İNSAN DAVRANIŞI VE SOSYAL ÇEVRE I - Deneme Sınavı - 12

Erikson’un Kuramına göre altıncı aşama olarak bilinen genç yetişkinliği içeren dönem “Yalıtılmışlığa karşı yakınlık” tır.

Levinson’ın Yaşam Yapısı Kuramı’na göre ön yetişkinlik dönemini kapsayan yaş aralığı doğumdan 22 yaşa kadar olan aralıktır.

Üniversitede okumakta olan gençler sene kaybetmediklerinde 21 yaşlarında üniversiteyi bitirmiş veya bitirmek üzeredirler. Yüksek öğrenim göremeyen genç erkekler ise askerlik hizmetini yerine getirirler. Bu yaşlardan sonra üniversiteli gençler için askerliğini yapma, okul dışındaki gençler için iş bulma gibi görevler için zamana ihtiyaç vardır. Ek olarak lisansüstü eğitim, iş bulma ya da iş kurmadaki gecikmeler gencin hayata atılmasını, ekonomik bağımsızlığını kazanmasını, evliliğini ve yetişkin rolleri kazanmasını ertelemesine yol açmaktadır. Bu duruma uzamış gençlik denilir.

Gould’un Dönüşüm Kuramı’na göre bireye özerkliğin yerleştiği ve bireyin amaçlarını gerçekleştirmeye başladığı evre 22-28 yaşları kapsayan ikinci evredir.

Sternberg’e göre aşk üç temel boyutu olan bir üçgen gibi düşünülmektedir. Bunlar: Tutku, yakınlık ve bağlılıktır.

Bir mesleğe başlama ve emekliliğe kadar geçen süreye “mesleki döngü” adı verilir.

Meslek seçimi ve gelişimi karmaşık bir süreçtir. Fiziksel, psikolojik, sosyo-kültürel (kişilerarası ilişkiler) ve ekonomik özellikler meslek seçimini etkileyen faktörlerdendir. Meslek seçimi bir anda gerçekleşmez. Çocukluktan itibaren devam eden bir süreci içerir. Bu süreçte yer alan evreler şunlardır:
- Fantezi Evresi: Çocuk yaklaşık 11 yaşına kadar fantezi evresini yaşar. İstediği meslekler kendi ilgi ve becerisine dayalı değildir.
- Deneme Evresi: 11-17 yaş arası deneme evresi yaşanır. İlgilerine, becerilerine ve kapasitesine göre değerlendirme yapar ve amaçlarını belirler. Artık daha gerçek- çidir. Meslek seçiminde “birey içi ve “birey dışı” etkenler rol oynar. İlgi, değer ve yetenekler “birey içi” etkenler, çalışma koşulları, mesleğe hazırlanma süreci, gelir “birey dışı” etkenler arasında yer alır.
- Gerçekçi Evre (17-23 yaş): Genç bu dönemde meslek seçimi için gerekli bilgileri alarak hazırlanmaya başlar.
- Tamamlama Evresi (21-24 yaş): Eğitim tamamlanır, iş yaşamı başlar.
- Sabit ve Tutarlı (25-35 Yaş): Özgün ve uygun kariyere karar verilir.
- Pekiştirme (35 yaş ve sonrası): Kariyerde yükselme aşamasına gelir.

Bir mesleğe başlama ve emekliliğe kadar geçen süreye “mesleki döngü” adı verilir. Bunlar:
- Seçim ve başlama
- Uyum
- Devam
- Emeklilik aşamalarıdır.

Sözsüz iletişim kendi içinde dört grupta ele alınabilir. Bunlar:
- Yüz ve beden
- Bedensel temas
- Mekân kullanımı
- Araç kullanımı

Yetişkinlik yıllarındaki gelişim dönemlerinde yetişkinlerin karşılaştıkları başlıca gelişim ödevleri şu şekilde belirtilebilir:

Bedensel, zihinsel, ruhsal ve duygusal olgunluğa erişmiş olması

Bir mesleğe hazırlanma ve öğrenimini tamamlaması

Çalışma hayatına atılması, bir işe girmesi, bu işte ilerlemesi ve kariyer yapması

Ekonomik ve kişisel özgürlüğünü kazanması

Eş seçmesi, bir aile kurması

Çocuk sahibi olma ve çocuklarını yetiştirmesi

Toplumun onayladığı bir sosyal gruba girmesi

Yakın dostluklar kurması

Evin yönetimine katılma ve sorumluluklar üstlenebilmesi

Toplumsal sorumluluklarını yerine getirmesi beklenir.

Doğru yanıt A'dır.

