İNFAZ HUKUKU

Dikkat edilecek olursa infaz hukukunun temel amacından bahsederken sadece hapis
cezalarının infazına bir yönelim gerçekleştirilmemiştir. Zira genel kanı olarak, teknik anlamda “infaz”dan bahsedildiğinde ilk akla gelen şey hapis cezası ve onun infazdır. Ancak bu genel kanının aksine infaz hukuku sadece hapis cezalarıyla ilgilenmez, bunların
yanında para cezalarının infazı da bu kapsamda değerlendirilir. Hatta bir adım daha öteye
gidilerek şunu söylemek mümkündür ki infaz hukuku sadece cezalarla da (hapis veya para
cezası) ilgilenmemektedir. Bunlarla birlikte teknik anlamda ceza sayılmayan fakat hürriyeti kısıtlayıcı niteliği haiz olan güvenlik tedbirlerinin de (örneğin tutuklama) infazı infaz
hukukunun doğrudan konuları arasında yer almaktadır.  İnfazın konusu, mahkûmiyet hükmüdür (CGTİHK m.4). Mahkûmiyet hükümleri kesinleşmedikçe infaz olunamaz (CGTİHK m.4). O hâlde infazın koşulu, mahkûmiyet hükmünün kesinleşmesidir. Diğer bir deyişle koşul, kesin ya da kesinleşmiş bir hükmün varlığıdır. Doğru cevap B'dir.

Mahkeme de kanaatini, verdiği hükümde belirtir. Bu yönüyle hüküm, mahkeme tarafından yargılamanın sonunda yargılamanın konusuna ilişkin olarak verilen ve yargılamayı sona erdiren karar olarak tanımlanabilir.
Hükümde şu üç unsur bulunur:
• Mesele: Mahkemenin önüne gelen olay ve bundan kaynaklanan hukuki sorunu
ifade eder.
• Sonuç: Mahkemenin hukukisoruna ilişkin olarak vardığı çözüm bu kısımda açıklanır.
• Gerekçe: Mahkeme yargılama boyunca yaptığı bütün incelemeleri ve hukuki değerlendirmelerini bu kısımda açıklar. Doğru cevap E'dir.

Şayet bir hükme karşı kanun yoluna başvurma yolu kapatılmışsa bu hüküm tesis edilmekle kesinleşir ve kesin hüküm özelliği kazanır. Bu tür hükümlere en açık örnek CMK m. 286/2’de düzenlenen temyiz yasaklarıdır.
Kesin hükmün iki etkisinin bulunduğu söylenmektedir:
• Bağlayıcılık etkisi,
• Aynı fiilden dolayı aynı kişinin yeniden yargılanamaması
O hâlde kesin hüküm yasama ve yürütme organları ile idare ve kişileri bağlar. Yani
bu kararlar değiştirilemez, yerine getirilmesi geciktirilemez. Anayasa m.138/4’ün sözünü
ettiği mahkeme kararları kesin hüküm niteliğindeki mahkeme kararlarıdır.
Yine bir kişi belli bir fiilden dolayı bir soruşturma ve kovuşturmaya maruz kalmış ve
hakkında verilen hüküm kesinleşmiş ise aynı fiil hakkında ikinci bir kovuşturmaya maruz
bırakılamaz. Doğru cevap B'dir.

Topluluk sisteminin sakıncaları şu noktalarda toplanabilir:
• Bu sistemde mahkûmlar“en azılı” mahkûmların etkisi altında kalmaktaydı. Bu durum ilk defa suç işleyen mahkûmların da bir süre sonra itiyadi suçlu hâline gelmesine neden olmaktaydı.
• İdareciler, mahkûmları bir bütün olarak göz önüne almak zorunda olduklarından
iyiyi kötüden, ıslah olanı olmayandan ayıramamaktaydı.
• Suçlular sürekli iletişim içinde bulunduklarından eğilimlerini, “uzmanlık”larını
birbirlerine aktarmakta, birbirlerine önerilerde bulunmaktadır. Bu da cezanın ıslah edici etkisini ortadan kaldırmaktadır.
• Aynı koğuşta kalan hükümlüler salıverildiklerinde diğer hükümlülerce tanınma
utanç ve tehlikesine maruz kalmakta; bu da onların topluma uyumlarını önlemektedir.
• Hükümlülerin tahliye sonrası yeni suç ortağı bulmasına katkı sağlamaktadır.
• Etkileşim ve toplu davranışlara sebebiyet vermektedir. Doğru cevap D'dir.

