İNSAN ANATOMİSİ VE FİZYOLOJİSİ

Kan dolaşımındaki maddeleri vücuttan sıvı şekilde dışarı atan organlar, böbreklerdir. Vücutta oluşan artık ürün ve yabancı maddeler solunum sistemi (akciğerler) ile gaz şeklinde, sindirim sistemi (feçes) ile katı ve yarı-katı şekilde ve boşaltım sistemi (idrar) ile sıvı şekilde dışarı atılmaktadır. Doğru cevap B'dir.

Böbreği dışarıdan saran sıkı bağ dokusu (perirenal fasya; fascia renalis), bu bağ dokusu ile böbrek arasında yağ dokusu (capsula adiposa) ve böbreğin dış yüzünü saran sağlam bir kapsül (capsula fibrosa) bulunur. Böbreğin ön yüzü periton ile örtülmüştür. Böbreği arkadan saran perirenal fasyanın da dış kısmında pararenal yağ kapsülü (corpus adiposum pararenale) bulunur. Böbrek yüzeyini örten fibröz kapsülün genişleme yeteneği çok azdır. Böbreğin arkasında bulunan yağ dokusu böbreği darbelere karşı korur ancak, yenidoğan çocuklarda azdır ve sekiz yaşından sonra bu yağ dokusu çoğalmaya başlar. Şişmanlarda ise daha çok bulunur. Doğru cevap D'dir.

Böbrekler, kenarlarından geçecek şekilde kesilerek ikiye ayrıldığında, renk ve işlevsel olarak farklı bölgelere sahip oldukları görülür. Bu yapılar, içten dışa doğru; pelvis renalis, medulla renalis ve cortex renalis’tir. Pelvis renalis, kas ve bağ dokusundan oluşmuş üreterle devam eden ve böbrek içindeki boşluğa yerleşen huni şeklinde içi boş bölümdür.  Pelvis renalis, medullaya doğru “kaliks” adı verilen girintilere (calix renalis majoris ve calix renalis minoris) sahiptir. Böbreğin dış kısmını ise korteks oluşturur. Bu kısımda, idrarın oluşturulduğu en küçük birim olan nefronların glomerul kısımları ile kıvımlı tübüller bulunur. Doğru cevap C'dir.

Böbreklerde idrar oluşturan en küçük birim nefronlardır ve iki kısımdan oluşur. Bu kısımlar böbrek cisimciği (corpusculum renale; renal korpusküller) ve böbrek borucuklarıdır (böbrek tübülleri; tubulus renalis). Böbrek cisimciği; glomerulus ve Bowman kapsülü olarak iki, böbrek tübülleri ise proksimal tübül, Henle kulpu, distal tübül ve toplayıcı kanallar olarak dört alt birimden oluşur.

Nefronun görevlerinden olan filtrasyon kanın süzülmesi, reabsorbsiyon süzüntüden bazı maddelerin kana geri alınması, sekresyon enerji kullanılarak kanda bulunan maddeleri süzüntü içine atılması ve ekskresyon maddelerin vücuttan dışarı atılmasıdır. Üretranın görevi idrarın dışarı atılmasıdır. Doğru cevap E'dir.

Glomerul, iki arteriol arasında oluşmuş kılcal damar yumağıdır. Glomerulün çevresini iki kattan oluşan kapsül çevreler (bowman kapsülü). Birinci kat kılcal damar yumağını çevreler. İkinci kat arada boşluk kalacak biçimde tüm yapıyı küre biçiminde sarar. Kan, glomerul kılcal damarlarından geçerken filitre edilerek süzülür. Plazma proteinleri ve hücreler filitre edilemez. Glomerulde filitre edilen süzüntü, Bowman kapsülünün iki kapsül arasına akar. Bowman kapsülüne akan süzüntü, idrarın ilk basamağıdır. Cevap A'dır.

Böbrek cisimciğinde oluşan süzüntünün miktarı üzerine etkili olan etkenler; glomerül kapillerleri içindeki kan basıncı, bowman kapsülü içindeki sıvı basıncı, plazma proteinlerinin ozmotik basıncı ve glomerul kapillerinin geçirgenliğidir. Cevap B'dir.

