İNŞAAT VE GAYRİMENKUL MUHASEBESİ - Deneme Sınavı - 16

Yurt dışında inşaat işleri yapan gelir vergisi mükellefleri, bu işlerden elde ettikleri ve belgelendirebildikleri döviz cinsinden hasılatın binde beşini götürü gider olarak yurt dışı kazançlarından indirdikten sonra kalan kısmı Türkiye’de beyan edeceklerdir.

XYZ İşletmesinin 20.000.000 TL tutarındaki toplam giderlerinin 15.000.000 TL’lik kısmı belgelendirilmiş, 5.000.000 TL’lik kısmı belgelendirilememiş giderlerden oluşmaktadır.

Bu durumda;

Belgelendirilememiş giderlere karşılık olmak üzere ticari kazançtan (dönem kârından) indirilebilecek götürü gider tutarı = 500.000.000 x 0,005 = 2.500.000 TL

Kanunen kabul edilmeyen giderler = 5.000.000 – 2.500.000 = 2.500.000 TL olacaktır. Doğru cevap B'dir.

Bulundukları ülke dışında inşaat işi yapan işletmeler, faaliyette bulundukları ülkenin vergi yasalarına tabidirler. Bunun yanı sıra, iş yaptıkları ülkenin muhasebe sistemine uygun olarak hareket etmek zorundadırlar. Buna göre, yurt dışında inşaat ve onarım işi yapan Türk inşaat işletmeleri, bu faaliyetlerinden dolayı, söz konusu ülkenin vergi kanunlarına tabi olacak ve iş yaptıkları ülkedeki düzenlemelere uygun olarak defter tutacaklardır.

Yurt dışında gerçekleştirilen inşaat işlerinde öncelikli vergilendirme hakkı faaliyette bulunulan ve gelirin elde edildiği ülkeye aittir. Faaliyette bulunulan yabancı ülke, ancak yürürlükteki kanunlarına uygun biçimde defterler tutulduktan ve vergiler ödendikten sonra kalan kârın kendi sınırlarının dışına çıkarılmasına izin verecektir.

Yurt dışında inşaat işi yapan Türk inşaat işletmeleri, faaliyette bulundukları yabancı ülkede yasaların zorunlu kıldığı belge ve defterleri kullanarak muhasebe uygulamalarını gerçekleştirirler. Bu işletmelerin yurt dışındaki inşaat faaliyetleriyle ilgili olarak Türkiye’deki mevzuata göre ayrıca defter tutmalarına gerek yoktur. Söz konusu işletmeler, faaliyette bulundukları ülkenin mevzuatına göre defter tutarken, saptanan kazanç tek kalemde firmanın Türkiye’deki defterlerine intikal ettirilir. Doğru cevap E'dir.

Türkmenistan’daki inşaat şantiyesi şirketin şubesi olarak faaliyet gösterdiği için söz konusu işlem MNO İnşaat Ltd.Şti. tarafından aşağıdaki şekilde kaydedilecektir:

200.000 USD x 6 TL = 1.200.000 TL

Ancak soruda ZİL inşaat şantiyesi (Türkmenistan) tarafından yapılacak muhasebe kaydının ne kadar olacağı istenmiştir. Buna göre:

200.000 USD x 3,5 TMT = 700.000 TMT

Doğru cevap D'dir.

Yurt dışındaki şubelerde inşaat işlerinde kullanılmak üzere ihtiyaç duyulan makine, teçhizat ve ekipmanların faaliyette bulunulan yabancı ülkede satın alınarak işin bitimiyle birlikte ithal edilmesi de söz konusu olabilmektedir. Yurt dışında satın alınan makine, teçhizat ve ekipmanın işin bitiminde kesin ithalat yoluyla getirilmesi durumunda, söz konusu varlıklar emsal bedeliyle değerlenirler. Doğru cevap B'dir.

Öncelikle kesin ihraç edilen makinenin net değeri aşağıdaki şekilde belirlenir:

Makinenin Net Değeri = Kayıtlı Değer – Birikmiş Amortismanlar
Makinenin Net Değeri = 450.000 – 120.000
Makinenin Net Değeri = 330.000 TL

Ardından kesin ihraç yoluyla gerçekleştirilen devir işlemiyle oluşan kâr veya
zarar hesaplanır:

Makinenin Cezayir’deki şubeye devir bedeli = 60.000 USD x 6 TL =360.000
Devir Kârı veya Zararı = Devir Bedeli – Net Değer
Devir Kârı veya Zararı = 360.000 – 330.000
Devir Kârı veya Zararı = 30.000 TL Kâr

Doğru cevap C'dir.

