Teknoloji Planlaması

Bir teknoloji planı, belirlenmiş teknoloji standartları ile sınıf uygulamaları arasında bir köprü görevi görür. Teknoloji planı, uygulandığında okulun nasıl görüneceğini tanımlayan bir dokümandır. Plan, sınıflara yerleştirilmekte olan teknolojiyle okulun eğitim misyonu arasındaki ilişkiyi gösterir ve teknolojiyi desteklemek için gereksinim duyulan sistemleri tanımlar. Dolayısıyla, bir teknoloji planı, gereksinim duyulan donanımı/yazılımı basitçe tanımlamaktan ve satın almaktan çok daha fazlasını kapsar.

Teknoloji planlaması; bir kuruluşun var olan durumunu orta çıkaran, gelecekteki durumu hakkında ipuçları veren ve geleceğe yönelik tahminde bulunmaya olanak veren, kuruluş için etkin teknoloji kullanımını ve ortak çalışmayı artırıcı nitelikte misyon ve vizyon belirlemeyi amaçlayan bir süreçtir. Teknoloji planlaması, kurumsal politikayı ve teknoloji gereksinimlerini, somut adımlara dönüştürmeye yarayan devamlı bir süreçtir. Planlama, eğitim kurumlarının, teknolojik yeniliklerden yararlanmalarına olanak tanırken, aynı zamanda beklenmedik durumların olumsuz etkilerini de en aza indirir. Planlama, teknolojinin uygulanması adına bir yol haritası sağlar ve sınırlı kaynakların daha etkin bir şekilde harcanılması ve öğrenci başarısının artması ile sonuçlanır. Teknoloji planı, öğrenci öğrenmesini geliştirmeyi amaçlayan bir okul vizyonunu ortaya koyar. Velilere, öğrencilere ve eğitimcilere teknoloji donanımı ile birlikte sınıfların neye benzeyeceğini ve öğrenmeye nasıl katkıda bulunacağını anlatır.

Teknoloji planlaması ile şu sorulara yanıt aranmaya çalışılır:

• Okulda ne tür öğrenmeler veya beceriler desteklenecektir?
• Sınıflar, sadece yerel ağ erişimine mi, internet erişimine mi, yoksa her ikisine de mi sahip olacaktır?
• Öğretmenler ve öğrenciler ne tür yazılımları kullanıyor olacaktır? Söz konusu yazılımlar okul programını nasıl ve ne şekilde destekleyecektir?
• Her sınıfta kaç adet bilgisayar olacaktır?
• Ne tür mobilyalara (sıra, masa, sandalye, vb.) ve fiziksel yerleşim düzenine ihtiyaç duyulacaktır?

Teknolojinin öğretimde kullanımına ilişkin ilk teknoloji planlama çabaları, sadece bilgisayarların satın alınması üzerine odaklanmaktaydı. Bu durumda teknoloji planlaması, basitçe ne tür bilgisayardan kaç adet satın alınacağı ve bu bilgisayarların nerelerde, nasıl kullanılacağı konularını içermekteydi. Tarihsel süreç içerisinde, okulların teknoloji planlarını geliştirmeye başlaması, bilgisayarların okullarda ilk olarak tanıtılmaya ve kullanılmaya başlandığı 1980’li yılların başında gerçekleşmiştir.

• Okulun son durumu ve hedefleri,
• Teknoloji programı geliştirme süreci,
• Bilgisayar donanımı, yazılımı ve teknik destek,
• Personel gelişimi,
• Teknoloji programının organizasyonu ve uygulanması,
• Bütçe,
• Teknolojiye ilişkin adil ve eşit erişim.

• Temsil esasına dayalı bir teknoloji kurulunun oluşturulması,
• Sürecin rapor olarak yazılması,
• Sorumlulukların paylaştırılması,
• Zaman aralıklarının belirlenmesi,
• Önemli tarihlerin tespit edilmesi,
• Ortak karar alımının sağlanması,
• Planın formüle edilmesi,
• Planın uygulanması,
• Planın değerlendirilmesi.

• Vizyon oluşturma,
• Bütün ilgililerin katılımını sağlama,
• Veri toplama,
• Planı gözden geçirip düzenleme,
• Teknolojinin öğretim programına entegrasyonu,
• Mesleki gelişim,
• Altyapıyı inşa etme,
• Bütçeyi organize etme,
• Süreklilik esasına dayalı bakım ve değerlendirmenin planlanması
• Geleceğe hazırlanma.