Gençlik (genç yetişkinlik) dönemi sağlık ve fiziksel performansın en üst seviyeye çıktığı dönemdir. Aynı zamanda fiziksel performansın gerilemeye başladığı dönemdir. Bundan sonra işitmede aşamalı bir azalma olur. Kişilere göre farklılık olsa da fiziki gerileme daha ilk yetişkinlik yıllarının sonlarında başlar. Azami kas gücüne 25 ve 30 yaşlar arasında erişilir ve genellikle bundan sonra aşamalı olarak fiziksel yeterlilikler gittikçe azalmaya başlar. Otuzdan sonra çoğunlukla bacak, kol ve sırt kaslarında güç azalması meydana gelir. Göz mercekleri gibi bedenin bazı kısımlarında yaşlanma sürecinin daha erken başladığı ifade edilir. Dolayısıyla fiziksel yeterliliklerdeki değişme veya yaşlanma, büyüme gibi yaşamın ilk yıllarından itibaren başlayan bir süreklilik göstermektedir. Örneğin, kas gücü, tepki zamanı, duyusal keskinlik ve kalp etkinliği, 25-30 yaş arasında en üst düzeyde iken otuzlu yılların ortasında zayıfamaya başlar ve gitgide gücü azalır.

Doğru yanıt A'dır.

Gisele Lobouvie genç yetişkinin daha pragmatik (faydacı) olduğunu ileri sürer. Ona göre genç yetişkin kararlı olmada, özelleştirerek düşünmede ve enerjiyi kanalize etmede daha yetkindir. Karmaşık iş ve sosyal problemlerin çözümünde ergene göre daha başarılıdır. Gençler ergen gibi ideal mantığı değil pragmatik (faydacı) mantığı kullanır. Mantıklı ve pragmatik düşünceyi uyum içinde bir arada kullanır. Doğru yanıt D'dir.

Warner Schaie genç yetişkinin yeni bilgiler kazanma yetkinliğini 4 evrede ele alır. Bunlar:
1. Kazanma Evresi: Zekânın içinde bulunulan durumlara uygulanma sürecidir. Mesleki açıdan bilgi ve kazanma açısından uzun vadeli planlar yapılır.
2. Sorumluluk Evresi: Bilişsel (zihinsel) becerileri yönetmek için bağımsız olmak gerekir. Aile, eş ve iş yaşantısında başkalarına ilişkin sorumluluklar bilişsel yapının daha verimli kullanılmasını sağlar.
3. Yönetici Evresi: Bu evre sosyal organizasyonların çalışması, aralarındaki karmaşık ilişkilerin kurulması (devlet ve iş vb.), bunlarla ilgili şemaların kullanılması süreç- lerinde bilişsel yapının işlemesini ifade eder. Bireylerin yönetim kademelerindeki (yönetim kurulu üyeliği, daire başkanlığı, fabrika müdürlüğü vb.) bilişsel yapıları bu şekilde işler.
4. Yeniden uyum Sağlama Evresi: Bu evrede bireyler anlamlı buldukları görev ve eylemler için enerji harcarlar.

Doğru yanıt E'dir.

Geleneksel bağlanma örüntüleri üç tür bağlanma stili içermektedir. Bunlar:
Güvenli Bağlanma Stili: Bebeklerin çevreyi incelemek ve çevreyle etkileşim kurmak için bakım sağlayan kişileri (genellikle anneler) güvenli bir dayanak olarak gördükleri modeldir. Diğerleri ile kolay yakınlaşır, diğerlerine bağlı olmaktan rahatsızlık duymaz, yalnız olmaktan ve diğerlerinin onu reddetmesinden dolayı üzüntü yaşamaz. Güvenli bağlanma stiline sahip bireyler, ilişkileri hakkında daha olumlu görüşleri olan, diğerlerine yakınlaşmayı kolay bulan ve romantik ilişkiyle aşırı derecede ilgilenmeyen ya da bu nedenle aşırı stres altına girmeyen yetişkinleri tanımlayan bir bağlanma stilidir.
Kaçınmacı Bağlanma Stili: Bakım sağlayanların (bakım verenin) çocuğun bağlanma ihtiyaçlarını reddedici ve çocuğun ilgisini bağlanılan kişiden uzaklaştırmaya çalışma eğiliminde olduğu modeldir. Kaçınan bireyler romantik ilişkilere girmekte isteksizdirler, kararsızdırlar ya da kendilerini partnerlerinden uzaklaştırmaya çalı- şırlar.
Kaygılı Bağlanma Stili: Bakım sağlayanın (bakım verenin) pasif, tepkisiz ve etkisiz davranışlar göstererek çocuğun bağlanma ihtiyacını uygun olmayan şekilde kar- şılaması, bu nedenle çocuğun ebeveyne (bakım verene) karşı kızgın veya ikircikli tavır gösterdiği modeldir. Bu kişiler yakınlık kurmak isterler, az güvenen ve daha fazla duygusal, kıskanç ve tahakküm edicidirler.

