İNFAZ HUKUKU - Deneme Sınavı - 9

İnfaz Hâkimliğine Şikâyet ve Usulü

Şikâyet Süresi ve Şekli Söz konusu işlem veya faaliyetlerin öğrenildiği tarihten itibaren on beş gün, her hâlde yapıldığı tarihten itibaren otuz gün içinde şikâyet yoluyla infaz hâkimliğine başvurulabilir. Şikâyet kural olarak yazılı yapılır. Bununla birlikte sözlü yapılan şikâyet, tutanağa bağlanır ve bir sureti başvurana verilir. Şikâyet Mercii Şikâyet, dilekçe ile doğrudan doğruya infaz hâkimliğine yapılabileceği gibi Cumhuriyet Başsavcılığı veya ceza infaz kurumu ve tutukevi müdürlüğü aracılığıyla da yapılabilir. İnfaz hâkimliği dışında yapılan başvurular hemen ve en geç üç gün içinde infaz hâkimliğine gönderilir.

İzleme kurulları, ceza infaz kurumları ve tutukevlerinin yönetim, işleyiş ve uygulamalarını yerinde gören, inceleyen, bilgi alan ve saptadıklarını rapor haline getirerek yetkili ve ilgili mercilere veren kurullardır.

İzleme Kurulu Üyeliğinin Sona Ermesi
Aşağıdaki hâllerde izleme kurulu üyelerinin görevine adli yargı adalet komisyonunca son verilir:
1. İzleme kurulu üyeliğine seçilme şartlarını sonradan kaybetmek
2. İzinsiz veya haklı bir mazereti olmaksızın bir yıl içinde iki toplantıya katılmamak
3. Hastalık veya diğer bir nedenle görevini yapmakta acze düşmek
4. İzleme kurulu üyeliğiyle bağdaşmayan tutum ve davranışlarda bulunmak

• Mahkûmiyet hükmünün yorumunda veya çektirilecek cezanın hesabında duraksama olur.
• Cezanın kısmen veya tamamen yerine getirilip getirilemeyeceği ileri sürülür ya da
• sonradan yürürlüğe giren kanun, hükümlünün lehinde olursa, duraksamanın giderilmesi veya yerine getirilecek cezanın belirlenmesi için veya
• hapis cezasının infazının hastalık nedeni ile ertelenmesi isteminin varlığı durumunda söz konusu istemin reddi hâlinde hükmü veren mahkemeden karar istenir
(CGTİHK m.98/1-2, 16).
Görüldüğü üzere hükümde karar istenilmesinden söz edilmekle birlikte mahkemeye
başvurulması ve mahkemeden bir karar alınması istenildiğine göre bu usulün de bir dava
olduğu söylenmelidir. Söz konusu dava ancak mahkûmiyet kararları hakkında mümkün olabilir. Davanın kim tarafından açılacağına ilişkin hükümde bir açıklık bulunmamaktadır. Bu davayı infaza memur olan savcı açabileceği gibi hükümlü veya hakkında yanlışlıkla infaza geçilen kimse de açabilir. Bu şekilde yapılan başvurular cezanın infazını ertelemez. Ancak mahkeme olayın özelliğine göre infazın ertelenmesine veya durdurulmasına karar verebilir (CGTİHK m.98/3). Doğru cevap D'dir.

