İNFAZ HUKUKU

Cezaların içtimaının mümkün olabilmesi için;
• Aynı fail tarafından birden fazla suçun işlenmiş olması (aynı failin işlemiş olduğu
birden fazla birbirinden bağımsız olan suçlar, kanunun aynı hükmünü ihlal etmiş
olabileceği gibi değişik hükümler de ihlal edilmiş olabilir.)
• Suçların içtimaının mümkün olmaması, yani suçların birbirinden bağımsız olması,
• Suçlar neticesinde hükmedilen cezaların infaz edilebilir olması yani cezaların düşme, ertelenme gibi sebeplerle infaz kabiliyetini yitirmemiş olması gerekir. Doğru cevap E'dir.

CGTİHK’nın 99 uncu maddesi gereğince cezaların toplanması gerektiğinde, bu hususta
hüküm verme yetkisi, en fazla cezaya hükmetmiş bulunan mahkemeye, bu durumda birden çok mahkeme yetkili ise son hükmü vermiş olan mahkemeye aittir. Doğru cevap A'dır.

16.5.2001 tarih ve 4675 sayılı İnfaz Hâkimliği Kanunu, cezaları infaz için infaz
hâkimliğini ihdas etmiş ve böylece cezanın yargı tarafından bireyselleştirilmesi sağlanmak istenmiştir. Doğru cevap C'dir.

İnfaz hâkimi, ceza infaz kurumları ve tutukevlerinde bulunan hükümlü ve tutuklular hakkında yapılan işlemler veya bunlarla ilgili faaliyetler hakkındaki şikâyetleri inceler ve karara bağlar (4675 sayılı İHK m.1/2). İnfaz hâkimleri askerî ceza infaz kurumları ve tutukevleri bakımından yetkili değildir.

İnfaz hâkimlikleri, Adalet Bakanlığınca Hâkimler ve Savcılar Kurulunun olumlu görüşü alınarak, yargı çevresinde ceza infaz kurumu ve tutukevi bulunan ağır ceza mahkemeleri ile coğrafî durum ve iş yoğunluğu göz önünde tutularak ilçe asliye ceza mahkemeleri nezdinde kurulur.  Doğru cevap E'dir.

İnfaz hâkimlikleri, Adalet Bakanlığınca Hâkimler ve Savcılar Kurulunun olumlu görüşü
alınarak, yargı çevresinde ceza infaz kurumu ve tutukevi bulunan ağır ceza mahkemeleri ile coğrafî durum ve iş yoğunluğu göz önünde tutularak ilçe asliye ceza mahkemeleri nezdinde kurulur. Doğru cevap C'dir.

Şikâyet yoluna;
• kendisi ile ilgili olmak kaydıyla hükümlü veya tutuklu ya da
• eşi,
• anası, babası,
• ayırt etme gücüne sahip çocuğu veya kardeşi,
• müdafii,
• kanuni temsilcisi veya
• ceza infaz kurumu ve tutukevi izleme kurulu başvurabilir.

Söz konusu işlem veya faaliyetlerin öğrenildiği tarihten itibaren on beş gün, her hâlde yapıldığı tarihten itibaren otuz gün içinde şikâyet yoluyla infaz hâkimliğine başvurulabilir.  Doğru cevap B'dir.

Şikâyet, dilekçe ile doğrudan doğruya infaz hâkimliğine yapılabileceği gibi Cumhuriyet
Başsavcılığı veya ceza infaz kurumu ve tutukevi müdürlüğü aracılığıyla da yapılabilir. İnfaz hâkimliği dışında yapılan başvurular hemen ve en geç üç gün içinde infaz hâkimliğine gönderilir. Doğru cevap A'dır.

Aşağıdaki hâllerde izleme kurulu üyelerinin görevine adli yargı adalet komisyonunca son verilir:
1. İzleme kurulu üyeliğine seçilme şartlarını sonradan kaybetmek
2. İzinsiz veya haklı bir mazereti olmaksızın bir yıl içinde iki toplantıya katılmamak
3. Hastalık veya diğer bir nedenle görevini yapmakta acze düşmek
4. İzleme kurulu üyeliğiyle bağdaşmayan tutum ve davranışlarda bulunmak. Doğru cevap D'dir.

