İNSAN DAVRANIŞI VE SOSYAL ÇEVRE I - Deneme Sınavı - 7

Obezite; sağlığı tehdit edecek oranda yağın aşırı ve yoğun bir biçimde vücutta birikmesidir.

Genç yetişkinlik döneminin özellikleri:
Kimlik arama dönemidir.
Değişkenlik dönemidir.
Kişinin kendine en çok odaklandığı dönemdir.
Olanaklar dönemidir.
Ergenlik ve yetişkinlikte bir geçiş ve ara dönemdir.

Yeniden Bütünleştirme Evresi: Bu evre insan yaşamında geç yetişkinlik dönemine denk gelir.  Artık bu evrede bilgi sahibi olmanın önemi azalmıştır. Kişi bu evrede enerjisini ve kaynaklarını kendisi için anlamı olan aktivite ve görevlere yönlendirir.

Orta Yaş Döneminde Aile: Artık bu aşamada ailenin yetişkin olan çocukları evden ayrılarak kendi yaşamlarını inşa etmeye çalışırlar. Çocukların evden ayrılması ile ebeveynler boş yuva sendromu yaşayabilirler. Bunun nedeni çocukların ayrılması ile azalan ebeveyn rollerinin evlilik tatminini etkilemesidir. Çocukların evden ayrılması kişilerde boşluk duygusu yaratır. Bu aşamada yetişkinlerin, bir sonraki nesil ile iletişim kurması oldukça önemlidir. Çocukları evden ayrılan ebeveynler, yaşamlarında çok önemli bir değişim noktasını deneyimlemektedirler ve artık yeni ilgi alanlarına yönelebilirler.

Genç yetişkinlik döneminde insanlar sonraki gelişim aşamaları için bir temel kurarlar. Bu dönemin temel görevleri:
Eş seçimi,
Eşle birlikte yaşamayı öğrenme,
Bir aile kurma,
Çocuk yetiştirme,
Ev idare etme,
Bir uğraş başlatma,
Vatandaşlık sorumluluklarını yerine getirme,
Uygun bir toplumsal gruba katılmadır.

Robert Peck, yetişkinlik döneminde kişinin, Erikson’un belirlediği yaşam krizlerinden daha fazlasını yaşadığını düşünmektedir. Orta yetişkinlik ve geç yetişkinlik hayatına özgü zorluk ve sıkıntılar için Peck 7 aşamalı bir yetişkin gelişimi teorisi oluşturmuştur Bilgeliğe Değer Vermeye Karşı Fiziksel Güçlere Değer Verme: Orta yetişkinlik döneminde kişinin artık fiziksel güçleri ve performansı gerilemeye başladığı için kişinin, fiziksel yapabilirlikten ziyade mantıksal ve akılsal yapabilirliklere daha fazla enerji aktarımı yapması gerekir.

Genç yetişkinlik döneminde görülebilen sağlık ve fiziksel performans sorunları:
Obezite ve Diyet
Bağımlılık
Cinsellik ve Cinsellikle İlgili Sorunlar
Tecavüz ve Taciz

Genç yetişkinlik döneminde fiziksel gelişim doruk noktasına ulaşır ama aynı zamanda bu dönemde artık fiziksel gelişimin gerilemesi de başlamaktadır. Fiziksel gelişimin doruk noktasına 25 ile 30 yaş arasında erişilir. Bu yaştan sonra aşamalı olarak gerileme başlar.

Orta yetişkinlik döneminin genel gelişimsel özellikleri:
Yetişkin vatandaşlık ve toplumsal sorumluluğa ulaşmak
Ekonomik bir yaşam standardı vermek ve sürdürmek
Çocukların sorumlu bir yetişkin olmalarına yardım etmek
Yetişkinlere özgü boş zaman etkinlikleri geliştirmek
Birey olarak eşiyle özdeşleşmek
Orta yaşın fizyolojik değişikliklerini kabul etmek ve buna uyum sağlamak
Yaşlı anne babaya uyum sağlamak.

Tanner’a göre genç yetişkinlik dönemi; yeni bir ya-şam dönemini temsil etmekte ve yalnızca döneme ait özelliklerle tanımlanmakla kalmayıp daha önceki ve daha sonraki gelişim dönemleriyle ilişkilendirilmelidir. Bu bağlamda beliren yetişkinlik dönemi hem ergenlikten hem de yetişkinlikten farklıdır ve bu dönemdeki bireylerin kendilerine özgü özellikleri vardır. Bu özellikler:
Kimlik arama dönemidir.
Değişkenlik dönemidir.
Kişinin kendine en çok odaklandığı dönemdir.
Olanaklar dönemidir.
Ergenlik ve yetişkinlikte bir geçiş ve ara dönemdir.

Genç yetişkinlik döneminde insanlar sonraki gelişim aşamaları için bir temel kurarlar. Bu dönemin temel görevleri:
Eş seçimi,
Eşle birlikte yaşamayı öğrenme,
Bir aile kurma,
Çocuk yetiştirme,
Ev idare etme,
Bir uğraş başlatma,
Vatandaşlık sorumluluklarını yerine getirme,
Uygun bir toplumsal gruba katılmadır.

