İNŞAAT VE GAYRİMENKUL MUHASEBESİ

İnşaat proje yönetimi, bir profesyonel yönetim süreci olup, ilk düşünceden
(hayallerden) işin tamamlanıp inşaat sahibine inşaat işi fiziksel olarak teslim edilinceye kadar; zamanın, maliyetin, kalitenin ve iş güvenliğinin en doğru şekilde yönetilmesini sağlamaya yönelik prosedürler bütünüdür. Her inşaat işi; ön tasarım,
tasarım, konsorsüyüm kurma, işe başlama (ihale ve satınalma), yapım ve yapım
sonrası aşamalarını geçerek tamamlanabilir. Bu aşamalar bir bal peteğinin duvarları
gibi birbiriyle bağlantılı bir şekilde işleyerek sistem tasarımı gerçekleştirilmektedir.

Maliyet yönetimi: zamanlama, maliyet, kalite ve fonksiyonellik boyutları ile
rekabet edebilir mamul veya hizmet sunumunda kaynakların verimli kullanılarak
yöneticilerin karar almalarına katkı sağlayacak bilgilerin oluşturulmasını sağlamaktadır

Maliyet muhasebesi, inşaat işletmelerinin aşağıdaki amaçlarını yerine getirmesine katkı sağlamaktadır:
• Sorumluluk merkezitemelinde toplam ve birim hizmet maliyetlerini belirlemek,
• Bütçeleme kontrolü, standart maliyet kontrolü, stok kontrolü gibi tekniklerle işletmenin “maliyet kontrolü”nü sağlamak,
• Her bir inşaat işine ilişkin standart belirleyerek maliyet planlamasını
gerçekleştirmek,
• İnşaat sektöründeki rakipleri ile maliyet karşılaştırmaları yapabilmek,
• Pazar koşulları, işletme döngüsü, hükûmet politikaları, rekabet, modadaki
değişmeler, insanların gelir düzeyleri, sosyal güvenlik kurumu politikaları
gibi değişkenlere bağlı olarak satış fiyatını belirlemek,
• Hükümet ve sosyal güvenlik kurumu politikalarına bağlı sabitlenen hizmet
fiyatlara yönelik maliyet düşürme yaklaşımları geliştirmek,
• Sunulan hizmet, süreç, iş, bölüme dayalı kârlılığı belirlemek ve kârlılık analizine olanak sağlamak,
• Maliyet verileri ile yöneticilerin karar almalarına yardımcı olmaktır

Özel inşaat işletmeleri inşaat işinin üretim maliyetinin belirlenmesinde; 710
Direkt İlk Madde ve Malzeme Giderleri, 720 Direkt İşçilik Giderleri ve 730 Genel
Üretim Giderleri hesaplarından 151 Yarı Mamuller-Üretim hesabına yüklenir. İnşaatı tamamlanıp, satılabilir duruma gelen inşaat işi 151 Yarı Mamuller-Üretim
hesabından çıkatılarak 152 Mamuller hesabının borcuna kaydedilir

Tamamlanan inşaat işinin satılması ya da arsa karşılığı inşaat işinin inşaat sahibine teslim edilmesi sonucunda 152 Mamuller hesabı kapatılarak, 620 Satılan
Mamullerin Maliyeti hesabına devredilir

Özel inşaat işletmelerinde, inşaat işiyle doğrudan ilişki kurulabilen stoklardan
inşaat işinde tüketilenler 710 Direkt İlk Madde ve Malzeme Giderleri hesabında
izlenir. Dolaylı bir şekilde inşaat işiyle ilişki kurulabilen malzemeler stoklardan,
inşaat işinde tüketilenler ise 730 Genel Üretim Giderleri hesabından takip edilir.