İnfaz sürecinin takibi ve bu süreçte yapılacak başvuruların ve/veya itirazların sonuca bağlanması, ceza infaz kurumlarının disiplinin sağlanması açısından verilen disiplin yaptırımlarının kontrolü gibi hususlarda bir denetim organı olarak infaz hâkimliği de son derece önemlidir.

Mahkûmiyet Hükmünün Yorumunda veya Çektirilecek Cezanın Hesabında Duraksama
• Mahkûmiyet hükmünün yorumunda veya çektirilecek cezanın hesabında duraksama olur.
• Cezanın kısmen veya tamamen yerine getirilip getirilemeyeceği ileri sürülür ya da
• sonradan yürürlüğe giren kanun, hükümlünün lehinde olursa, duraksamanın giderilmesi veya yerine getirilecek cezanın belirlenmesi için veya
• hapis cezasının infazının hastalık nedeni ile ertelenmesi isteminin varlığı durumunda söz konusu istemin reddi hâlinde hükmü veren mahkemeden karar istenir (CGTİHK m.98/1-2, 16).

Cezaların içtimaının mümkün olabilmesi için;
• Aynı fail tarafından birden fazla suçun işlenmiş olması (aynı failin işlemiş olduğu birden fazla birbirinden bağımsız olan suçlar, kanunun aynı hükmünü ihlal etmiş olabileceği gibi değişik hükümler de ihlal edilmiş olabilir.)
• Suçların içtimaının mümkün olmaması, yani suçların birbirinden bağımsız olması,
• Suçlar neticesinde hükmedilen cezaların infaz edilebilir olması yani cezaların düşme, ertelenme gibi sebeplerle infaz kabiliyetini yitirmemiş olması gerekir.

Hastanede Geçen Sürenin Cezadan İndirilmesi
Cezanın infazına başlandıktan sonra hastalık nedeniyle hükümlünün ceza infaz kurumundan hastaneye kaldırılması hâlinde burada geçirdiği süre cezadan indirilir. Ancak cezanın infazını durdurmak için hükümlü, hastalığına kasten neden olmuşsa bu hükümden yararlanamaz. Bu hâlde Cumhuriyet savcısı mahkemeden bir karar verilmesini ister (CGTİHK m.100).Söz konusu hükmün CGTİHK m.16 ile ilişkisi üzerinde durulmalıdır. Yukarıda da ifade edildiği üzere hapis cezasının infazı hastalık nedeni ile geri bırakılabilir. Kural olarak
geri bırakılma hâlinde hapis cezası infaz edilmez. Akıl hastalığı dışındaki diğer hastalıklarda cezanın infazına, resmî sağlık kuruluşlarının mahkumlara ayrılan bölümlerinde devam olunur (CGTİHK m.16/2). Bu durumda infaz ancak hastalığın mahkûmun hayatı için kesin tehlike oluşturması hâlinde geri bırakılır. İşte m.100’de ifade edilen hastalık m.16/2 anlamında akıl hastalığı olmayan ve mahkûmun hayatı için kesin tehlike oluşturmayan hastalıklardır. Bu durumlar da artık infaz durmaz ya da geri bırakılmaz; hastanede geçirdiği süre cezadan indirilir.

İnfaz Sırasında Verilecek Kararların Mercii ve Usulü

a. Yargıtay tarafından ilk derece mahkemesi sıfatıyla verilmesi hâlinde Ankara ağır ceza mahkemesince,
b. Bölge adliye mahkemesi tarafından ilk derece mahkemesi sıfatıyla verilmesi
hâlinde bölge adliye mahkemesinin bulunduğu il ağır ceza mahkemesince,
c. Bölge adliye mahkemesi tarafından duruşma açmak suretiyle verilmesi hâlinde
ise hükmü kaldırılan ilk derece mahkemesince bu hususta karar verilir (CGTİHK
m.101/2).

