İLKÇAĞ FELSEFESİ

Akademi belirli ve sabit binaları, mekanı ve kurumsal yapısı olan bir öğretim aktörüydü. Akademi'de felsefenin yanı sıra  matematik, diyalektik ve müzik dersleri verilirdi. Platon'un ölümünden sonra da faaliyetlerine devam etmiş, dolayısıyla tarihsel devamlılığı olan bir kurumdur. Öğrencileri arasında Aristoteles en ünlüsüdür. Akademi'nin tek hocası Platon değildir. Doğru Cevap C'dir.

Platon, politik olarak güçlü, seçkin bir ailede dünyaya gelmiştir. Bu nedenle felsefesinde politikanın önemli bir yeri olduğunu söylemek mümkündür. Diğer yandan düşüncelerinin şekillenmesinde hocası Sokrates’in önemli etkisi olduğunu söyleyebiliriz. Platon İtalya taraflarına yaptığı seyahatte Pythagoras’ın (Pisagor) öğrencileriyle karşılaşmıstır. Pythagorasçıların matematik alanındaki merakları ve çalışmaları, Platon’u etkilemiştir. Aynı şeklde, Herakleitos’un öğrencileri ile olan karşılaşması da, varlığın akışkanlığı ve hareketliliği konusundaki düşüncelerini şekillendirmiştir. Ancak Eukliedes (Öklid) Platon'dan sonra yaşadığı için, ondan etkilenmiş olması mümkün değildir. Doğru Cevap B'dir.

“Gerçek varlık” (to ontos on), “maddi varlıktan” (ousia) veya “oluştan” üstündür. Gerçek varlık ile "oluş (maddi varlık ) farklı şeylerdir. Formlar dünyasındaki şeyler bilgiye (episteme) konu olurken, fenomenler (phainomena) dünyasındaki şeyler kanaatlere (doxa)  konu olurlar. Formlar dünyasındaki varlıklar gerçek varlıklardır.  Fenomenler dünyasındaki varlıklar, formlar dünyasındaki gerçek varlıkların duyularımıza konu olan basit yansımalarıdır. Doğru Cevap A'dır.

Platon'un Phaedo adlı diyaloğunda öne sürdüğü bilgi anlayışına ilişkin önemli iddiası: "Bilmek, hatırlamaktır", iddiasıdır. Doğru Cevap E'dir.

Platon’un metinlerinde “ruh” tabirine karşılık kullanılan orijinal kelime “psuche”dir. Avrupa dillerine “psyche” olarak geçmiştir. Ancak, Platon’un “psuche” kavramına Türkçe en uygun anlamsal karşılığın “akıl” ve “can” kavramlarının karışımı olduğu düşünülebilir. Doğru Cevap E'dir.

Platon’a göre ruh, her ne kadar bütüncül bir şekilde görünüyorsa da, parçalı bir yapıya sahiptir. Başka bir deyişle, işleyiş itibariyle bakıldığında ruhun kendi içerisinde parçalardan oluştuğu görülecektir. Bu parçalar Platon’a göre üç tanedir: Sağduyu (reason), öz (spirit) ve iştah (appetite). Doğru Cevap A'dır.

Eyleme dönüşmemiş (yani sosyal bir zemine ulaşmamış), yalnızca felsefi tartışmalar içerisine sıkışmış bir iyilik tanımlamasının, Platon felsefesinde yeri yoktur. Platon’a göre devleti yönetenlerin tam anlamıyla liyâkat sahibi olması için “iyi” kavramını tam anlamıyla öğrenmiş ve içselleştirmiş olmaları gerekir. Platon’un iyi ve kötü ile ilgili düşüncelerinin (özellikle “iyi” hakkındaki düşüncelerinin) en açık biçimde görüldüğü eseri Devlet’tir. Platon’a göre, erdem tüm eylemlerin yegâne amacı olmalıdır. Ancak, Platon’un ahlak anlayışı söz konusu olduğunda, Platon’un bir “hedonist” olduğunu iddia etmek zordur. Doğru Cevap B'dir.

I. Taklide dayalı olan sanat (nimesis), Platon’un estetik ile ilgili felsefesi'nin ,  etrafında şekillendiği temalardan biridir.  Ölçü, iyiliğin ve güzelliğin temelidir. Ancak, Platon, modern zamanlardakinin aksine, sanatı özerk ve bağımsız bir  alan olarak görmez. Doğru Cevap D'dir.

Demiurgos, evreni yoktan var eden biri değildir: Zaten var olan varlığı ölçülülük içerisinde bir düzene
oturtan kutsal icracı'dır. Doğru Cevap D'dir.

Aristokratik bir yönetimin hakim olduğu bir toplum düzenini savunan Platon'a göre, ideal düzeyde devlet felsefeciler (filozof-kral) tarafından yönetilmelidir. Platon'a göre siyaset etikten bağımsız olamaz. Doğru Cevap C'dir.

Platon’un Akademi’si, tarihteki ilk üniversite olarak kabul edilir. Doğru cevap C'dir.

Platon eserlerini diyalog biçiminde yazmıştır. Diyalog biçimindeki eser, tiyatro senaryolarına benzer biçimde karakterler arasındaki tartışmaların sırayla, konuşma formatında ifade edilmesine dayanır. Böylece felsefî olduğu kadar edebî niteliklere de sahip eserler çıkar ortaya. Doğru cevap A'dır.

Poetika Aristoteles'in eseridir. Doğru cevap E'dir.

Platon’un formlarla ilgili olarak esaslı bir teori geliştirdiği eseri Parmenides’tir (Gill, 2006, s. 184). Parmenides adlı diyalogun girişinde, Zenon ile Sokrates arasında geçen bir diyaloga yer verilir. Doğru cevap B'dir.

Platon’a göre ruh, her ne kadar bütüncül bir şekilde görünüyorsa da, parçalı bir yapıya sahiptir. Başka bir deyişle, işleyiş itibariyle bakıldığında ruhun kendi içerisinde parçalardan oluştuğu görülecektir. Bu parçalar Platon’a göre üç tanedir: Sağduyu (reason), öz (spirit) ve iştah (appetite). Bu parçaların her biri ruhun farklı
şekillerde işlemesini sağlar. Doğru cevap B'dir.

Platon felsefesinde erdemin farklı görünümleri vardır: Cesaret, ölçülülük, bilgelik, dindarlık ve adalet. Doğru cevap D'dir.

Platon’un “iyi” ve “kötü” kavramlarını en iyi şekilde ortaya koyan eseri Devlet’tir. Aslında Devlet adlı eseri “adalet” kavramını ele alır fakat Platon’a göre, adalet kavramı da eninde sonunda “iyi” kavramı ile ilişkilidir.

Demiurgos, Platon felsefesinde “tanrı” benzeri bir valıktır. Doğru cevap D'dir.

Platon, varlık türlerini bir tür ontolojik basamak üzerine yerleştirdikten sonra, bu türlerin yaratıcıları arasında da bir hiyerarşi kurar: En üstte formlar ve formların yaratıcıları; ortada duyularımıza konu  olan nesneler ve onların var edicileri; en altta ise nesnelerin imajları ve bu imajların var edicileri yer alır. Doğru cevap D'dir.

“Platon’un beş devlet tanımlaması” şunları içerir: Timokrasi, plütokrasi, demokrasi, tiranlık ve Aristokrasi. Platon, (demokrasi dâhil) diğer türlerin her birinin zayıf ve kötü yönlerini ortaya koyarak iyi eğitim almış üst sınıf insanların yönetimini (Aristokrasiyi) ön plana çıkarır. Doğru cevap E'dir.