İNSAN ANATOMİSİ VE FİZYOLOJİSİ - Deneme Sınavı - 6

Kan dolaşımındaki maddeleri vücuttan sıvı şekilde dışarı atan organlar, böbreklerdir. Vücutta oluşan artık ürün ve yabancı maddeler solunum sistemi (akciğerler) ile gaz şeklinde, sindirim sistemi (feçes) ile katı ve yarı-katı şekilde ve boşaltım sistemi (idrar) ile sıvı şekilde dışarı atılmaktadır. Doğru cevap B'dir.

Böbreği dışarıdan saran sıkı bağ dokusu (perirenal fasya; fascia renalis), bu bağ dokusu ile böbrek arasında yağ dokusu (capsula adiposa) ve böbreğin dış yüzünü saran sağlam bir kapsül (capsula fibrosa) bulunur. Böbreğin ön yüzü periton ile örtülmüştür. Böbreği arkadan saran perirenal fasyanın da dış kısmında pararenal yağ kapsülü (corpus adiposum pararenale) bulunur. Böbrek yüzeyini örten fibröz kapsülün genişleme yeteneği çok azdır. Böbreğin arkasında bulunan yağ dokusu böbreği darbelere karşı korur ancak, yenidoğan çocuklarda azdır ve sekiz yaşından sonra bu yağ dokusu çoğalmaya başlar. Şişmanlarda ise daha çok bulunur. Doğru cevap D'dir.

Böbrekler, kenarlarından geçecek şekilde kesilerek ikiye ayrıldığında, renk ve işlevsel olarak farklı bölgelere sahip oldukları görülür. Bu yapılar, içten dışa doğru; pelvis renalis, medulla renalis ve cortex renalis’tir. Pelvis renalis, kas ve bağ dokusundan oluşmuş üreterle devam eden ve böbrek içindeki boşluğa yerleşen huni şeklinde içi boş bölümdür.  Pelvis renalis, medullaya doğru “kaliks” adı verilen girintilere (calix renalis majoris ve calix renalis minoris) sahiptir. Böbreğin dış kısmını ise korteks oluşturur. Bu kısımda, idrarın oluşturulduğu en küçük birim olan nefronların glomerul kısımları ile kıvımlı tübüller bulunur. Doğru cevap C'dir.

Böbreklerde idrar oluşturan en küçük birim nefronlardır ve iki kısımdan oluşur. Bu kısımlar böbrek cisimciği (corpusculum renale; renal korpusküller) ve böbrek borucuklarıdır (böbrek tübülleri; tubulus renalis). Böbrek cisimciği; glomerulus ve Bowman kapsülü olarak iki, böbrek tübülleri ise proksimal tübül, Henle kulpu, distal tübül ve toplayıcı kanallar olarak dört alt birimden oluşur.

Nefronun görevlerinden olan filtrasyon kanın süzülmesi, reabsorbsiyon süzüntüden bazı maddelerin kana geri alınması, sekresyon enerji kullanılarak kanda bulunan maddeleri süzüntü içine atılması ve ekskresyon maddelerin vücuttan dışarı atılmasıdır. Üretranın görevi idrarın dışarı atılmasıdır. Doğru cevap E'dir.

Glomerul, iki arteriol arasında oluşmuş kılcal damar yumağıdır. Glomerulün çevresini iki kattan oluşan kapsül çevreler (bowman kapsülü). Birinci kat kılcal damar yumağını çevreler. İkinci kat arada boşluk kalacak biçimde tüm yapıyı küre biçiminde sarar. Kan, glomerul kılcal damarlarından geçerken filitre edilerek süzülür. Plazma proteinleri ve hücreler filitre edilemez. Glomerulde filitre edilen süzüntü, Bowman kapsülünün iki kapsül arasına akar. Bowman kapsülüne akan süzüntü, idrarın ilk basamağıdır. Cevap A'dır.

Böbrek cisimciğinde oluşan süzüntünün miktarı üzerine etkili olan etkenler; glomerül kapillerleri içindeki kan basıncı, bowman kapsülü içindeki sıvı basıncı, plazma proteinlerinin ozmotik basıncı ve glomerul kapillerinin geçirgenliğidir. Cevap B'dir.

Glomerulus kapillerleri içindeki kanın hidrostatik basıncının azalması, filtrasyonu azaltır, yükselmesi ise arttırır. Kan basıncında azalma, afferent arteriyol daralması ve kan kayıpları hidrostatik basıncı azaltır. Glomerul kapiller geçirgenliğinde artış filtrasyonu arttırırken bowman kapsülü içindeki sıvı basıncındaki artış azaltır. Örneğin böbrek taşları, bowman kapsulü içindeki sıvının basıncının yükselmesine neden olarak filtrasyon hızını azaltır. Doğru cevap

Böbrek tübülleri bowman kapsülünün daralarak oluşturduğu yapılardır. Proksimal tübül böbrek cisimciğinden sonra aşağıya doğru olan bölümdür. Henle kulpu proksimal ve distal
tübüllerin arasında incelmiş ve “U” biçimindeki bölümdür. Distal tübül henle kulpundan sonraki yukarı doğru uzanan bölümdür. Toplama kanalları distal tübülden sonra bulunan bölümdür. Makula densa distal tübülün glomerula giren arteriol ile komşuluk yaptığı yerdeki distal tübül duvar hücrelerinin farklılaşarak özelleşmiş bölümüdür. Doğru cevap D'dir.