Genç yetişkinlik dönemi, ergenlikten sonra gelen ve genel olarak 40’lı yaşlara kadar devam eden gelişim dönemidir. Fakat ergenliğin hangi noktada sona erip genç yetişkinliğin başladığına dair kesin bir tarih belirlemek zordur. Genel olarak bazı kriterlerin karşılanmasına göre genç yetişkinlik döneminin başladığı kabul edilir.

Genç yetişkinlik döneminin başlangıcı olarak yaygın kabul gören kriter, kişinin tam zamanlı ve sürekli bir işe başlamasıdır. Fakat tam zamanlı işe sahip olma zamanı kişinin eğitim hayatını ne zaman bitirdiğine göre değişir. Üniversite hayatından sonra yüksek lisans ve benzeri eğitimleri devam edenler için tam zamanlı bir işe girmenin zamanı ertelenebilir. Elbetteki tek başına bir iş sahibi olmak bir yetişkinlik göstergesi değildir. İş sahibi olmaya ek olarak kişinin sorumluluk sahibi ve bağımsız olabilmesi gerekir. Bunlar ise kişiden kişiye göre süresi ve içeriği değişen konulardır.

Genç yetişkinlik döneminde görülebilen bazı sağlık ve fiziksel performans sorunlarına kısaca Obezite ve Diyet, Bağımlılık, Cinsellik ve Cinsellikle İlgili Sorunlar, Tecavüz ve Tacizdir.

K. Warner Schai (1977) yetişkinlikteki bilişsel gelişim evrelerine dair bir teori geliştirmiştir. Genel kabul gören Piaget’in bilişsel kuramının sadece ergenlerin yeni bilgiyi işleme yaklaşımını açıkladığını düşünmektedir. Schai’ye göre ise yetişkinler bilginin ve aklın kullanımı konusunda Piaget’nin önerdiği formal işlemler döneminden daha fazlasını yaptıklarını düşünmektedir. Schai yetişkinlikteki bilişsel dönemlerle ilgili bazı evreler ortaya koymuştur. Bunlar; Başarma Evresi, Sorumluluk Evresi,  Yönetim Evresi, Yeniden Bütünleştirme Evresidir.

Orta yetişkinlik dönemi 35-45 yaş aralığından başlayan ve 60’lı yaşlara kadar uzanan gelişimsel dönemi kapsamaktadır. Bu dönemlerin yaş aralığı kişiden kişiye veya toplumsal kabullere göre değişebilir. Ortalama yaşam beklentisinin giderek artması ile yetişkinlik dönemlerinin de süresi değişmektedir.

Erikson’un psikososyal gelişim kuramı insan gelişimini anlamak için faydalı bir çerçeve sunsa da yetişkinlik dönemini açıklamak bağlamında eksik kaldığı düşünülmektedir. Robert Peck, yetişkinlik döneminde kişinin, Erikson’un belirlediği yaşam krizlerinden daha fazlasını yaşadığını düşünmektedir. Orta yetişkinlik ve geç yetişkinlik hayatına özgü zorluk ve sıkıntılar için Peck 7 aşamalı bir yetişkin gelişimi teorisi oluşturmuştur.

Peck’in 7 aşamalı yetişkin gelişimi teorisine ait aşamalar kısaca;

1. Bilgeliğe Değer Vermeye Karşı Fiziksel Güçlere Değer Verme: Orta yetişkinlik döneminde kişinin artık fiziksel güçleri ve performansı gerilemeye başladığı için kişinin, fiziksel yapabilirlikten ziyade mantıksal ve akılsal yapabilirliklere daha fazla enerji aktarı- mı yapması gerekir.

2. İnsan İlişkilerinde Cinselleştirmeye Karşı Sosyalleşme: Sosyal ve fiziksel açıdan kişinin orta yaş döneminde uyum sağlayabilmesi için yapması gereken değişimlerden biri de insan ilişkilerinde cinsellikten ziyade sosyalliğin ön plana alınmasıdır.

3. Duygusal Esnekliğe Karşı Duygusal Fakirleşme: Orta yaş döneminde kişinin ailesinden çocukların ayrılması, arkadaşlarının uzaklaşması veya taşınması ve eski ilgi alanlarının sona ermesi ile birlikte duygusal esneklik kazanılması önemli bir hâle gelir.

4. Zekâ Esnekliğine Karşı Zekâ Katılığı: Bireyler, eylemleri yapma yöntemlerine çok bağlı ve yeni fikirlere karşı çok katı olmamak için çabalamalıdır.

Orta yaş krizi; güçlü bir değişim isteği ile güdülenen orta yaş (40-60 yaş) döneminde ortaya çıkan duygusal bir karmaşa dönemidir.

Zihinsel, bedensel gelişimini tamamlamış, psikolojik olgunluğa erişmiş, ekonomik bağımsızlığını kazanmış ve toplumda bir sorumluluk üstlenmiş bireyler yetişkin olarak tanımlanmaktadır. Yani soruda belirtilen bütün bu özellikler yetişkin bir bireyde olması beklenen özelliklerdir.