İNFAZ HUKUKU

İnfazın bittiği gün hükümlü defterinde kayıt altına alınan bilgilerden biri değildir.

Gözlem süresi 60 gün olarak belirlenmekle beraber uzunluğu sebebiyle eleştirilmektedir.

Terör suçluları ayrı bir grupta değerlendirilmektedir.

Hükümlünün intihara meyilli olması halinde diğer hükümlülerden ayır bir yere kapatılması psikolojik açıdan doğru bir yaklaşım olmayacaktır.

Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasında 30 yılını tamamlayan hükümlüler koşullu salıverilme kurumundan faydalanabilmektedirler.

E seçeneğinde belirtilen cebir tehdit veya mümeyyiz olmayanların intihara mecbur edilmesi durumunda mecbur eden kişiler taksirle adam öldürmekten değil, kasten adam öldürme suçundan sorumlu tutulacaklardır.

Seyahat hakkı veya özgürlüğü ceza infaz düzenlemelerinin özüne ve amacına ters düştüğü için hükümlünün kısıtlanan haklarından birisi olarak sayılmaktadır.

Hükümlü en az 1 yılını iyi halli olarak geçirmiş ise Kurum içinde çalıştırılabilmektedir.

Hükümlünün gönderdiği ve kendisine gelen bu tarz haberleşme araçlarını mektup okuma komisyonu denetler.

Öğretim döneminde öğrenim görmekte olan çocuk hükümlüler çalıştırılamazlar

Ceza infaz kurumuna alınan hükümlülerin; • adı ve soyadı, • işledikleri suç, • cezalarının türü ve süresi, • mahkûmiyet ilamının tarih ve numarası ve • infaza başlandığı gün “hükümlü defteri”ne kayıt olunur.

İNFAZ KURUMUNA KABUL

Kuruma Alınma ve Kayıt İşlemleri

Haklarında kesinleşmiş hapis cezasını içeren mahkûmiyet ve ödenmeyen adli para cezalarının hapse çevrilmesine ilişkin karar bulunanlar, Cumhuriyet Başsavcılığının yazılı emriyle ceza infaz kurumuna gönderilir. Üstleri ve eşyaları arandıktan sonra kabul odalarına konulur ve hekim muayenesinden sonra kuruma yerleştirme işlemleri yapılır (CGTİHK m.21/1).

Öte yandan bu şekilde kuruma alınan hükümlünün parmak ve avuç içi izleri alınır, fotoğrafları çekilir; kan grupları, vücutlarının dış özellikleri ve ölçüleri belirlenir. Yasada bunun amacı “tanıya yönelik olduğu” şeklinde ifade edilmektedir (m.21/3). Ancak tanı yanında “fizik kimliğin tespiti”başlığını taşıyan CMK m.81 hükmü de göz önünde tutulduğunda bundaki amacın hükümlülere ait söz konusu bilgilerin depolanması olduğu da söylenebilir.

Hükümlüler, durumlarına uygun kurumlara ayrılması, diğer bir deyişle gruplandırılması amacıyla gözleme (müşahedeye) tabi tutulurlar. Böylece hükümlü hakkındaki infaz rejimi de belirlenmiş olur. Söz konusu gözlem, gözlem ve sınıflandırma merkezlerince yapılır (CGTİHK m.13/1). Gözlem, bir kimsenin durumunun her yönüyle ve dikkatle araştırılması faaliyeti olarak tanımlanabilir. Aşağıda da görüleceği üzere gözlem esas itibarıyla bireyselleştirmenin bir gereği ve koşuludur.

Hükümlülerin gözlem ve sınıflandırılması şu esaslara göre yapılır (CGTİHK m.23/1 a):
• Hükümlülerin kişisel özellikleri,
• bedensel, akli ve sağlık durumları,
• suç işlemeden önceki yaşamları, sosyal çevre ve ilişkileri, sanat ve meslek faaliyetleri,
• ahlaki eğilimleri,
• suça bakış açıları,
• hükümlülük süreleri ve
• suç türleri

Gözleme tabi tutulmayacak hükümlüleri üç grupta toplamak mümkündür (CGTİHK m.23/1-3): • Hükümlü; kişiliğine, sair hâllerine, suçun işlenmesindeki özelliklere göre gerekti- ğinde gözleme tabi tutulmayabilir. • Kısa süreli hapis cezalarına mahkûm olanlar gözleme tabi tutulmazlar.