İnfaz hâkimliği kurumu, hâkimin infaza katılması düşüncesinin ilk kez ortaya atıldığı 1937 tarihli Uluslararası Ceza Hukuku Kongresi’nde cezaların infazının sürekli olarak denetim ve gözetim altında bulundurulması düşüncesinden doğmuştur.

İnfaz hâkimliklerinin görevleri şunlardır:
1. Hükümlü ve tutukluların ceza infaz kurumları ve tutukevlerine kabul edilmeleri, yerleştirilmeleri, barındırılmaları, ısıtılmaları ve giydirilmeleri, beslenmeleri, temizliklerinin sağlanması, bedensel ve ruhsal sağlıklarının korunması amacıyla muayene ve tedavilerinin yaptırılması, dışarıyla ilişkileri, çalıştırılmaları gibi işlem veya faaliyetlere ilişkin şikâyetleri incelemek ve karara bağlamak.
2. Hükümlülerin cezalarının infazı, müşahedeye tabi tutulmaları, açık cezaevlerine ayrılmaları, izin, sevk, nakil ve tahliyeleri; tutukluların sevk ve tahliyeleri gibi işlem veya faaliyetlere ilişkin şikâyetleri incelemek ve karara bağlamak.
3. Hükümlü ve tutuklular hakkında alınan disiplin tedbirleri ve verilen disiplin cezalarının kanun veya yönetmelik hükümleri ile genelgelere aykırı olduğu iddiasıyla yapılan şikâyetleri incelemek ve karara bağlamak.
4. Ceza infaz kurumları ve tutukevleri izleme kurullarının kendi yetki alanlarına giren ceza infaz kurumları ve tutukevlerindeki tespitleri ile ilgili olarak düzenleyip
intikal ettirdikleri raporları inceleyerek, varsa şikâyet niteliğindeki konular hakkında karar vermek.
5. Kanunlarla verilen diğer görevleri yapmak.
Görüldüğü üzere infaz hâkimliği kurumu ülkemizde tümüyle birşikâyet mercii olarak düzenlenmiş olup kendiliğinden harekete geçme olanağı neredeyse bulunmamaktadır. Halbuki doğru olanı infazın denetiminin tümüyle infaz hâkimliğine verilmesi olmalıydı. Bu çerçevede infaz hâkimi hükümlünün tehlikeliliğini yeniden incelemek, güvenlik tedbirini uygulamak,
değiştirmek, gözden geçirmek, hükümlünün haklarına uyulup uyulmadığını denetlemek, şikâyetler üzerine karar vermek, izin vermek, özel infaza karar vermek, mahkûmiyetten sonraki akıl hastalıkları için sağlık kurumuna yatırmak gibi kararları verebilmeliydi.

Şikâyet Süresi ve Şekli
Söz konusu işlem veya faaliyetlerin öğrenildiği tarihten itibaren on beş gün, her hâlde yapıldığı tarihten itibaren otuz gün içinde şikâyet yoluyla infaz hâkimliğine başvurulabilir.

Her izleme kurulunun yetki alanı adlî yargı adalet komisyonunca belirlenir.
İzleme kurulu, başkanla birlikte beş üyeden oluşur. Üyeler, dört yıl için seçilir. Süresi dolan üyenin yeniden seçilmesi mümkündür

İzleme Kurulu Üyeliğinin Sona Ermesi
Aşağıdaki hâllerde izleme kurulu üyelerinin görevine adli yargı adalet komisyonunca son verilir:
1. İzleme kurulu üyeliğine seçilme şartlarını sonradan kaybetmek
2. İzinsiz veya haklı bir mazereti olmaksızın bir yıl içinde iki toplantıya katılmamak
3. Hastalık veya diğer bir nedenle görevini yapmakta acze düşmek
4. İzleme kurulu üyeliğiyle bağdaşmayan tutum ve davranışlarda bulunmak