İlk uygulaması ABD’nin Pensilvanya eyaletinde olduğu için bu adla anılan sistemde hükümlüler gece ve gündüz hücrede bulunur; birbirleriyle ve gardiyanlarla kesinlikle görüştürülmez ve konuşturulmazdı. Belli bir süreyle hücreden çıkarılan hükümlü, avlu ya da
koridorda gezinirken karşılaştığı kimseler tarafından tanınmaması için göz yerleri delikli
kukuleta kullanmak zorundaydı. Hatta din adamları bile hükümlülerle yüz yüze görüşmeksizin konuşurlardı. Bununla birlikte belirli günlerde akraba ziyaretleri serbestti. Her
hükümlü için etrafı yüksek duvarlarla çevrili küçük bahçe yapılmıştı. Hükümlüler hücrelerinde ayakkabıcılık, dericilik ve terzilik gibi işlerle uğraşırdı.
Sistem kaynağını Hristiyanlık dininden alır. Buna göre suç işleyen kişi Tanrı ile baş
başa kalarak tanrıdan özür dilemeli ve böylece günahlarından kurtulmalıdır. Doğru cevap A'dır.

Cezanın yukarıda ifade edilmeye çalışılan bu amaçları yerine getirebilmesi bazı niteliklere
sahip olmasını gerektirir:
• Ceza mutlaka kanunda düzenlenmiş olmalıdır (kanunilik ilkesi).

• Ceza bireyselleştirilebilir olmalıdır.
• Ceza sadece (o) suçu işleyen kişiye uygulanmalıdır (cezaların şahsiliği ilkesi)

• Ceza insan onuru ile bağdaşabilir olmalıdır.
• Ceza geri alınabilir ve düzeltilebilir olmalıdır.
• Ceza devlete az yük getirmelidir.
• Ceza suçlu için etkili olmalıdır. Doğru cevap E'dir.

Güvenlik tedbirleri şunlardır:

• Belli Hakları Kullanmaktan Yoksun
Bırakılma
• Müsadere
• Çocuklara Özgü Güvenlik Tedbiri
• Akıl Hastalarına Özgü Güvenlik
Tedbiri
• Mükerrirlere Özgü Güvenlik Tedbiri
• TüzelKişilere Özgü Güvenlik Tedbiri
• Alkol ve Uyuşturucu Bağımlısı
Kişiler Hakkında Güvenlik Tedbiri

Doğru cevap C'dir.

Asli ceza, yasada suçun asıl karşılığı olarak öngörülen cezadır.
Ek ya da fer’i ceza ise yasanın asıl cezaya ek olarak belirlediği cezadır. Ek cezanın en
önemli özelliği asli cezadan bağımsız olarak, tek başına hükmedilmesinin olanaksız bulunmasıdır.
Seçimlik cezalarise esas itibarıyla asıl ceza olup öngörüldüğü suça ilişkin olarak hâkim
tarafından seçilebilen cezalardır. Örneğin, hakaret suçunda hapis veya para cezası öngörülmüştür. Seçimlik cezanın varlığı hâlinde bu cezalardan sadece biri uygulanabilir. Her
iki cezanın birlikte uygulanması mümkün değildir.
Nihayet asli cezaya yasal sonuç olarak eklenen cezalara da tamamlayıcı cezalar denir.
Bunlar ceza mahkûmiyetinin doğrudan sonucu olduğundan ayrıca hükümde gösterilmese de infaz sırasında uygulaması yapılır. Doğru cevap C'dir.