Bir kimse hakkında başka başka hükümler verilmiş fakat mahkemece söz konusu hükümlerin ne şekilde infaz edileceğine ilişkin olarak bir karar verilmemişse bu yönde bir kararın
verilebilmesi için mahkemeye başvurmak yani bir dava açmak gerekir.
Cezaların içtimaının mümkün olabilmesi için;
• Aynı fail tarafından birden fazla suçun işlenmiş olması (aynı failin işlemiş olduğu
birden fazla birbirinden bağımsız olan suçlar, kanunun aynı hükmünü ihlal etmiş
olabileceği gibi değişik hükümler de ihlal edilmiş olabilir.)
• Suçların içtimaının mümkün olmaması, yani suçların birbirinden bağımsız olması,
• Suçlar neticesinde hükmedilen cezaların infaz edilebilir olması yani cezaların düşme, ertelenme gibi sebeplerle infaz kabiliyetini yitirmemiş olması gerekir.
TCK’da cezaların içtimaına ilişkin bir düzenlemeye yer verilmemiştir. Onun yerine
CGTİHK m.99 şu düzenlemeyi getirmektedir: “Bir kişi hakkında hükmolunan her bir ceza
diğerinden bağımsızdır, varlıklarını ayrı ayrı korurlar. Ancak, bir kişi hakkında başka başka
kesinleşmiş hükümler bulunur ise, 107’nci maddenin uygulanabilmesi yönünden mahkemeden bir toplama kararı istenir” (CGTİHK m.99).
Bu maddeden de anlaşılacağı üzere;
• Mahkeme fail hakkında hüküm tesis ederken hersuçun cezasını ayrı ayrı kararında
belirtecektir. Bu cezalar toplanmayacak varlıklarını bu şekilde koruyacaklardır. Bu
şekilde her bir cezanın bağımsızlığını koruyacak olmasının düzenlenmesi yerinde
olmuştur. Çünkü özellikle mahkûmiyetin cezai neticelerinin, ceza zamanaşımın,
takdiri indirim oranının toplam ceza üzerinden değil her bir ceza bakımından ayrı
ayrı hesaplanması gerekmektedir. Ayrıca adli sicile kayıtlar da toplam cezanın kaydı şeklinde değil her bir cezanın ayrı ayrı kaydı şeklinde olmaktadır.
• Kişi hakkında başka başka kesinleşmiş cezalar var ise koşullu salıverme hükümlerinin uygulanabilmesi için mahkemeden toplama kararı alınır. Burada toplama
talebini savcı veya hükümlü yapacaktır. Bu çerçevede koşullu salıverilme sürelerini
düzenleyen CGTİHK m.107’ye bakılmalıdır. Doğru cevap E'dir.

Cezanın infazı sırasında, yukarıdaki şekillerde mahkemeden alınması gereken kararlar
için açılan davalarda duruşma yapılmaz. Karar verilmeden önce Cumhuriyet savcısı ve
hükümlünün görüşlerini yazılı olarak bildirmeleri istenebilir (CGTİHK m.101/1).
CGTİHK’nın 99 uncu maddesi gereğince cezaların toplanması gerektiğinde, bu hususta
hüküm verme yetkisi, en fazla cezaya hükmetmiş bulunan mahkemeye, bu durumda birden çok mahkeme yetkili ise son hükmü vermiş olan mahkemeye aittir. En fazla cezanın;
a. Yargıtay tarafından ilk derece mahkemesi sıfatıyla verilmesi hâlinde Ankara ağır
ceza mahkemesince,
b. Bölge adliye mahkemesi tarafından ilk derece mahkemesi sıfatıyla verilmesi
hâlinde bölge adliye mahkemesinin bulunduğu il ağır ceza mahkemesince,
c. Bölge adliye mahkemesi tarafından duruşma açmak suretiyle verilmesi hâlinde
ise hükmü kaldırılan ilk derece mahkemesince bu hususta karar verilir (CGTİHK
m.101/2).
Bu şekilde verilen kararlara karşı itiraz yoluna gidilebilir (CGTİHK m.101/3). Doğru cevap A'dır.

Ceza infaz kurumları ve tutukevlerinde hükümlü ve tutuklular hakkında yapılan işlemler
veya bunlarla ilgili faaliyetlerin kanun ve yönetmelik hükümleri ile genelgelere aykırı olduğu gerekçesiyle infaz hâkimliğine başvurulabilir. Şikâyet yoluna;
• kendisi ile ilgili olmak kaydıyla hükümlü veya tutuklu ya da
• eşi,
• anası, babası,
• ayırt etme gücüne sahip çocuğu veya kardeşi,
• müdafii,
• kanuni temsilcisi veya
• ceza infaz kurumu ve tutukevi izleme kurulu
başvurabilir. Doğru cevap C'dir.

İnfaza ilişkin şikâyetler, infaz hâkimlikleri tarafından incelenir. 16.5.2001 tarih ve 4675 sayılı İnfaz Hâkimliği Kanunu, cezaları infaz için infaz
hâkimliğini ihdas etmiş ve böylece cezanın yargı tarafından bireyselleştirilmesi sağlanmak
istenmiştir. İnfaz hâkimi, ceza infaz kurumları ve tutukevlerinde bulunan hükümlü ve tutuklular hakkında yapılan işlemler veya bunlarla ilgili faaliyetler hakkındaki şikâyetleri inceler ve karara bağlar (4675 sayılı İHK m.1/2). İnfaz hâkimleri askerî ceza infaz kurumları
ve tutukevleri bakımından yetkili değildir.
Bu yönüyle ülkemizdeki infaz hâkimliği kurumunun tümüyle hapis cezalarının infazı ile ilgili bir kurum olduğu söylenebilir. Halbuki infaz hâkimliği tüm yaptırımların
yani ceza hukukunda yer alan tüm cezalar ile güvenlik tedbirlerinin infazı ile ilgili bir kurum olarak düşünülmelidir. O hâlde ülkemizdeki infaz hâkimliği kurumunun yukarıdaki
amaçları tümüyle yerine getirmekten uzak olduğu söylenmelidir. e infaz hâkimliği kurumu ülkemizde tümüyle birşikâyet mercii olarak düzenlenmiş olup kendiliğinden harekete geçme olanağı neredeyse bulunmamaktadır. Doğru cevap B'dir.