Doğru yanıt E'dir.

Aşk ve sevgi gibi duygular herkes tarafından hissedilen ancak tanı olarak tanımlanamayan duygulardır. Sternberg’e göre aşk üç temel boyutu olan bir üçgen gibi düşünülmektedir. Bunlar:
1. Tutku: Birini, fizyolojik olarak yoğun bir biçimde arzu etme. Romantik aşkın ilk dönemlerini yansıtmakta ve karşı tarafa cinsel ve fiziksel çekicilik içermektedir.

2. Yakınlık: Birini, tüm duygu ve düşünceleri paylaşacak kadar yakın hissetme. Romantik aşkın ilk dönemlerini yansıtmakta ve karşı tarafa cinsel ve fiziksel çekicilik içermektedir.

3. Bağlılık: İyi ve kötü zamanlarda birlikte olmayı gönüllü olarak isteme. İlişki hakkında sorun yaşandığında ilişkinin sürdürülüp sürdürülmeyeceğine yönelik düşünceleri kapsamaktadır.

Doğru yanıt A'dır.

Levinson’a göre genç yetişkinler 22 yaşında belirli bir düzeyde duygusal, fiziksel ve tutumlarıyla ilgili olarak bağımsızlık kazanmış olurlar. İlişkilerin merkezi olunan genç yetişkinlik döneminde birey, 22-28 yaşları arasında yetişkinler dünyasına giriş aşamasına gelmiştir. Genç yetişkinlik döneminde bağımsızlığın kazanılması, yetişkinlik döneminde aileden bağımsız olmak ve sağlıklı ilişki kurabilmek için bir zemin oluşturmaktadır.

Doğru yanıt C'dir.

Yapılan boylamsal bir çalışmada 3 yaş civarında duygu kontrolünde başarılı ve strese karşı dayanıklılık sergileyen çocukların yetişkinlikte de duygularla baş etmede başarılı oldukları belirlenmiştir. Tam tersi olarak 3 yaşında iken duygu kontrolünde başarılı olamayan ve dayanıksız çocukların yetişkinlikte belirtilen alanlara ilişkin daha fazla sorun yaşadıkları tespit edilmiştir.

Doğru yanıt A'dır.

Yüzdeki ifade, el ve vücut hareketleri, vücudun duruşu, göz teması sözlü olmayan iletişimde önemli yer tutar. Sözlü iletişimde vokal sistem (ses telleri, dil, dişler vb.) gönderici olarak görev yaparken, sözsüz iletişimde yüz ve beden “gönderici” olarak görev yapar.

Doğru yanıt A'dır.

İnsanlar kendi çevrelerinde oluşturdukları boş mekanlar (alanlar) yoluyla da iletişimde bulunabilirler. Başka insanlara mesafemizi ayarlayarak, onlara uzak ya da yakın durarak mesajlar iletiriz. Yakın olduklarımızın özel alanımıza girmeleri bizi rahatsız etmezken, uzak bulduklarımıza daha fazla mesafe koyma eğilimi taşırız. İnsanlara karşı duruş mesafesini anlatan bazı kavramlar vardır.
Mahrem Alan: Bu alan cilt yüzeyinden başlar, 30-40 santim uzağa kadar devam eder.
Kişisel Alan: Kişisel alan kırk santimetreden 120 santimetreye kadar uzanır. Bu, kamuya açık alanlarda insanlar arasında bırakılan mesafedir.
Toplumsal Alan: Toplumsal alan yaklaşık olarak 120 santimetreden 3,5 metreye dek uzanır. İş görüşmeleri genellikle bu mesafeden gerçekleştirilir. Bu alanın (120 santimetreden 2,5 metreye kadar olan) yakın kısmı birlikte çalışanların, satıcıların ve tüketicilerin genellikle konuştuğu mesafedir. İki buçuk metreden 3,5 metreye kadar olan mesafe daha resmî durumlar içindir.
Genel Alan: 3,5 metreden daha uzun mesafeye uzanır. Öğretmenler ve halka hitap edenler dinleyicileriyle aralarına 3,5 ila 5,5 metre arasında bir mesafe bırakır. Genel alanın (7,5 metrenin ötesi olan) uzak mesafesinde karşılıklı iletişim güçtür.

Doğru yanıt E'dir.