• Teknoloji planlama kurulu oluşturmak,
• Vizyon geliştirmek,
• Amaç belirlemek,
• Teknolojik ihtiyaç analizi gerçekleştirmek,
• Eylem planı geliştirmek,
• Bütçeyi organize etmek,
• Okulun teknolojik altyapısını inşa etmek,
• Mesleki gelişimi planlamak,
• Bakım ve teknik desteği organize etmek,
• Velilerin ve paydaşların katılımını sağlamak,
• Süreci ve sonuçları değerlendirmek.

• Yöneticiler (okul müdürü, müdür yardımcıları),
• Mesleki gelişim ve teknik destek personeli (formatör öğretmen, okul teknoloji koordinatörü, vb.),
• Öğretmen (ikiden az olmamak üzere, okuldaki öğretmenlerin sayısı da dikkate alınarak belirlenir. İlköğretim okullarında, birinci kademeden ve ikinci kademeden ve farklı branşlardaki öğretmenlerin bulunmasına özen gösterilir.),
• En az bir destek personeli (kütüphane memuru, hizmetli, sağlık memuru vb.),
• Veli (ikiden az olmamak üzere, okuldaki öğrencilerin sayısı da dikkate alınarak, yeterli sayı okul tarafından belirlenir),
• Öğrenci (ikiden az olmamak üzere, okuldaki öğrencilerin sayısı da dikkate alınarak, yeterli sayı okul tarafından belirlenir.),
• Okul aile birliği başkanı,
• Sivil toplum örgütlerinden (okul çalışmalarının etkililiğini artıracağı düşünülen sendikalar, dernek, vakıf, sanayi ve ticaret odalarından çalışmaların belirli bölümlerine katılmak üzere) birer temsilci (çalışmaların belirli bölümlerine katılır).

Teknoloji planlama kurulunun başlıca görevleri şunlardır:

• Teknoloji planı sürecinin yönetiminde okul toplumunu temsil etmek.
• Okulun geleceğine ilişkin paylaşılan bir vizyon geliştirilmesi için çalışmak, teknolojik amaçların ve hedeflerin tanımlanmasını sağlamak.
• Okulun gelirlerinin, okulun teknolojik altyapısının gelişimine en fazla katkı- da bulunacak alanlarda kullanılabilmesi için gerekli planlamaları yapmak.
• Teknoloji planlama sürecinde yer alacak olan çalışma ekiplerini kurmak. Bu ekipleri planlama süreci ile ilgili olarak bilgilendirmek ve çalışmalarına rehberlik etmek.
• Okulun teknolojik altyapısına ilişkin var olan durumunun belirlenmesi için gerekli bilgileri toplamak.
• Diğer okulları ziyaret ederek yapılan çalışmalar ile ilgili görüş alışverişinde bulunmak.
• Teknolojik planlama süreci ile ilgili olarak okul personelini, velileri ve öğrencileri bilgilendirmek. Bu amaçla çeşitli toplantı, panel, seminer vb. düzenlemek.
• Okulda yapılacak olan teknolojik planlama sürecinin değerlendirme çalışması için çeşitli veri toplama araçlarının (anket, görüşme formları vb.) uygulanmasını sağlamak, sonuçları değerlendirmek.
• Teknoloji planı uygulaması doğrultusunda gerçekleştirilen çalışmaları gözden geçirmek. Alınan sonuçlar doğrultusunda plan üzerinde gerekli düzeltmeleri yapmak.
• Düzeltilmiş teknoloji planının eğitim-öğretim yılı sonunda son değerlendirmesini yapmak. Gerçekleştirilemeyen hedefleri, nedenleri ile belirlemek ve değerlendirme sonuçlarını bir sonraki teknoloji planının hazırlanmasında dikkate almak.
• Teknoloji planı değerlendirme raporunu hazırlamak. Raporu kamuoyunun bilgisine sunmak.
• Okul personelinin teknoloji kullanımına ilişkin hizmet içi eğitim gereksinimlerini belirlemek.
• Okul personelinin teknoloji kullanımı gereksinimlerine yönelik olarak okulda hizmet içi eğitim (kurs, seminer, toplantı vb.) çalışmalarının organizasyonunu yapmak.

