeği görmek
• Bebeğe dokunmak
• Bebeğe bakım vermek

Bağlanma; anne veya bakım veren ile bebek arasında kurulan karşılıklı duygusal etkileşimdir. Bu etkileşimde hem anne veya bakım veren hem de bebek aktif birer katılımcıdır.

Hayatlarının erken yıllarında anne veya bakım verenlerle sağlıklı ve güvenli bağlanma kurmuş olan bireyler yaşları ilerlediğinde daha yakın arkadaşlıklar kurabilemektedir. Sağlıklı bağlanan çocuklar güven duygusunu, güvenmeyi ve sağlıklı etkileşimde bulunmayı öğrenmiş olmaktadır. Benzer şekilde, sağlıklı bağlanma geliştiremeyen çocukların ise ileriki yaşlarında sosyal ilişkilerinde ve psikososyal iyilik hâllerinde sorunların ortaya çıktığı söylenebilir.

Gebelik döneminde olan müracaatçılarla çalışırken sosyal hizmet uzmanı, belirli mesleki becerilere ek olarak bazı sağlam bilgilere de sahip olmalıdır. Bunlar;
• İnsan gelişimi bilgisi
• Doğum öncesi gelişim bilgisi
• Kültürel hassasiyet
• Evlat edinme
• Kürtaj
• Gebelik ve doğumla alakalı güncel yasal uygulamalar ve kanunlar
• Etik bilgisi
• Gebelik, doğum ve doğum öncesi dönemi etkileyen faktörler hakkında bilgi
• Gebelik psikolojisidir.

Evlilik dışı gebelik, 18 yaş altı gebelikler, nikâhsız evlilikler sonucunda oluşan gebelikler ve babalık davaları yasal boyutları ile değerlendirilmesi gereken durumlardır. Bu nedenle bu alanda çalışan sosyal hizmet uzmanlarının yürürlükte olan ilgili yasa ve düzenlemeleri mutlaka çok iyi bilmesi gerekmektedir.

Kürtaj, evlilik dışı gebelikler ve babalık davaları beraberinde bazı etik ikilemleri getiren konulardır. Sosyal hizmet uzmanı, mesleğinin şart koyduğu değer ve etik ilkelere uygun olarak çalışmalıdır. Bu nedenle evlilik dışı gebelikler veya kürtaj kararı gibi konularda sosyal hizmet uzmanı sahip olduğu ahlaki değerlerden ve ön yargılarından sıyrılmalı ve her zaman müracaatçısının yararına olacak şekilde müdahalelerde bulunmalıdır.

Bağlanma kuramı genel olarak ebeveyn veya bakım verici ile bebek veya çocuk arasındaki duygusal bağ sonucunda ortaya çıkan etkileşimin göz ardı edilemez önemine odaklanmaktadır. Bu nedenden dolayı Freud’un psikoseksüel gelişim aşamalarından olan oral dönem ile arasında büyük bir fark vardır. Freud’a göre 0-2 yaş arasında bebek tamamen pasiftir ve kendisine bakım veren kişiye bağımlıdır. Fakat bağlanma kuramında bebek, duygusal bir sürecin aktif bir elemanı olarak görülür. Çünkü kendisine bakım verenlerin davranışlarına göre tepkiler vermektedir.

Bir kadının gebelik döneminde karşılaşacağı ruh sağlığı sorunları birçok etmene bağlıdır. Bunlar aşağıdaki gibi sıralanabilir.
• Önceden geçirilmiş olan ruh sağlığı rahatsızlıkları
• Bu rahatsızlıklara yönelik görülen tedavi
• Kadının sosyal çevresinde yaşanmış güncel stres yaratabilecek olaylar
• Gebelik hakkında kadının ne hissettiği