İnşaat işine doğrudan doğruya yüklenebilen ve inşaat işinin temel yapısını oluşturan ilk madde ve malzemelerin biçimini, yapısını ve niteliğini değiştirebilen işçilik maliyetleri, 720 Direkt İşçilik Giderleri hesabında izlenmektedir

İnşaat işinin üretiminde kullanılan direkt işçilik dışında kalan ve bu işlere
doğrudan doğruya yüklenmesi olanaksız veya ekonomik olmayan işçilikler endirekt işçilik olarak kabul edilir. Endirekt işçilikler 730 Genel Üretim Giderleri hesabında izlenir

Direkt ilk madde ve malzemelere ilişkin bütçe
değerleri 711 Direkt İlk Madde ve Malzeme Giderleri Yansıtma hesabında izlenmektedir. Direkt işçilik maliyetlerine ilişkin bütçe değerleri 721 Direkt İşçilik Giderleri Yansıtma hesabında ve genel üretim giderleri de 731 Genel Üretim Giderleri
Yansıtma hesabında takip edilir.

Yıllara yaygın inşaat işleri bir faaliyet döneminden daha uzun süren inşaat işlerini kapsamaktadır. Bu nedenle işlerin takibinin tek bir hesap üzerinde izlenmesi
bir bakıma işleri kolaylaştırmaktadır. Ancak TMS 11 İnşaat Sözleşmeleri standardı
yıllara yaygın inşaat işlerinin de dönemler itibarıyla kâr veya zarar tespit etmeye
zorlamaktadır. Türkiye’de yapılan yasal düzenlemeler standarda uyum sağlaması
durumunda 740 Hizmet Üretim Maliyetleri hesabının ya alt hesaplarda yeni bir
düzenlemeye gidilmesi ya da ana hesap düzeyinde hesap planında güncellemelerin yapılması gerekebilecektir.

Maliyet yönetimi: zamanlama, maliyet, kalite ve fonksiyonellik boyutları ile rekabet edebilir mamul veya hizmet sunumunda kaynakların verimli kullanılarak yöneticilerin karar almalarına katkı sağlayacak bilgilerin oluşturulmasını sağlamaktadır

Maliyet muhasebesi, inşaat işletmelerinin aşağıdaki amaçlarını yerine getirmesine katkı sağlamaktadır:
• Sorumluluk merkezi temelinde toplam ve birim hizmet maliyetlerini belirlemek,
• Bütçeleme kontrolü, standart maliyet kontrolü, stok kontrolü gibi tekniklerle işletmenin “maliyet kontrolü”nü sağlamak,
• Her bir inşaat işine ilişkin standart belirleyerek maliyet planlamasını gerçekleştirmek,
• İnşaat sektöründeki rakipleri ile maliyet karşılaştırmaları yapabilmek,
• Pazar koşulları, işletme döngüsü, hükûmet politikaları, rekabet, modadaki değişmeler, insanların gelir düzeyleri, sosyal güvenlik kurumu politikaları gibi değişkenlere bağlı olarak satış fiyatını belirlemek,
• Hükümet ve sosyal güvenlik kurumu politikalarına bağlı sabitlenen hizmet fiyatlara yönelik maliyet düşürme yaklaşımları geliştirmek,
• Sunulan hizmet, süreç, iş, bölüme dayalı kârlılığı belirlemek ve kârlılık analizine olanak sağlamak,
• Maliyet verileri ile yöneticilerin karar almalarına yardımcı olmaktır

Yöneticilerin maliyetini ayrı olarak belirlenmesini istediği şeye maliyet nesnesi denilmektedir. İnşaat işletmesinin bir taahhüde ilişkin ihaleye katılabilmesi için projenin her pozuna yönelik yapılan maliyet hesaplaması, üretim yöntemlerinde maliyete dayalı kararlar alınması, işletmenin hafta sonu tüm gün hizmet vermesi, yeni bir vincin kiralanması veya satın alınması gibi maliyet raporu hazırlanması gibi birçok yönetici talebi maliyet nesnesine örnek oluşturmaktadır.