Glomerulus kapillerleri içindeki kanın hidrostatik basıncının azalması, filtrasyonu azaltır, yükselmesi ise arttırır. Kan basıncında azalma, afferent arteriyol daralması ve kan kayıpları hidrostatik basıncı azaltır. Glomerul kapiller geçirgenliğinde artış filtrasyonu arttırırken bowman kapsülü içindeki sıvı basıncındaki artış azaltır. Örneğin böbrek taşları, bowman kapsulü içindeki sıvının basıncının yükselmesine neden olarak filtrasyon hızını azaltır. Doğru cevap

Böbrek tübülleri bowman kapsülünün daralarak oluşturduğu yapılardır. Proksimal tübül böbrek cisimciğinden sonra aşağıya doğru olan bölümdür. Henle kulpu proksimal ve distal
tübüllerin arasında incelmiş ve “U” biçimindeki bölümdür. Distal tübül henle kulpundan sonraki yukarı doğru uzanan bölümdür. Toplama kanalları distal tübülden sonra bulunan bölümdür. Makula densa distal tübülün glomerula giren arteriol ile komşuluk yaptığı yerdeki distal tübül duvar hücrelerinin farklılaşarak özelleşmiş bölümüdür. Doğru cevap D'dir.

Böbreğin idrar oluşturmanın yanında asit baz dengesini kurma, eritrosit yapımında gerekli olan hormon salgılama, d vitamininin aktif şekle dönüştürülmesini sağlama, kan basıncını düzenleme, tuz konsantrasyonunu ayarlama ve su dengesini ayarlama görevleri de bulunmaktadır. Vücuttan gaz şeklinde madde atılımını sağlaan organ akciğerlerdir. Cevap D'dir.

Böbreği dışarıdan saran sıkı bağ dokusu (perirenal fasya; fascia renalis), bu bağ dokusu ile böbrek arasında yağ dokusu (capsula adiposa) ve böbreğin dış yüzünü saran sağlam bir kapsül (capsula fibrosa) bulunur. Doğru cevap B'dir.

Böbreklerde, bir günde 180 litre sıvı filtre edilir. Bunun anlamı kan plazmasının bir günde 60 kez böbrekler tarafından filtre edildiğidir. Bir günde çıkarılan idrar miktarı ise 1 - 1,5 litredir. Doğru cevap E'dir.

Geri emilimin %90’ı proksimal tübülde gerçekleşir. Tübüllerde geri emilen maddelere su, glikoz, sodyum, potasyum, kalsiyum, fosfat, karbonat gibi iyonlar ve amino asitler örnek verilebilir. Doğru cevap D'dir.

İdrar depolama yeteneği, yaşa ve kişiye göre değişmekle birlikte ortalama 300 ml kadardır. Doğru cevap C'dir.

Proksimal tübül ile distal tübül arasında bulunan ve incelmiş şekli ve kulp gibi (ya da “U” şeklinde kıvrımı) ile dikkati çeken yapıya “Henle kulpu” denir. Henle kulpu yukarıya ve distale doğru uzanarak distal tübül ile devam eder. Doğru cevap A'dır.

Böbreklerde idrar oluşturan en küçük birim nefronlardır ve iki kısımdan oluşur: Böbrek cisimciği (corpusculum renale; renal korpusküller) ve böbrek borucukları (böbrek tübülleri; tubulus renalis). Doğru cevap D'dir.

Nefronun görevleri:

Glomerul: İki arteriol arasında oluşmuş kılcal damar yumağıdır. Glomerulün çevresini iki kattan
oluşan kapsül çevreler (bowman kapsülü). Doğru cevap C'dir.

Tübüllerde geri emilen maddelere su, glukoz, sodyum, potasyum, kalsiyum, fosfat, karbonat gibi iyonlar ve amino asitler örnek verilebilir. Doğru cevap E'dir.

Üretra : İdrar kesesinde depolanan idrarı dışarı atan kanaldır. Üretra, erkeklerde ayrıca üreme hücrelerinin (meninin) dışarı atıldığı yol olarak da görev yaparak penisle dışarı açılır. Kadınlarda ise sadece idrarı dışarı atmaya yarar. Doğru cevap B'dir.