İNŞAAT VE GAYRİMENKUL MUHASEBESİ

İhale sunulacak rapor, ihaleye konu olan inşaat işinin tasarım, tedarik, zaman ve yapım için çeşitli seçeneklerden en uygun olanını tespit ederek parasal değerlerle bütçelenmesi ve planlanmasıdır. Bu durum inşaat işinin daha ihale aşamasında tahmini maliyetinin tensip edilmesini gerektirir. 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu (KİK) kapsamında tahmini maliyet kavramı yaklaşık maliyet hesabı olarak ifade edilmektedir. Yaklaşık maliyet, mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinin ihalesi yapılmadan önce idarece, her türlü fiyat araştırması yapılarak katma değer vergisi hariç olmak üzere belirlenir.

KİK’in 8. maddesinde yaklaşık maliyet hesaplamasında temel aşamalardan bahsedilmektedir. Bunlar sırasıyla; arazi ve zemin etüdünün yapılması, hazırlanan projelere dayandırılması, mahal listesinin hazırlanması, metraj listesinin hazırlanması, birim fiyat ve imalat tarifelerinin hazırlanmasıdır.

KİK’in 8. maddesinde yaklaşık maliyet hesaplamasında temel aşamalardan bahsedilmektedir. Bunlar sırasıyla; arazi ve zemin etüdünün yapılması, hazırlanan projelere dayandırılması, mahal listesinin hazırlanması, metraj listesinin hazırlanması, birim fiyat ve imalat tarifelerinin hazırlanmasıdır.

İhaleye hazırlanan projenin inşaat sahibi tarafından kabul edilmesi ile inşaat işi; ön tasarım, tasarım, ihale ve satın alma (tedarik), inşaat işinin yapılması ve inşaat işinin kesin kabulünden sonraki işlemler gibi aşamalardan geçerek inşaat tamamlanır.

Kamu ihalelerinde teminat alımı, Kamu İhale Kanunu ile yasallaştırılmıştır. Yüklenici ihaleye girerken teklifiyle birlikte ihale bedelinin azami %3’ü oranında geçici teminat tutarını ödemekle yükümlüdür.

Geçici Teminat = İhale (teklif) Bedeli × Bildirilen Geçici Teminat Oranı

şeklinde hesaplanır.

İnşaat işletmeleri için madeni gereçler, kaplama gereçleri, boya-cila-izolasyon gereçleri ve diğer gereçler de inşaat işinin temel ham maddeleridir.
Endirekt malzemeler, inşaat faaliyetinin sürdürülmesi veya inşaat işinde kullanılmasına rağmen miktarının tespit edilmesi anlamlı olmayan yardımcı malzemelerden oluşur.

Esas ücret, işçiye inşaat işinde normal çalışma saatleri içinde çalışması durumunda taahhüt edilen ödemedir. İnşaat işlerinde işçilik maliyetleri önemli bir yer tutmaktadır.

Seramik işçisinin ücreti parça başına ücret sistemi ile hesaplanabilir. Seramik işçisi metretül başına tespit edilen tutar üzerinden ücret isteyebilir. Bu durumda yapılan metretül miktarı ile metretül başına maliyet çarpılarak parça başına işçilik maliyetine ulaşılmış olur.

Endirekt işçilik için; yardımcı işçilik, dolaylı işçilik, yönetici işçilik gibi terimler de kullanılır. İnşaat işinin yapılmasına katkı sağlayan ancak inşaat işini bizzat gerçekleştirmeyen işçilerin işletmeye olan maliyetidir. Endirekt işçilik maliyeti, direkt işçilik maliyeti dışında kalan ve inşaat işine dolaylı bir şekilde yüklenebilen maliyetlerdir. Endirekt işçilik, yasalar, sözleşme hükümleri ya da yüklenicinin isteğine bağlı olarak esas ücrete ek olarak yapılan ödemeleri ya da birden fazla inşaat işi için katlanılan işçilik maliyetlerini kapsamaktadır. İkramiye, fazla çalışma ücreti, sosyal yardımlar, sağlık giderleri, izin ücretleri, işçi yollukları, kıdem tazminatı, primler, yükleniciden kaynaklanan boşa geçen zamanlar gibi ödemeler endirekt işçilik olarak kabul edilir.

Yatırılan teminat, işletme için ihale yetkililerinden olan kısa vadeli bir alacak niteliğindedir. İhalenin sonuçlanması ile birlikte, ihale yüklenicinin üstünde kalmazsa bu alacağını geri tahsil edecektir. Ancak ihale üstünde kalırsa, bu durumda sözleşmeyi imzaladıktan sonra alacağını tahsil edecektir. Bu nedenle VERİLEN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR hesabı geçici teminat tutarı kadar borçlandırılır. Ödemenin türüne göre ilgili hesap alacaklandırılır.

İşletme geçici teminat tutarını tahsil etmiştir. Bu nedenle kısa vadeli depozito ve teminatlar alacaklandırılarak kapatılmıştır.

İnşaat alanına yapılan kalıcı şantiye binaları inşaatın bir maliyet unsuru olarak kabul edilir. İnşaat tamamlanınca bu binalar yıkılır. Bu tür şantiye binaların Hizmet Üretim Maliyeti hesabında izlenmesi gerekmektedir.

Yapılacak kayıt aşağıdaki gibi olmalıdır: 

İş makinelerinin çalışması için gerekli olan motorin inşaatlarda endirekt malzeme niteliğindedir.

Borçlu hesabın şantiye deposu olması, ilk maddenin bu depoya geldiğini göstermektedir. Alacaklı hesabın merkez depo olması ise ilk maddenin bu depodan çıktığını göstermektedir.

İnşaat işine yüklenen maliyetlerle yaratılan hizmeti (inşaat) işletmenin varlıklarında görüntüleyebilmek için 170 YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM
MALİYETLERİ hesabı ile 741 HİZMET ÜRETİM MALİYETLERİ YANSITMA
hesabının muhasebe kayıtlarının yapılması gerekir. Bu iki hesaptan bilanço hesabı olan 170 YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM
MALİYETLERİ hesabıdır.

İkramiye, fazla çalışma ücreti, sosyal yardımlar, sağlık giderleri, izin ücretleri, işçi yollukları, kıdem tazminatı, primler, yükleniciden kaynaklanan boşa geçen zamanlar gibi ödemeler endirekt işçilik olarak kabul edilir. İnşaat işinde geçen süreye ilişkin ücretler direkt işçilik giderleridir.

Boşa geçen zaman, sabit varlıkların kullanılmadığı süreyi ifade etmektedir. İşletme yönetimi varlıklarını en etkin şekilde kullanmakla yükümlüdür. Eğer bu varlıklar etkin bir şekilde kullanılamamışsa, kullanılmayan varlıkların maliyeti işletmenin sunduğu hizmetlere yüklenmemelidir. Boşa geçen zaman
maliyetleri 680 ÇALIŞMAYAN KISIM GİDER VE ZARARLARI hesabında gösterilmelidir. Bu durumda amortisman giderlerinin; inşaat işlerine, diğer işletme
işlerine ve boşa geçen zamana ve gün sayısına göre dağıtılmalıdır.

İhaleyi üstlenen ana inşaat taahhüt işletmesiyle sürekli çalışan taşeronlara iç taşeron denir. Dış taşeron veya kapasite taşeronu uzmanlık gerektiren işlerin yapılması için ihtiyaç hâlinde
ayrı olarak bir hizmet sözleşmesi ile çalıştırılan taşeronlardır.