İNŞAAT VE GAYRİMENKUL MUHASEBESİ

Belirli ölçüleri aşan özel inşaat işletmelerinin bilanço esasına göre defter tutmaları
gerekmektedir. Bu ölçüler şöyle sıralanabilir;
• Vergi Usul Kanunu (VUK) madde 177’de belirlenen sınırları aşmış olmak
• Kendi isteği ile bilanço esasına göre defter tutmak isteyenler
• Kurumlar Vergisine tabi diğer tüzel kişiler

Arsa (kat) Karşılığı İnşaat İşlerinde Gider Yerleri (10-99) aşağıdaki gibi bölümlenir.
• Esas üretim gider yerleri
• Yardımcı üretim gider yerleri
• Yardımcı hizmet gider yerleri
• Yatırım gider yerleri
• Üretim yerleri yönetimi gider yerleri
• Araştırma ve geliştirme gider yerleri
• Pazarlama, satış ve dağıtım gider yerleri
• Genel yönetim gider yerleri.

Arsa (kat) karşılığı inşaat işlerinde gider çeşitleri hesaplarının kodlamasında
aşağıda belirtilen sınıflama esas alınmıştır.
• Gider hesapları grupları:
• İlk madde ve malzeme
• İşçi ücret ve giderleri
• Memur ücret ve giderleri
• Dışardan sağlanan fayda ve hizmetler
• Çeşitli giderler
• Vergi, resim ve harçlar
• Amortismanlar ve tükenme payları
• Finansman Giderleri

Arsa (kat) karşılığı inşaat işlerinde 7/A seçeneğini uyguladıklarında kullanabilecekleri hesaplar şöyle sıralanabilir:
710 Direkt İlk madde ve Malzeme Giderleri Hesabı
711 Direkt İlk madde ve Malzeme Giderleri Yansıtma Hesabı
720 Direkt İşçilik Giderleri Hesabı
721 Direkt İşçilik Giderleri Yansıtma Hesabı
730 Genel Üretim Giderleri Hesabı
731 Genel Üretim Giderleri Yansıtma Hesabı
750 Araştırma ve Geliştirme Giderleri
751 Araştırma ve Geliştirme Giderleri Yansıtma Hesabı
760 Pazarlama Satış ve Dağıtım Giderleri
761 Pazarlama Satış ve Dağıtım Giderleri Yansıtma Hesabı
770 Genel Yönetim Giderleri Hesabı
771 Genel Yönetim Giderleri Yansıtma Hesabı
780 Finansman Giderleri Hesabı
781 Finansaman Giderleri Yansıtma Hesabı
Giderler tahakkuk ettikçe dönem boyunca ilgili gider hesaplarının borcuna
kaydedilir.

7/B Seçeneğine Göre Maliyet Hesapları
Bu uygulamada maliyet hesap grupları aşağıdaki gibi bölümlenir:
79 GİDER ÇEŞİTLERİ
790 İlk Madde ve Malzeme Giderleri
791 İşçi Ücret ve Giderleri

792 Memur Ücret ve Giderleri
793 Dışarıdan Sağlanan Fayda ve Hizmetler
794 Çeşitli Giderler
795 Vergi, Resim ve Harçlar
796 Amortismanlar ve Tükenme Payları
797 Finansman Giderleri
798 Gider Çeşitleri Yansıtma Hesapları
799 Üretim Maliyet Hesabı

Katma Değer Vergisinin arsa karşılığı inşaat işini yapan tarafından üstlenmesi durumunda işletme katma değer vergisini dönem gider olarak dikkate alabilir. Bu durumda katma değer vergisi tutarı 770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ
HESABI’na kaydedilir. Ancak bu vergi kanunları açısından kanunen kabul edilmeyen bir gider niteliğinde olduğundan ayrıca nazım hesaplarda izlenmesi gerekir.

Bir işletme aktifine kayıtlı arsası üzerine arsa (kat) karşılığı inşaat yapılması konusunda bir anlaşmaya varabilir. Bu durumda aktife kayıtlı bir arsa üzerine inşaatın
başlamasıyla birlikte arsalar arsa sahibi işletme açısından yapılmakta olan yatırımlara dönüşür. 150 ARSA VE ARAZİLER HESABI’ndan çıkarılarak 258 YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR HESABI’na alınır.