• Öğrencilerin başarılı olmak için kazanmaları gereken beceriler nelerdir?
• Okulun öğretim programı teknolojik araçlardan nasıl etkilenecektir?
• Okulun gelecek 1, 2 veya 5 yıl içinde nerede olması istenmektedir?
• Şu anda okulda uygulanmakta olan öğrenme ve öğretme yaklaşımlarına ilişkin olarak beğenilmeyen ve dolayısıyla da değiştirilmek istenen yönler nelerdir?
• Öğretmenlerin, öğrencilerin, yöneticilerin ve paydaşların rolleri ne olacaktır?
• Öğrenciler nasıl değerlendirilecektir?

• İhtiyaç analizi sürecine bütün paydaşlardan temsilciler dahil edilmelidir.
• Vizyon ve öğrenme amaçları, ihtiyaç analiz sürecinin temel odağı olmalıdır.
• İhtiyaç analizi süreci için ne tür bilgilere gereksinim duyulduğu belirlenmelidir.
• Bilgi toplamak için başvurulacak veri kaynaklarına uygun veri toplama metotları belirlenmelidir.
• Bilgileri elde etmek için bir zaman çizelgesi hazırlanmalı ve buna sadık kalınmalıdır.
• Çeşitli düzeydeki ihtiyaçlar hakkında elde edilen bilgiler analiz edilmeli, öncelik sırasına göre düzenlenmeli ve bir eylem planı hazırlanmalıdır.

Okulun teknolojiye ilişkin ihtiyaç analizini gerçekleştirmek için aşağıdaki boyutlar hakkında detaylı bilgi toplaması gerekir:

Donanım: Donanım konusunda sorulabilecek sorulardan bazıları şunlardır;

• Öğretmenler teknolojik donanımları ne derecede kullanmaktadır?
• Acaba okulda daha çok sayıda teknolojik donanımın satın alınmasına ihtiyaç var mıdır?
• Öğretmenlerin kullanımına sunulan bilgisayarlar onların tecrübe ve yeterlik düzeylerine uygun mudur?

Birçok okul, eski bilgisayarları daha az tecrübeye sahip öğretmenlerin sınıflarına yerleştirip, yüksek düzeydeki yeni bilgisayar sistemlerini de kendini sürekli olarak geliştirme çabası içinde olan öğretmenlerin kullanımına sunmaktadır. Benzer şekilde, bazı okullar teknolojiyi öğrenmede ve kullanmada başlangıç aşamasında olan öğretmenlerin sınıflarına bir bilgisayar yerleştirerek bu öğretmenlerin bilgisayar konusundaki tecrübeleri ve teknolojiyi sınıflarına entegre etme konusundaki istekleri arttıkça da sınıflarını daha çok sayıda bilgisayarla donatmaktadırlar.

Yazılım: Öğretmenlerin en çok aşina oldukları yazılım programları, genel olarak onların teknolojiyi entegre etme konusundaki yeterliklerine ilişkin bilgi verecektir. Öğretmenlerin daha az aşina oldukları ve kendilerini daha az yeterli gördükleri yazılım programlarının bilinmesi ise, onların teknoloji konusunda ne tür mesleki gelişim programlarına gereksinim duyduklarını ortaya koyacaktır. Ayrıca, hangi öğretmenin hangi yazılım programında ne düzeyde yeterli olduğunu tespit etmek, hangi öğretmenin teknoloji danışmanı olarak kullanılabileceğini de ortaya koyacaktır.

Personel: Bireyler, etkili teknoloji entegrasyonu için hayati öneme sahiptir. Bu nedenle, okul personelinin teknolojiye ilişkin sahip oldukları bilgilerinin, becerilerinin ve tutumlarının tespit edilmesi, okulun gereksinimlerini karşılayacak güçlü bir teknolojik programın geliştirilmesine yardımcı olacaktır. Okulun personel boyutuna ilişkin sorulması gereken iki temel soru vardır;

• Okul personeli kimlerden oluşmaktadır ve onların sahip oldukları teknoloji becerileri nelerdir?
• Öğretmenlerin teknolojiyi entegre etme çabalarının yöneticiler tarafından desteklendiğine ilişkin göstergeleri nelerdir?

Yöneticiler sadece öğretim teknolojisinin kullanımını desteklemekle sorumlu değildir, aynı zamanda teknolojinin ürünü olan çeşitli yönetimsel sistemleri kullanmakla da yükümlüdürler. Bu durumda eğer yöneticiler teknolojiyi hâlihazırda kullanmıyorlarsa, öğretim personelinin teknolojiyi entegre etme çabalarını hafife alabilirler.