Genel ve özel önleme, ceza hukukunun özel işlevi bakımından da önemli rol oynar.
Genel önlemenin bir işlevi yerine getirdiği açıktır. Ancak özel önlemenin gerçekleşmesi
yani bireyin uslanarak yeniden topluma kazandırılması için infaz konusunda bazı özel düzenlemelere ve kurumlara ihtiyaç bulunur. Bu nedenle özellikle 16. yy.dan itibaren infaz
hukukunun temel ilkeleri saptanmaya başlanmış infaz kurumları yeniden şekillenmiştir.
İnfaz kurumları yeniden sosyalleşmeye olanak sağlayacak şekilde teçhiz edilmelidir. Ancak gerekli önlemler alınsa da cezaevi ortamının yarattığı psikolojik durum bireyi farklı
davranışlara itebilmektedir. Bu durum özellikle kısa süreli özgürlüğü bağlayıcı cezalarda dikkat çekmektedir. Bu nedenle kısa süreli özgürlüğü bağlayıcı cezalara alternatifler
üretilmelidir. Nitekim kısa süreli hapis cezasına seçenek yaptırımlar (TCK m.50) ve yine
ön ödeme kurumu (TCK m.75) bu amaçla kabul edilmiştir. Bugün ceza hukukunda faile kusurundan daha ağır ceza uygulanmaması benimsenmiştir: Kusur ceza hukuku. Bu,
ödetme olarak karşımıza çıkar. Ama ödetme ana hedef değil, yardımcıdır. Doğru cevap E'dir.

Bazı hâllerde çevirme zorunludur (TCK m.50/3). Buna göre daha önce hapis cezasına
mahkûm edilmemiş olmak koşuluyla
• Mahkûm olunan otuz gün ve daha az süreli hapis cezası ile
• Fiili işlediği tarihte on sekiz yaşını doldurmamış veya altmış beş yaşını bitirmiş
bulunanların mahkûm edildiği bir yıl veya daha az süreli hapis cezası, maddede
yazılı seçenek yaptırımlardan birine çevrilir. Doğru cevap C'dir.

Mahkeme yargılama boyunca yaptığı bütün incelemeleri ve hukuki değerlendirmelerini gerekçe kısmında açıklar.

Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı olağanüstü itiraza re’sen başvurabileceği gibi talep üzerine de başvurabilir.

Hükmü veren mahkeme, hükmün kesinleşmesinden itibaren bir hafta içinde, altına kesinleşme kaydını düştükten sonra, hükmü yanındaki C. Savcılığına vermelidir. Hükümde söz edilen “onay”dan kasıt budur. CMK ve CGTİHK’da bir düzenleme bulunmamakla birlikte söz konusu kural, Adalet Bakanlığının 1949 tarihli bir genelgesine dayanmaktadır. İlamların zamanında savcılığa verilip verilmediğini mahkeme başkanı veya hâkim denetler.

TCK m.50, bir yıla kadar (kısa süreli) hapis cezalarının maddede öngörülen yaptırımlardan birine çevrilebilmesi bakımından hâkime takdir yetkisi vermektedir. Cumhuriyet savcısının bu yönde bir yetkisi yoktur.

Ceza geri alınabilir ve düzeltilebilir olmalıdır.

Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına mahkûm edilmiş olanlar ancak otuz yılını çektikleri takdirde koşullu salıverilmeden yararlanabilir (CGTİHK m. 107/2).

5275 s. CGTİHK m. 107’ye göre müebbet hapis cezasına mahkûm edilmiş olanlar yirmi dört yılını çekmekle diğer şartların da varlığı hâlinde koşullu salıverilir.

Belli bir mal varlığının suçun mağduruna mahkeme kararıyla doğrudan devredilmesi, kısa süreli hapis cezasının çevrilebileceği seçenek yaptırımlardan değildir.

Para cezası suçlunun mal varlığına yönelik bir yaptırım olup işlenen suçun karşılığı olarak yasada öngörülen sınırlar arasında belirlenerek, hükümlüden alınan bir miktar paranın devlet hazine ödenmesi şeklinde tanımlanabilir. TCK m.52/1’de para cezası, hesaplanan meblağın hükümlü tarafından Devlet Hazinesine ödenmesi şeklinde tanımlanmıştır.

Kanunda aksi belirtilmediği sürece, bir aydan az yirmi yıldan fazla olmayan hapis cezasına süreli hapis cezası denir.