Hukukumuzda hükümlüler şu gruplara ayrılır (CGTİHK m.24/1): 1. İlk defa suç işleyenler, mükerrirler, itiyadî suçlular veya suç işlemeyi meslek edinenler, 2. Akli ve bedensel durumları nedeniyle veya yaşları itibarıyla özel bir infaz rejimine tabi tutulması gerekenler, 3. Tehlike hâli taşıyanlar, 4. Terör suçluları, 5. Suç örgütlerine veya çıkar amaçlı suç örgütlerine mensup olan suçlular. Hükümlüler ayrıca; • yaşları, • hükümlülük süreleri ve • suç türleri itibarıyla de gruplandırılır (CGTİHK m.24/2).

Cezaevlerinde geçerli olan alt kültürün önemli kurallarının şunlar olduğu ifade edilir:
• Başkalarının işine karışma, kendi işinle ilgilen.
• Soğukkanlı ol ve duygusal açıdan kendini kontrol et.
• Diğer hükümlülerden çıkar sağlamaya çalışma.
• Katı, dayanıklı ve güçlü ol, “erkek” gibi davran.
• Cezaevi idaresine karşı mesafeli ol.

Cezaevilileşmenin kuvvetli olduğu sonucuna götüren koşullar şunlardır: • Hapis cezasının uzunluğu ve onunla bağlantılı olarak cezaevi alt kültürünün uzun süren etkisi • Sağlam olmayan bir kişilik, kişilik zayıflığı • İnfaz kurumu dışındaki kişilerle olumlu ilişkiler sürdürmede eksiklik • İnfaz kurumunda bulunan gruba/gruplara uyuma hazır olma ve yetenek • Diğer hükümlü ve grupların kurallarını itirazsız kabul etme • Benzer arayışlara sahip diğer hükümlülerle ilişki • Normal olmayan cinsel davranışlar ile talih oyunlarına hazır olma

Şu hâllerin varlığı durumunda cezaevilileşme etkisinin az olduğu ileri sürülür: • Hapis cezasının kısa olması nedeniyle cezaevi alt kültürünün etkisinin kısa ve az olması • Eski sosyal ilişkilerin etkisiyle sağlam kişilik • Hükümlülük sırasında olumlu sosyal ilişkilerin korunması • İlkel cezaevi gruplarına dahil olmama • Hükümlüler tarafından belirlenmiş kurallar ile alınmış olan kararların itirazsız kabul edilmemesi ve reddi • Normal olmayan cinsel davranışlardan uzak durarak, çalışma ve boş zaman uygulamalarına ciddi olarak dahil olma

Süreli veya Süresiz Yayınlardan Yararlanma Hakkı Hükümlü, mahkemelerce yasaklanmamış olması koşuluyla süreli ve süresiz yayınlardan bedelini ödeyerek yararlanma hakkına sahiptir. Resmî kurumlar, üniversiteler, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ile mahkemelerce yasaklanmamış olması koşuluyla Cumhurbaşkanlığınca vergi muafiyeti tanınan vakıflar ve kamu yararına çalışan dernekler tarafından çıkartılan gazete, kitap ve basılı yayınlar, hükümlülere ücretsiz olarak ve serbestçe verilir. Eğitim ve öğretimine devam eden hükümlülerin ders kitapları denetime tabi tutulamaz. Bununla birlikte kurum güvenliğini tehlikeye düşüren veya müstehcen haber, yazı, fotoğraf ve yorumları kapsayan hiçbir yayın hükümlüye verilmez.

Çocuk hükümlülerin çalıştırılması yalnızca meslek eğitimine yönelik olur. Öğretim kurumlarına veya örgün eğitime devam eden çocuk ile genç hükümlüler, öğretim yılı içinde atölye ve iş yerlerinde çalıştırılmaz (CGTİHK m.29/3). Öte yandan çocuk eğitimevlerinde bulunan hükümlülerin, kurum dışında çalıştırılmaları sırasında kurum görevlilerinin gözetimi ve muhafazası aranmaz (CGTİHK m.30).