İNŞAAT VE GAYRİMENKUL MUHASEBESİ

Belli bir dönemde belli bir mamulün veya mamul grubunun maliyetlerinin ayrı ayrı bilinmesi gerekli oluğunda sipariş maliyet sistemi kullanılır.

Bilanço esasında aşağıdaki defterler tutulur:
• Yevmiye defteri;
• Defterikebir;
• Envanter defteri

İşletme hesabı esasına göre tutulacak defter işletme hesabı defteridir.

Gider yerleri aşağıdaki gibi bölümlenir.
• Esas üretim gider yerleri
• Yardımcı üretim gider yerleri
• Yardımcı hizmet gider yerleri
• Yatırım gider yerleri
• Üretim yerleri yönetimi gider yerleri
• Araştırma ve geliştirme gider yerleri
• Pazarlama, satış ve dağıtım gider yerleri
• Genel yönetim gider yerleri.

Gider çeşitleri hesaplarının sabit, değişken ve yarı değişken olarak gruplandırılması mümkün olup, bu ayrım işletmelerin kendi ihtiyaç ve inisiyatiflerine bırakılmıştır.

Gider çeşitleri hesaplarının kodlamasında aşağıda belirtilen sınıflama esas alınmıştır.

Gider hesapları grupları:

Finansman giderleri 7/A seçeneğinde hem de 7/B seçeneğinde yer almaktadır.

Genel üretim giderleri endirekt gider olarak da adlandılır. Endirekt giderlere
örnek olarak şunlar verilebilir;
• Endirekt madde ve malzeme giderleri (çivi, tel, lehim, boya, badana malzemeleri, akaryakıt, yedek parça, marangoz malzemeleri gibi)
• Endirekt işçilik giderleri (araç şoför ücretleri, temizlik işçilik ücretleri, yemekhane görevlileri ücretleri, şantiye şefleri maaşları, sosyal yardım, fazla çalışma, tatil, izin ücretleri gibi)
• Üretimle ilgili amortismanlar
• Üretim için dışarıdan sağlanan fayda ve hizmetler (elektrik, telefon, danışmanlık vb.)
• Sigorta giderleri
• Vergi, resim ve harçlar (tapu harçları, damga vergileri, motorlu taşıtlar vergisi, belediye rüsumları vb.)

Özel inşaat işletmelerinin özellikleri şöyle sıralanabilir; Arsa veya arazinin varlığı olmalı, üretilen yapılar üzerinde mülkiyet hakkı vardır. Üretilen yapı mamul kabul edilir.  Üretilen yapılar satılabilir veya duran varlık olarak kaydedilebilir. Özel inşaat işletmeleri bilanço esasına göre defter tutabileceği gibi işletmenin büyüklüğüne bağlı olarak işletme hesabı defteri de tutabilir. Doğru yanıt C’dir.

İşe yeni başlayan ve VUK md 177’de belirlenen ölçütlerin altında kalan özel inşaat işletmeleri işletme hesabı esasına göre defter tutabilirler. İşletme hesabı esasına göre tutulacak defter işletme hesabı defteridir. Doğru yanıt E’dir.

Özel inşaat işletmesinde demir, çimento, tuğla, kiremit, fayans vb.  ilk madde ve malzeme giderleridir. Satın alınıp depoya konulduğunda 150 ilk madde ve malzeme hesabının borcuna kaydedilir. Doğru yanıt B’dir.

Özel inşaat işleri için alınan ilk madde ve malzemelerin işletmeye getirilmesine kadar geçen süreçte yapılan harcamalar ilk madde ve malzemenin maliyetini arttırmaktadır. Bu nedenle yapılan harcamalar 150 ilk madde ve malzeme Hesabı’na borç kaydedilir. Doğru yanıt E’dir.

Alınan arsa bir şahıstan alındığı için Katma değer vergisi hesaplanmayacaktır. İnşaata başlama kararı almış olsaydı bir maliyet unsuru olarak İlk madde ve malzeme Hs.’na kaydedecekti. Ama henüz inşaata başlama kararı olmadığı için işletmenin aktifine, 250 Arsa ve araziler Hs.’na kaydetmesi uygun olacaktır. Doğru yanıt C’dir

Depoda yer alan çimento satın alındığında 150 İlk madde ve malzeme hesabının borcunda kaydedilmişti; şimdi bu hesap alacaklandırılacak ve inşaat faaliyetlerinde kullanılmaya başlandığı için 710 Direkt ilk madde ve malzeme hesabının borcuna yazılarak üretim maliyetleri kayıt altına alınmış olacaktır. Doğru yanıt A’dır.

Özel inşaat işletmesinde, inşaata doğrudan yüklenemeyen endirekt işçilik giderleri 7A seçeneğine göre 730 Genel üretim giderleri Hesabına borç kaydedilir. Doğru yanıt E’dır.

İnşaat işletmeleri, uzmanlık gerektiren bazı işleri dışarıya, taşeronlara yaptırabilirler. Bu durumda inşaata doğrudan yüklenebilen ilk madde ve malzeme giderleri 7/A seçeneğinde 710 Direkt İlk madde ve malzeme giderleri Hs.na kaydedilir. Doğru yanıt B’dır

İnşaat işletmeleri, uzmanlık gerektiren bazı işleri dışarıya, taşeronlara yaptırabilirler. Bu durumda inşaata doğrudan yüklenebilen işçilik giderleri 7/B seçeneğinde 791 İşçi ücret ve giderleri Hs.na kaydedilir. Doğru yanıt C’dır

Özel inşaat işletmesi kendi gereksinimi için inşaat yaptığında bunu 258 Yapılmakta olan yatırımlar hesabında izler ve işin tamamlanmasından sonra aktifleştirerek ilgili duran varlıklara kaydeder. Doğru yanıt A’dır.

İnşaat taahhüt işleri: Başkası nam ve hesabına inşaat üretiminde bulunan, hizmet üreten işletmelerdir.

Özel inşaat işleri: Kendi nam ve hesabına yapı üretim faaliyeti yapan işletmelerdir.