Öğrenciler: Öğrenciler hakkında toplanan bilgiler, okulda onlara sunulan bilgisayar fırsatlarına ilişkin önemli veriler sağlayacaktır. Öğrencilere ilişkin olarak sorulabilecek sorulardan bazıları şunlardır;

• Acaba öğrenciler bilgisayar kullanımına dayalı öğrenme etkinliklerini okulda mı yoksa okul dışında mı daha çok gerçekleştirmektedirler?
• Acaba okuldaki diğer öğrencilere ve hatta bazı öğretmenlere kaynak ve danışmanlık yapacak düzeyde bilgisayar bilgi ve becerisi olan öğrenciler var mıdır?
• Öğrencilerin yüzde kaçı evde bilgisayara sahiptir? vb.

• Temel iş ve görevlerin tanımlanması.
• Her iş ve görevin tamamlamasının ne kadar zaman alacağının hesaplanması.
• Her iş ve görev için başlangıç ve bitiş tarihlerinin belirlenmesi.
• Ara geçiş dönemlerinin (dönüm noktalarının) belirlenmesi.
• Bütün iş ve görevlerin birlikte ele alınmasını öngören bir zaman diliminin belirlenmesi.

• Donanım,
• Bakım onarım,
• Yazılım,
• Danışmanlık anlaşmaları,
• Tele iletişim,
• Öğretim üyesi ve personel eğitimi,
• Gereçler (formlar, diskler, kağıt, toner ve benzeri),
• Tesisler (bilgisayar odası, vb.).

• Her 4-5 öğrenci için bir bilgisayar ve öğretmen için çoklu ortam erişim imkânı sunan bir bilgisayar.
• Öğretmenin kendi evinde öğretim materyallerini hazırlamak için kullanabileceği okul ağına online bağlantılı bir bilgisayar.
• Kayıt tutmaya ve öğretim programının uygulanmasına yardımcı olacak yazılımlar.
• Öğretmen ve öğrencilerin çeşitli öğrenme materyallerini bütün sınıfa yansıtabilmelerine olanak veren projeksiyon aracı.
• Bir video ve televizyon seti.
• VCD, DVD, VCR, vb. taşınabilir teknolojik araç-gereçlerin kullanımına olanak verecek sınıf düzenlemesinin yapılması (fazladan elektrik prizlerinin bulundurulması, vb).
• En az bir lazer yazıcı

Aşağıdaki listede yer alan öğeler, bir okulun teknolojik altyapısını oluşturma sürecinde yardımcı olabilir:

• Okul binasının her sınıf ve odasında olmak üzere ve yeni teknolojik gelişimlere adapte olacak şekilde çoklu ortam erişim imkânı sunan bir okul ağı.
• Bütün sınıf olarak öğrencilere birlikte çalışma imkânı tanıyacak bilgisayar laboratuarları.
• Okul binasında kullanılan web sayfaları, e-posta adresleri ve diğer elektronik bilgileri depolamaya ve kontrol etmeye yarayan bir ana bilgisayar.
• Yönetimsel fonksiyonları destekleyen donanım ve yazılım programları.
• Ağa bağlı bir CD-ROM merkezi.
• Öğretmen ve öğrencilerin çoklu ortam sunuları hazırlamak için kullanabilecekleri video üretim donanımı.
• Video sunucusu.
• Çoklu İnternet bağlantıları.

Teknik destek dört farklı kategoride ele alınabilir;

• Teknolojinin öğrenme ve öğretme sürecine entegrasyonuna ilişkin teknik destek,
• Teknolojinin yönetim ve organizasyon alanlarındaki kullanımına ilişkin teknik destek,
• Teknoloji sistemlerinin, yazılımın ve donanımın satın alınmasına, tamirine, bakımına ve güncelleştirilmesine ilişkin teknik destek,
• Genel olarak bilişim teknolojisinin koordinasyonuna ve organizasyonuna ilişkin teknik destek.

• Personele ve diğer ilgililere programın iyi yönleri ve olası problemler hakkında bilgi sunmak.
• Olası problemlerin programın başında farkına varmak ve bu problemlerin daha ciddi boyutlara ulaşmadan önce çözümünü sağlamak.
• Daha sonraki değerlendirme çabalarına rehberlik etmek (daha sonra detaylı bir şekilde incelenmesi gereken konulara dikkat çekmek, vb.).
• Ne tür teknik yardım ve desteğe ihtiyaç bulunduğuna ilişkin veri toplamak.
• Programın katılımcılar üzerindeki etkisini ortaya çıkarmak.