Satın alınan her çeşit ilk madde ve malzeme satın alma maliyetiyle bu hesabın borcuna kaydedilir. İnşaat işlerinde stokların kullanılabilmesi için katlanılan satın alma maliyetleri sadece satın alma fiyatını kapsamamaktadır. TMS 2 Stoklar standardına göre stokların satın alma maliyeti; satın alma fiyatını, ithalat vergileri ve diğer vergiler ve nakliye, yükleme boşaltma maliyetleri içerirken ticari iskontolar ve benzeri diğer indirimlerin düşülmesi ile saptanır. Diğer vergiler, işletme tarafından vergi idaresinden iade alınabilecek vergiler satın alma maliyeti dışında kabul edilmektedir. Dolayısıyla bu vergilerden biri olan Katma Değer Vergisi de satın alma maliyeti kapsamına girmemektedir.

Hakediş, inşaat taahhüt işletmesinin inşaat sahibinden nakit veya hesaben aldığı paralardır. Hakediş tahsil edilmesine rağmen, inşaat işi henüz tamamlanmamıştır. Bu nedenle hakediş tutarı; Satış Hasılatı hesaplarına aktarılmak yerine 350 Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Hakediş Bedelleri hesabında izlenir.

Özel inşaat işletmeleri inşaat işinin üretim maliyetinin belirlenmesinde; 710 Direkt İlk Madde ve Malzeme Giderleri, 720 Direkt İşçilik Giderleri ve 730 Genel Üretim Giderleri hesaplarından 151 Yarı Mamuller-Üretim hesabına yüklenir. İnşaatı tamamlanıp, satılabilir duruma gelen inşaat işi 151 Yarı Mamuller-Üretim hesabından çıkatılarak 152 Mamuller hesabının borcuna kaydedilir.

İnşaat işinin üretiminde kullanılan direkt işçilik dışında kalan ve bu işlere doğrudan doğruya yüklenmesi olanaksız veya ekonomik olmayan işçilikler endirekt işçilik olarak kabul edilir. Endirekt işçilikler 730 Genel Üretim Giderleri hesabında izlenir

Özel inşaat işletmelerinde faaliyet giderleri ve borçlanma giderleri inşaat işiyle ilişkili olmaması durumunda 760, 770 ve 780 kodlu hesaplarda gösterilir. Eğer söz konusu gider inşaat işiyle ilgiliyse, 730 Genel Üretim Giderleri hesabında izlenir. Örneğin bir arsa banka kredisi ile satın alınmışsa, bu durumda söz konusu finansman gideri arsanın bir maliyet unsurudur ve inşaatın maliyeti içinde yer alması gerekir. Bu nedenle finansman giderinin 780 Finansman Giderleri hesabında gösterilmesi yerine, 730 Genel Üretim Giderleri hesabında gösterilmesi gerekmektedir.

Tahmini finansman ve faaliyet giderlerinin GVK hükümlerine göre dağıtılmasında 761 Pazarlama Satış ve Dağıtım Giderleri Yansıtma, 771 Genel Yönetim Giderleri Yansıtma ve 781 Finansman Giderleri Yansıtma hesaplarından yararlanılmaktadır.

Maliyet muhasebesi, inşaat işletmelerinin aşağıdaki amaçlarını yerine getirilmesine katkı sağlamaktadır:
• Sorumluluk merkezitemelinde toplam ve birim hizmet maliyetlerini belirlemek,
• Bütçeleme kontrolü, standart maliyet kontrolü, stok kontrolü gibi tekniklerle işletmenin “maliyet kontrolü”nü sağlamak,
• Her bir inşaat işine ilişkin standart belirleyerek maliyet planlamasını gerçekleştirmek,
• İnşaat sektöründeki rakipleri ile maliyet karşılaştırmaları yapabilmek,
• Pazar koşulları, işletme döngüsü, hükûmet politikaları, rekabet, modadaki değişmeler, insanların gelir düzeyleri, sosyal güvenlik kurumu politikaları gibi değişkenlere bağlı olarak satış fiyatını belirlemek,
• Hükümet ve sosyal güvenlik kurumu politikalarına bağlı sabitlenen hizmet fiyatlara yönelik maliyet düşürme yaklaşımları geliştirmek,
• Sunulan hizmet, süreç, iş, bölüme dayalı kârlılığı belirlemek ve kârlılık analizine olanak sağlamak,
• Maliyet verileri ile yöneticilerin karar almalarına yardımcı olmak.