İNSAN DAVRANIŞI VE SOSYAL ÇEVRE I - Deneme Sınavı - 5

Biyolojik Yaşlanma Teorileri; (a) DNA Hasar Teorisi, (b) Genetik Teori, (c) İmmünolojik ve Endokrin Teori, (d) Aşınma Teorisi, (e) Hücresel Yaşlanma Teorisi, (f) Strese Fizyolojik Tepkinin Azalan Yeterliliği Teorisi, (g) Metabolik Artıkların Birikmesi, (h) Serbest Radikal Teorisi olarak sıralanmaktadır. Bu kapsamda "Duygusal Teori" adında bir teori bulunmamaktadır. Doğru cevap D'dir.

Homeostaz (dengeleşim) adlı mekanizma, karşılaştığı hastalık durumlarında ve olağan dışı durumlarda vücudun dengesini sağlamaya çalışır. Yaş ilerledikçe bu mekanizmanın çalışması etkinliği azalır. Birey, fizyolojik olarak kendini farklı durumlara adapte etmekte zorlanır. Örneğin uzun süreli bir fiziksel aktiviteden sonra nefes düzeninin ve kalp ritminin normale dönmesi eskiye oranla daha uzun sürer. Yaraların ve morlukların iyileşmesi daha uzun zaman almaya başlar. Tiroid bezleri küçülmeyi başlar ve durum bazal metabolizmayı yavaşlatır. Doğru cevap C'dir.

Kalp de yaşlılıkla birlikte değişim gösteren organlardan biridir. Yaşlılıkla birlikte kalp küçülür ve kalpteki yağ oranı artar. Kalp kasları iplikleşir ve kurumaya başlar. Damarlardaki kan akışı zorlaşır ve oksijenin kalp duvarlarından emilimi azalmaya başlar. Kalp kapakçıklarının esnekliği ve etkinliği de azalır. Bütün bu sebeplere bağlı olarak kalbin ritmi azalır ve ritim düzensizleşmeye başlar. Ayrıca yaş ilerledikçe kalp damarları da sertleşmeye ve daralmaya başlar. Bunun sonucunda kalp krizi riski, kan akışında yavaşlama ve böbrek rahatsızlıkları gibi sorunlar ortaya çıkabilir. Doğru cevap B'dir.

Yaşlılıkla beraber merkezi sinir sisteminin bilgiyi işlemesinde yavaşlama görülür. Bu yüzden yaşlı bireyler gençlerin yapabilecekleri her türlü fiziksel aktiviteyi daha yavaş yaparlar. Yeni bilgileri hafızaya almak ve eski bilgilere ulaşmak yaşlılar için daha zor bir hâle gelebilir. Bilgilerin yavaş işlenmesi yaşlılar için tehlikeli durumlar oluşturabilir. Örneğin, Psiko-motor becerilerde kayıp yaşadıkları için karar verme ve uygulamadaki yavaşlık yaşlı bireylerin daha çok kaza geçirmelerine sebep olabilmektedir. Doğru cevap A'dır.

Kısa süreli hafıza; hâlihazırda ve aktif olarak düşündüğümüz şeylerin hafızasıdır. Uzun süre baktıktan sonra bir telefon numarasını hatırlamak ve çevirmek buna bir örnektir. Kısa süreli hafıza yaşlandıkça çok az geriler ya da hiç gerilemez. Doğru cevap A'dır.

Öncelikle hafıza olmak üzere Alzheimer hastalığı beynin tüm bilişsel fonksiyonlarında ilerleyici kayba neden olan ve beyinde anormal protein birikimiyle meydana gelen bir hastalıktır. Halk arasında “bunama” olarak bilinen “demans” ise “bellek, dil, aritmetik, karar verme yetisi, dikkat ve diğer bilişsel fonksiyonlarda ilerleyici kayıp” anlamına gelmektedir. Bütün Alzheimer hastalarında demans görülür ancak her demans hastası Alzheimer hastası değildir. Demansa neden olan birçok başka hastalık vardır. Alzheimer en sık görülen demans tipidir. İlerleyen yaşla birlikte, Alzheimer’ın görülme sıklığı artar ancak Alzheimer hastalığının normal yaşlanmanın kaçınılmaz sonucu olmadığı bilinmelidir. Daha önce de belirtildiği gibi normal yaşlanma sürecinde beyinde yapısal birtakım değişiklikler olur fakat bilişsel/zihinsel yetilerde bariz bir kayıp söz konusu değildir. Alzheimer’da ise, belirgin şekilde yeni bilgileri öğrenme güçlüğü bulunmaktadır. Alzheimer bir ruh hastalığı değildir ancak hastalığın seyri süresince psikiyatrik bulguların görülmesi mümkündür. Doğru cevap E'dir.