İnşaat işletmeleri yurt dışında inşaat faaliyetlerini yürütmek üzere açtıkları şubelere veya iştirak ettikleri şirketlere inşaat malzemeleri ve personelin ihtiyaçları için tüketim malları gönderebilirler. Bu malzemelerin fatura düzenlenerek yurt dışına gönderilmesi ihracat kapsamında değerlendirilir. Dolayısıyla, inşaat malzemeleri ve tüketim maddelerinin yurt dışına gönderilmesi işlemi 601 Yurt Dışı Satışlar hesabında izlenir. Doğru cevap D'dir.

İnşaatın yapılma kararı alındığında, işletme maddi duran varlıklarından arsayı çıkartarak, 150 İlk Madde ve Malzeme hesabı aktarır. Uygulamada arsanın devrini tapu aracılığıyla almak yerine, noterde Taşınmaz Satış Vaadi Sözleşmesi yapılabilir. Böylece özel işletme hem maddi duran varlıklarını büyük göstermemeyi, hem arsanın vergi yükümlülüğünü üstlenmemeyi, hem de işlem yükünden kurtulmayı amaçlamaktadır.

Özel inşaat işletmelerinin özellikleri şöyle sıralanabilir; Arsa veya arazinin varlığı olmalı, üretilen yapılar üzerinde mülkiyet hakkı vardır. Üretilen yapı mamul kabul edilir. Üretilen yapılar satılabilir veya duran varlık olarak kaydedilebilir. Özel inşaat işletmesi sermaye işletmesi olmak zorunda değil, doğru yanıt C’dir.

Özel inşaat işletmelerinde sipariş maliyet sistemi oluşturulur. Belli bir dönemde belli bir mamulün veya mamul grubunun maliyetlerinin ayrı ayrı bilinmesi gerekli oluğunda sipariş maliyet sistemi kullanılır. Doğru yanıt B’dir.

Bilanço esasına göre işletmeler yevmiye defteri; defterikebir ve envanter defterini tutarlar. Diğer seçenekteki defterlerin tutulması isteğe bağlıdır. Doğru yanıt D’dir.

İşletmenin aktiflerinde yer alan arsa üzerinde inşaat kararı alınınca Arsa ve Araziler hesabı alacaklandırlır; İlk madde ve malzeme Hs borçlandırılır. Özel inşaat işletmeleri açısından arsalar üretilecek konut ve iş yeri benzeri yapılar açısından temel bir girdi ve üretilecek yapının ayrılmaz bir parçasıdır. Bu nedenle bir maliyet unsurudur. Dolayısıyla ilk madde ve malzeme olarak dikkate alınması gerekir. Doğru yanıt D’dir.

Depoya geri giden demir 150 İlk Madde ve Malzeme hesabının borcuna kaydedilir, 710 Direkt ilk madde ve Malzeme Giderleri Hesabından çıkışı kaydedilmek üzere bu hesap alacaklandırılır.  Doğru yanıt B’dir.

İnşaat işletmeleri inşaat faaliyetlerinin tamamını kendileri yapmaz, özelliği olan
ve uzmanlık gerektiren işleri dışarıya, taşeronlara yaptırabilirler. Bu durumda inşaata doğrudan yüklenebilen işçilik giderleri 7/A seçeneğine göre 720 Direkt İşçilik Giderleri hesabının borcuna kaydedilir.

Sigorta giderleri endirekt giderdir, 730 Genel Üretim Giderlerinde izlenir. Doğru yanıt D’dir.

Üretimle ilgili amortismanlar; Genel üretim gideridir ve 730 Genel Üretim Giderleri hesabına borç, 257 Birikmiş Amortismanlar hesabına alacak kaydedilir. Doğru yanıt C’dir.

Bir faaliyet dönemi içinde tamamlanan inşaatlar tamamlandıktan sonra mamuller hesabına alınırlar. İnşaat üretim maliyetleri kaydı için 151 Yarı Mamul Üretim hesabının borçlandırılırken, 711 Direkt İlk Madde ve Malzeme Yansıtma Hesabı, 721 Direkt İşçilik Giderleri Yansıtma Hesabı ve 731 Genel üretim Giderleri Yansıtma Hesabı alacaklandırılır. Sonra da 151 Yarı Mamul Üretim Hesabı alacakdırılırken 152 Mamuller Hesabı borçlandırılarak mamuller hesabına alınır. Doğru yanıt C’dir.

Konut, Mamuller hesabına alınmadan satışı gerçekleştiği için satış kaydında 152 Mamuller Hesabı kaydı olmayacaktır. Doğru yanıt E’dir.

Hakedişler, inşaat taahhüt işletmesinin inşaat sahibinden nakit veya hesaben aldığı paralardır.