İnfaz hâkiminin kararlarına karşı şikâyetçi veya ilgili Cumhuriyet savcısı tarafından, tebliğden itibaren bir hafta içinde Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu hükümlerine göre itiraz yoluna gidilebilir. Doğru cevap D'dir.

Nakil, hükümlünün bir infaz kurumundan diğer bir infaz kurumuna götürülmesi olarak tanımlanabilir.

Hükümlüler, kendi istekleri veya toplu sevk, disiplin, asayiş ve güvenlik, hastalık, eğitim, öğretim, suç ve yargılama yeri nedenleriyle başka bir kuruma nakledilebilir. (CGTİHK m.53/1).

Hükümlüler, kendi istekleri ile bulundukları kurumdan başka kurumlara nakledilebilir.
Bunun için;
a. Gitmek istedikleri kurumlardan durumlarına uygun en az üç yeri belirten bir dilekçe vermeleri,
b. Nakil giderlerini peşin olarak ödemeyi kabul etmeleri,
c. Koşullu salıverilmelerine beş aydan az süre kalmamış olması,
d. İyi hâl göstermeleri, disiplin cezası almamış veya kaldırılmış olması,
e. İstekte bulunulan kurumda yer, kapsama gücü ve sınıfının uygun bulunması ve
tutukevi olmaması,
f. Mahkûmiyet sürelerine uygun hükümlülerin barındırıldığı bir kurum olması,
g. Daha önce disiplin nedeniyle ayrılmak zorunda kaldıkları kurum olmaması, gerekir.
Çocuk hükümlüler bakımından (b) bendi uygulanmaz.

zleme kurullarına başkan ve üye seçilebilmek için 14.7.1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet
Memurları Kanunu’nda öngörülen genel şartlara ek olarak aşağıdaki nitelikler aranır:
1. Otuz beş yaşını doldurmuş olmak,
2. Tıp, eczacılık, hukuk, kamu yönetimi, sosyoloji, psikoloji, sosyal hizmetler, eğitim
bilimleri ve benzeri alanlarda en az dört yıllık yüksek öğretim kurumlarından veya
bunlara denkliği kabul edilen yurt dışındaki yüksek öğretim kurumlarından mezun olmak ve mesleği ile ilgili olarak kamu kurum ve kuruluşlarında ya da özel
sektörde en az on yıl çalışmış bulunmak,
3. Kişisel nitelikleri ile çevresinde dürüst, güvenilir ve ahlaklı olarak tanınmış olmak,
4. Herhangi bir siyasi partinin merkez, il veya ilçe teşkilatlarında görevli bulunmamak.

Buna karşılık şu kişiler İzleme Kurullarına seçilemez:
1. Ceza infaz kurumları ve tutukevleri ile ilgili ihale, alım, satım ve benzeri hukuki
ilişkilere taraf olanlar,
2. Görev yapacakları ceza infaz kurumları veya tutukevlerinde bulunan hükümlü ve
tutuklulardan birisinin işlediği suçtan kendileri veya ikinci derece dâhil hısımları
zarar görenler,
3. Görev yapacakları ceza infaz kurumları ve tutukevlerindeki hükümlü ve tutuklulardan biri ile aralarında evlilik, vesayet veya ikinci derece dahil hısımlık ilişkisi
bulunanlar. Doğru cevap B'dir.