Alzheimer hastalığının belirtileri; dil rahatsızlıkları, motor becerilerde kayıp, objeleri ya da kişileri tanıyamama ve yönetsel işlevlerde bozukluk (ör. planlama, organizasyon) olarak sıralanmaktadır. Eklem hareketlerinde katılık ve titreme Parkinson hastalığının bir belirtisidir. Doğru cevap A'dır.

Süreklilik kuramına göre; bireyler, gençliklerindeki aktivite düzeyini yaşlılıkta da korurlar. Bu kuram için “ İnsan yedisinde neyse yetmişinde de odur” atasözü uygun bir ifade teşkil etmektedir. Yaşlı bireyler yaşam tarzlarını, içsel ve dışsal yapılarını önceki hayatlarına uygun bir şekilde konumlandırmak isterler. Doğru cevap E'dir.

Dünya Sağlık Örgütü ortalama yaşam süresinin uzamasıyla beraber yaşlılığı 3 evreyle sınıflandırmıştır. 65-74 yaş aralığındaki bireyler genç yaşlı, 75-84 yaş aralığındaki bireyler ileri yaşlı, 85 yaş üzerindeki bireyler ise çok ileri yaşlı olarak değerlendirilmektedir. Doğru cevap D'dir.

Dünya Sağlık Örgütü ise ortalama yaşam süresinin uzamasıyla beraber yaşlılığı 3 evreyle sınıflandırmıştır. 65-74 yaş aralığındaki bireyler genç yaşlı, 75-84 yaş aralığındaki bireyler ileri yaşlı, 85 yaş üzerindeki bireyler ise çok ileri yaşlı olarak değerlendirilmektedir.

Geriatri: Yaşlılık döneminde ortaya çıkan hastalıklar ile ilgilenen, yaşlılıktan kaynaklanan hastalıkların koruyucu, tedavi ve rehabilite edici yönleriyle ilgilenen
bir tıp dalı.

İmmünolojik ve Endokrin Teoriye göre, yaşlanmayla birlikte bazı hormon seviyelerinde
azalma görülmekte ve bağışıklık sistemi zayıflamaktadır. Bu durum yaşlı bireyleri bakteri,virüs ve diğer hastalıklara karşı savunmasız bırakmaktadır.

Yaşlılıkta Başlıca Fiziksel Değişim Unsurları;

Dış Görünüş (eklemler, kas ve iskelet sistemi)
Dişler
Ses ve Ses Telleri
Cilt ve Saçlar
Öz Bakım

Yaşlılıkta Başlıca Fizyolojik Değişim Unsurları şunlardır;

Homeostaz (Dengeleşim)
Sindirim Sistemi
Solunum Sistemi
Kalp ve Damar Sistemi
Cinsellik
Duyular (işitme, görme, dokunma, koku ve tat alma)
Psiko-motor Beceriler

Yaşlıların sıklıkla dile getirdiği bir problem olan ağrı duyusal bir uyarı ya da sinirsel bir
hasara bağlı olarak ortaya çıkar.Ağrının kaynağı, sıklığı ve şiddeti bireyin hafızasına,
beklentilerine ve duygusal yapısına göre değişebilmektedir.

Yaşlılığın Psiko-Sosyal Gelişim Aşamaları;

1. Emeklilik ve gelir düşüşü
2. Emeklilikte eşle beraber yaşamak
3. Kişinin yaşıtlarıyla yakınlaşması veya yaşlılarla bağ kurması
4. Aile ve arkadaşlık bağlarının sürdürülmesi
5. Sosyal ve yurttaşlık sorumluluklarının devam ettirilmesi
6. Hastalık ve eşin/arkadaşların ölümü ile başa çıkmak
7. Geç yetişkinliğin farklı basamaklarında uygun yaşam koşullarını bulmak
8. Fiziksel güç ve sağlıktaki değişimlere adapte olmak ve bedensel kaygıların üstesinden gelmek
9. Kişisel değerlerin, benlik kavramının ve kişisel kıymetin yeni olaylar ışığında yeniden
değerlendirilmesi
10. Ölümün geleceğini kabul etmek

Bilişsel rahatsızlıklar
i. Dil rahatsızlıkları
ii. Motor becerilerde kayıp
iv. Objeleri ya da kişileri tanıyamama
v. Yönetsel işlevlerde bozukluk (ör. planlama, organizasyon)

Uzun süreli olaysal bellek, eski olayları ve kişisel bilgileri hatırlamaktır. Örnek olarak geçmiş doğum günününüzde yaşanan olayların hatırlanması verilebilir. Doğru cevap B'dir.