• Öğretmenler planlama sürecine dahil olma talebinde bulunabilirler ve teknoloji planlama kurulunda katılabilirler. Teknoloji kurulu başkanı ile planlama sürecine daha fazla katılabilme olanaklarını tartışabilirler. Planlama kuruluna katılabilir ve fikirlerini ve bilgilerini paylaşabilirler.
• Öğretmenler öğrencileri cazip bir eğitim programına dahil etmek için teknolojiden faydalanabilirler. Teknoloji kullanımı, öğrenmeyi destekleyebilir ve artırabilir. Öğrencilerin, Web tabanlı araştırmaları tamamlamalarını, çevrimiçi kütüphaneleri ve diğer eğitimle ilgili siteleri ziyaret etmelerini, sunular hazırlamalarını ya da raporlara grafikler eklemelerini sağlayarak derslere teknolojiyi entegre edebilirler. Bilgisayarlar, çocukları, yazmaları, çizmeleri, sorgulamaları, araştırmaları ve daha iyi öğrenmeleri konusunda motive eder.
• Öğretmenler diğer öğretmenlerin teknolojiyi entegre etmelerine yardımcı olabilirler. Bir takım halinde ya da danışman olarak çalışmalarda bulunabilirler. Teknoloji süreci içerisinde rol alan diğer kişilere projelerinde gönüllü olarak yardımcı olabilir ve problemlere çözüm bulmalarına yardım edebilirler. Takım çalışması ve takım olarak öğretme en iyi sonuçların elde edilmesini sağlayabilir.
• Öğretmenler, süreç ile ilgili endişelerini ilgili kişilerle konuşabilir ve değişiklikler önerebilir.

• Güçlü bir öğrenme-öğretme vizyonu geliştirmek: Teknoloji entegrasyonuna yönelik güçlü bir vizyon, teknoloji üzerine değil öğrenme üzerine odaklanmalıdır.
• Bir teknoloji planlama sürecini tesis etmek: Teknoloji planı geliştirmek, teknoloji entegrasyonu sürecinin sadece ilk aşamasıdır. Bu süreç, bir gelişim döngüsü çerçevesinde aşağıdaki süreklilik arz etmelidir.
• Destek sistemlerini inşa etmek: Teknolojiyi eğitim sürecine entegre etmenin temel yolu, destek sistemlerine sahip olmaktır. Dolayısıyla, her teknoloji planı teknik destek hakkında değerlendirme yapmalı ve önerilerde bulunmalıdır. Eğer gerekli teknik destek sistemleri sunulmazsa, okul personeli teknolojiyi çok fazla zamanı tüketen, ama aynı oranda da faydalı olmayan bir araç olarak algılayabilecektir.
• Teknolojinin öğrenme-öğretme sürecinde nasıl kullanılacağını açıklamak: Teknolojinin nasıl çalıştığını anlamak ile teknolojinin öğrenme-öğretme sürecinde etkili olarak nasıl kullanılacağını anlamak birbirinden farklı iki olgudur. Pek çok teknoloji uygulayıcısı ilk etapta teknolojinin nasıl çalıştığı üzerine odaklanmaktadır. Ancak, eğitimcilerin teknolojinin öğrenme öğretme sürecinde nasıl kullanılacağını anlamaya ihtiyacı vardır. Bu amaç için teknolojinin öğrencilerle yaygın kullanımını tecrübe eden diğer okullara ziyaretler düzenlenebilir.
• İletişim ve işbirliğini desteklemek: “Bitirilene kadar teknoloji planını kimsenin görmesini istemiyorum” gibi bir anlayışa dayalı olarak geliştirilen bir teknoloji planının başkaları tarafından benimsenmesi ve desteklenmesi oldukça zordur. Bu çerçeveden ele alındığında, okulda iletişim ve işbirliği kültürünü desteklemek önemlidir, çünkü teknoloji planı tamamlanmış bir iş değildir; aksine işbirliği ve yaygın iletişim sonucu oluşan canlı bir dokümandır. Bu planın personelden soyutlanarak üretilmesi ve gizli tutulması mümkün değildir. Dolayısıyla, daha en başından itibaren teknoloji planının okuldaki bütün personelle paylaşılması ve onların işbirliğiyle hazırlanması gerekir.