İzleme kurullarının görevleri şu şekilde ifade edilebilir:
• Ceza infaz kurumları ve tutukevlerindeki infaz ve ıslah uygulamalarına ilişkin işlem ve faaliyetleri yerinde görmek, incelemek, yönetici ve görevlilerden bilgi almak, hükümlü ve tutukluları dinlemek,
• Ceza infaz kurumları ve tutukevlerinde infaz ve ıslah, hükümlü ve tutukluların
sağlık ve yaşam koşulları, iç güvenlik, sevk ve nakil işlemleri ile ilgili olarak gördükleri aksaklık ve eksiklikleri yetkili mercilere bildirmek,
• Ceza infaz kurumları ve tutukevleri ile ilgili tespitlerini ve aldıkları bilgileri değerlendirerek en az üç ayda bir rapor düzenleyip bunları Adalet Bakanlığına, izleme
kurullarının bulunduğu yargı çevresindeki infaz hâkimliği ile Başsavcılığa ve gerektiğinde TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu Başkanlığına göndermek,
• Yasalarla verilen diğer görevleri yapmak. Doğru cevap A'dır.

İzleme kurulunun görevi ile ilgili olarak kurul üyelerine karşı işlenen suçlar
hakkında Devlet memurlarına karşı işlenen suçlara, kurul üyelerinin görevleri sebebiyle
işledikleri suçlar hakkında Devlet memurlarının işledikleri suçlara ilişkin hükümler uygulanır. İzleme kurulu üyelerinin görevleri sebebiyle işledikleri suçlardan dolayı soruşturma izni, adli yargı adalet komisyonu başkanınca verilir. Doğru cevap D'dir.

Söz konusu işlem veya faaliyetlerin öğrenildiği tarihten itibaren on beş gün, her hâlde
yapıldığı tarihten itibaren otuz gün içinde şikâyet yoluyla infaz hâkimliğine başvurulabilir. Doğru cevap C'dir.

Güvenlik tedbirleri, fiil ve failden kaynaklanması muhtemel tehlikeliliği önlemek ve faili
eğitmek, koruma altına almak veya tedavi etmek amacını güden müdahalelerdir. Güvenlik tedbirleri ceza değildir; zira, güvenlik tedbirleri bastırıcı değil, önleyici nitelik taşır.
Cezalar uygulandıkları kişiye ızdırap verir ve işlenen suç bakımından geriye dönük özel
ve genel önleme amacı güderken güvenlik tedbirleri ileriye dönüktür. Güvenlik tedbirleri ve cezalar arasındaki farklar şunlardır:
• Cezaların süreleri kanunda belirlenmiştir. Oysa güvenlik tedbirlerinin süresi kural
olarak belli değildir.
• Ceza ve güvenlik tedbirlerinin infazı da farklıdır. Güvenlik tedbirlerinde kişinin
tabi olduğu yoksunluklar daha sınırlıdır.
• Güvenlik tedbirlerinde cezalardan farklı olarak kusur aranmaz.
• Cezalardan farklı olarak güvenlik tedbirlerinde kusurun derecesi önem arz etmez.
• Zaman itibarıyla uygulama, af, erteleme, zamanaşımı gibi konular güvenlik tedbirleri bakımından geçerli değildir. Doğru cevap D'dir.

Güvenlik tedbirleri, fiil ve failden kaynaklanması muhtemel tehlikeliliği önlemek ve faili
eğitmek, koruma altına almak veya tedavi etmek amacını güden müdahalelerdir. Güvenlik tedbirleri ceza değildir; zira, güvenlik tedbirleri bastırıcı değil, önleyici nitelik taşır.
Cezalar uygulandıkları kişiye ızdırap verir ve işlenen suç bakımından geriye dönük özel
ve genel önleme amacı güderken güvenlik tedbirleri ileriye dönüktür. Güvenlik tedbirlerinde cezalardan farklı olarak kusur aranmaz. Cezalardan farklı olarak güvenlik tedbirlerinde kusurun derecesi önem arz etmez. Doğru cevap A'dır.

• Eşya müsaderesi (TCK m.54/1, 3 ve 4); Örneğin, suçun işlenmesinde kullanılan
silahın müsaderesi,
• Eşdeğer müsadere (TCK m.54/2): Örneğin, çalınan kimyasalların tüketilmesi
hâlinde bunların değeri kadar paranın failden alınması,
• Kazanç müsaderesi (TCK m.55/1): Örneğin, çalınan paraların hisse senedi olarak
saklanması hâlinde bunların müsadere edilmesi,
• Kaim değerlerin müsaderesi (TCK m.55/2): Örneğin, çalınan arabanın satılması
neticesi elde edilen paranın müsadere edilmesi. Doğru cevap B'dir.

Hükümlüler hakkında sınır dışı edilme işlemleriyle ilgili gerekli değerlendirmeler İçişleri
Bakanlığınca yapılır. Doğru cevap C'dir.