Böbreğin idrar oluşturmanın yanında asit baz dengesini kurma, eritrosit yapımında gerekli olan hormon salgılama, d vitamininin aktif şekle dönüştürülmesini sağlama, kan basıncını düzenleme, tuz konsantrasyonunu ayarlama ve su dengesini ayarlama görevleri de bulunmaktadır. Vücuttan gaz şeklinde madde atılımını sağlaan organ akciğerlerdir. Cevap D'dir.

Vücuda dışarıdan alınan yararlı ve kullanılabilir olmayan maddeler, sindirim sisteminde hiçbir işlem görmeden ya da emilime uğramadan dışarı atılır. Vücut için zararlı olan maddelerin alınması durumunda, zararlı olan materyalin niteliğine göre, sindirim sisteminin ilgili organı, gerekli işlemleri yaparak zararlı materyali zararsız hale dönüştürür ve vücuttan atılmasını sağlar. Doğru cevap C'dir.

Akciğer solunum sistemi organıdır. Sindirim sitemine ait organlardan ağız, dişler, tükrük bezleri ve yutağın bir kısmı vücudun baş kısmında, yutağın geri kalan kısmı ve yemek borusunun başlangıç kısmı boyunda, sadece yemek borusu göğüs boşluğunda bulunur. Sindirim sisteminin geri kalan tüm organları (yemek borusunun son kısmı, mide, ince ve kalın barsaklar ile karaciğer ve pankreas) karın boşluğu içinde bulunur ve anüs ile dışarı açılırlar. Doğru cevap E'dir.

Dilin uç (apex lingua), gövde (corpus lingua) ve kök (radix lingua) olmak üzere üç anatomik kısmı bulunur. Dilin alt bölgesinde zengin kanlanma bulunur ve bu nedene dil altı bölgesi, çabuk etkilemesi istenilen yağda çözünür bazı ilaçlar için tedavide uygulama yolu olarak kullanılmaktadır. Doğru cevap D'dir.

Sağda ve solda birer çift olan ve kas ve bağ dokudan oluşan kemerlerin alt kısımları arasına yerleşen ve “bademcik” (tonsilla palatina) olarak bilinen lenfoid doku bulunur. Bademciğe benzer şekilde olan diğer lenfoid yapılar, yutak içinde serpilmiş durumda bulunarak, ağız aracılığıyla besin alınması sırasında dış dünyadan gelen yabancı mikroorganizmalara karşı vücudun önemli bir savunma hattını oluştururlar. Doğru cevap B'dir.

Doğru cevap dolaşım sistemidir.

Sindirim borusunun yutaktan sonrasını oluşturan kısmıdır. Ağızdan yutağa geçen besinlerin, karın içinde yerleşmiş olan mideye iletilmesinde görev yapan, dar bir boru şeklinde organdır. Boynun alt hizasından başlayıp, göğüs boşluğu içinde aşağıya uzanarak, diaphragmada kendisine ait delikten karın boşluğuna çıkar ve mideye açılır. Doğru cevap D'dir.

Midenin belli başlı görevleri; yutulan besinleri depolamak, besinlerin mide salgılarıyla karışmasını sağlamak, parçalanan ve sulandırılan besinlerin uygun hızda barsaklara geçişini sağlamak ve vücudu savunmaktır. Doğru cevap B'dir.

Hücrelerden salgılanan koruyucu mukusun, mukoza yüzeyini örtmesiyle midenin salgıladığı asidin zarar vermesi engellenmektedir. Asit salgısı ile koruyucu mukus salgısı arasında dengenin bozulması durumunda, mide dokusu zarar görmekte ve çeşitli hastalıklar ortaya çıkmaktadır. Doğru cevap A'dır.

Mide çıkışından itibaren ince bağırsakların; yukarıdan aşağıya doğru onikiparmak bağırsağı (duodenum), boş bağırsak (jejunum (“yeyunum” okunur)) ve kıvrım bağırsak (ileum) olmak üzere üç bölümü vardır. Kör bağırsak kalın bağırsağın bir bölümüdür. Doğru cevap E'dir.

Kalbin içi ikisi daha büyük olan dört boşluktan oluşmaktadır. Üstte bulunan odacık şeklinde boşluklara “atrium” (kulakçık), altta bulunan daha büyük olan iki boşluğa “ventrikül” (karıncık) denir.