Gayrimenkullerin teslim alınması sonucunda artık yapılmakta olan bir yatırım
kalmamıştır. Dolayısıyla 258 YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR HESABI’ndan
252 BİNALAR HESABI’na alınması gerekir.

İşletme aktifine kayıtlı bir arsayı kat karşılığı devretmesi durumunda elde ettiği
gayrimenkul ile teslim ettiği arsa arasında bir değer farkı oluşacaktır. Aradaki bu
fark işletmeler açısından ticari kazancın bir unsurudur. Dolayısıyla oluşan fark
olağandışı gelir ve kâr olarak gelir tablosu hesaplarında kayıt altına alınması gerekmektedir. Diğer yandan arsa (kat) karşılığı bağımsız yerlerin, gayrimenkul teslimleri aynı zamanda Katma Değer Vergisine tabidir.

Bilanço Esasına Göre Tutulacak Defterler
Belirli ölçüleri aşan özel inşaat işletmelerinin bilanço esasına göre defter tutmaları
gerekmektedir. Bu ölçüler şöyle sıralanabilir;
• Vergi Usul Kanunu (VUK) madde 177’de belirlenen sınırları aşmış olmak
• Kendi isteği ile bilanço esasına göre defter tutmak isteyenler
• Kurumlar Vergisine tabi diğer tüzel kişiler
Bilanço esasında aşağıdaki defterler tutulur:
• Yevmiye defteri;
• Defterikebir;
• Envanter defteri

Belirli ölçüleri aşan özel inşaat işletmelerinin bilanço esasına göre defter tutmaları gerekmektedir. Bu ölçüler şöyle sıralanabilir;
• Vergi Usul Kanunu (VUK) madde 177’de belirlenen sınırları aşmış olmak
• Kendi isteği ile bilanço esasına göre defter tutmak isteyenler
• Kurumlar Vergisine tabi diğer tüzel kişiler

Bilanço esasında aşağıdaki defterler tutulur:
• Yevmiye defteri;
• Defterikebir;
• Envanter defteri

Arsa (kat) Karşılığı İnşaat İşlerinde Gider Yerleri (10-99) aşağıdaki gibi bölümlenir.
• Esas üretim gider yerleri
• Yardımcı üretim gider yerleri
• Yardımcı hizmet gider yerleri
• Yatırım gider yerleri
• Üretim yerleri yönetimi gider yerleri
• Araştırma ve geliştirme gider yerleri
• Pazarlama, satış ve dağıtım gider yerleri
• Genel yönetim gider yerleri.

Katma Değer Vergisinin arsa karşılığı inşaat işini yapan tarafından üstlenmesi durumunda işletme katma değer vergisini dönem gider olarak dikkate alabilir. Bu durumda katma değer vergisi tutarı 770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ HESABI’na kaydedilir.

Bir işletmenin dönem sonunda yapacağı muhasebe işlemleri şöyle olacaktır;
• Maliyet hesaplarını yansıtma hesapları aracılığıyla gelir tablosu hesaplarına
aktaracaktır.
• Gelir tablosu hesaplarını kapatarak dönem kârı veya zararını bulacaktır.

İşletme aktifine kayıtlı arsa üzerine yapılan inşaat işlerinin muhasebe kayıtları;
• Arsa (kat) karşılığı üzerine inşaat işlerini yapan işletme
• Aktife kayıtlı arsa üzerine arsa (kat) karşılığı inşaat yaptıran işletme açısından
ele alınacaktır.

Katma Değer Vergisi 150 m2’nin altındaki daireler için %1 dir.

Katma Değer Vergisi 150 m2 üstü daireler ve işyerleri için %18’dir.

Arsa (kat) karşılığı yapılan sözleşme sonucunda inşaatın tamamlanmasıyla sözleşmede belirlenen bağımsız bölümler, gayrimenkuller arsa sahibine devredilir. Bu şekilde arsa (kat) karşılığı teslim alınan gayrimenkuller 258 YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR HESABI’na kaydedilir.

İşletme aktifine kayıtlı bir arsayı kat karşılığı devretmesi durumunda elde ettiği gayrimenkul ile teslim ettiği arsa arasında bir değer farkı oluşacaktır. Aradaki bu fark işletmeler açısından ticari kazancın bir unsurudur. Dolayısıyla oluşan fark olağandışı gelir ve kâr olarak gelir tablosu hesaplarında kayıt altına alınması gerekmektedir.