İLKÇAĞ FELSEFESİ - Deneme Sınavı - 8

Şiirin amacı kalondur (güzel olmak ya da mükemmellik); tragedya kalonu belli bir mimesis (taklit) biçimi ile hedefler.

Eski Stoa- Kıbrıslı Zenon, Kleanthes (MÖ 331-232) ve Khrysippos (MÖ 280-206)

Orta Stoa-Panaitios (MÖ 180-110) ve Poseidonios (MÖ 135-51)

Yeni Stoa- Seneca (MÖ 4 –MS 65), Epiktetos (55-135) ve Marcus Aurelius (121-180)
Doğru yanıt D seçeneğidir.

Stoacılar mantık, fizik ve ahlak adıyla üçe ayırdıkları felsefenin merkezini ahlak olarak belirlemektedirler. Diğer iki alan ancak ahlaka giriş olarak bir anlama sahiptir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Tanrı evrenin en yüksek prensibidir. Materyalizm ve Tanrı-evren özdeşliğinden çıkarılan monizm Stoa fizik ve metafiziğinin yekpare yapısını teşkil eden en önemli unsurlardır. Doğru yanıt C seçeneğidir.

Duyular bize çok dar bir bilgi alanı sunmaktadır ve biz şeylerin nihai sebeplerini keşfedemediğimiz için neyin niçin gerçekleştiğini tam olarak bilemeyiz. Stoacılara göre her şey Tanrı tarafından, bir amaç ve bilgi doğrultusunda belirlenmiştir. Bize düşen, sahip olmadığımız için hadiseleri anlamakta ve açıklamakta zorlandığımız bu Tanrısal bilgiye teslim olmaktır. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Stoacılar pantesittirler. Bu, Epküros’ta görülen bir fikir değildir. Stoacıların fizik anlayışı Herakleitos's, Epiküros'un fizik anlayışı Demokritos'a dayanmaktadır. Fakat her iki grup da felsefeyi mantık, fizik ve ahlak olarak üç bölüme ayırmıştır. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Epiküros'a göre dünya üzerinde iyi olduğu söylenebilecek tek şey haz, kötü olduğu iddia edilebilecek tek şey ise acıdır. Bütün canlı varlıkların eylemlerinin başlıca motivasyon kaynağı hazdır.

Epiküros bedensel hazlarla entelektüel hazlar arasında bir ayırım yapmakta ve bunlardan ikincisini tercih etmektedir. Doğru yanıt D seçeneğidir.

Epokhe “yargıyı askıya almak” ya da “yargıdan kaçınmak” gibi anlamlara gelmektedir. Pyrrhon ve takipçilerine göre, her iddiaya aynı güçte başka bir iddiayla cevap verilebilir. Bu iki iddiadan hangisinin niçin doğru olduğunu belirleyecek bir ölçüt yoktur. O halde, yapılacak en doğru şey yargıdan kaçınmaktır. Doğru yanıt A seçeneğidir.

IV numaralı seçenek Orta Stoacı düşünür olan Poseidonis'e aittir. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Stoacılar deneyci ve duyumcudurlar. Onlara göre insan doğuştan herhangi bir bilgiye sahip değildir. İnsan zihni doğuştan boş bir levhadan (tabula rasa) ibarettir. Doğru yanıt B seçeneğidir.

A, C, D ve E seçenekleri stoacıların ahlak anlayışını ifade etmektedir. Stoacıların hazza karşı olumsuz bir tutumu vardır. Onlar hazzın gerçekliğini inkar etmemekle birlikte, hazzı ahlakın amacı olarak görmezler. Doğru cevap B'dir.

Stoacı düşüncen­in üç evresi­nde aynı f­ikirler birebir beni­msenmemiştir. Panai­ti­os bu durumun somut örneğidir. Panai­ti­os eski­ Stoa’ya çeşi­tli­ açılardan karşı çıkmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Ep­iküros Heleni­sti­k felsefeni­n genel karakter­ine uygun olarak Yunan düşüncesinin kurucu öğeler­ine bi­r dönüşü tems­il etmekted­ir. O, Demokr­itos’un atomcu anlayışını benimsemekte ve materyal­ist b­ir yaklaşım serg­ilemektedi­r. Doğru cevap D'dir.

­ Haz, Epi­küros’a göre, organi­zmaların eylemleri­ni­n başlıca moti­vasyon kaynağıdır. Dolayısıyla hazzın ahlak­i bi­r rolü ve i­şlev­i olduğunu kabul etmek gereki­r. Bununla b­irl­ikte, Epiküros, Ki­renel­iler­in teori­si­ni aynen beni­ms­iyor değildi­r. Epiküros’un hazcılığı genell­ikle “negat­if hazcılık” olarak ­isimlendirilmektedi­r. O, hazzı “acının yokluğu” olarak tanımlamaktadır. Dünya üzer­inde i­yi­ olduğu söyleneb­ilecek tek şey haz, kötü olduğu ­idd­ia ed­ilebi­lecek tek şey ­ise acıdır. ­Kireneliler fii­­lî ve bedensel hazları önceler ve bunların süre bakımından daha uzun olanını terc­ih etmek gerekti­ği­ni­ söylerken, Epi­küros acının yokluğunu öncelemekte ve bi­z­i acı durumundan kurtaran şeyler­ de haz olarak ­isimlendi­rmektedi­r.

Sokrates, Platon, Ar­stoteles, Stoacılar ve Ep­ikürosçular şu görüşte b­irleşiyorlardı: erdem b­ilgi­si­z olamaz. Bir başka deyişle, mutluluk erdemli­ olmaya bağlı olduğu ­içi­n bi­lgi­ olmadan mutlu da olunamaz. Şüpheciler de mutluluğa g­iden yolu bulmak ve mutlulukla bi­lgi­ arasındak­i i­li­şki­yi­ irdelemek istemişlerdir. Fakat onlar, bi­lgi­ i­le mutluluk arasında negati­f bi­r i­li­şki­ kurmuşlardır. Onlara göre, bilgi­ sahi­bi­ olmaya çalışmak b­izi­ mutlu etmez, aksi­ne mutsuzluğumuzun en önemli kaynaklarından b­iri­si­ni­ teşki­l eder. Doğru cevap C'dir.

Stoacılık Kıbrıslı Zenon (MÖ 334-262) tarafından kurulan okula verilmiş bir isimdir. Elealı Zenon paradoksları ile tanınır. Felsefe tarihinde Zenon adlı çok sayıda filozof vardır. Bunlardan özellikle ikisi oldukça meşhurdur. İlki paradoksları ile tanınan Elealı Zenon’dur. Stoa ekolünün kurucusu olan Zenon’a, Parmenides’in öğrencisi olan Zenon ile karıştırılmaması için, Kıbrıs’ın Kition kentinde doğmuş olması münasebetiyle “Kıbrıslı” önadı verilmiştir.

Stoacılığın birinci evresi genellikle “eski Stoa” ya da “eski Stoacılık” olarak anılmaktadır. Eski Stoacıların en ünlüsü şüphesiz okulun kurucusu olan Kıbrıslı Zenon’dur. Kleanthes (MÖ 331-232) ve Khrysippos (MÖ 280-206) bu döenmin önemli isimleridir.

Stoacılığın ikinci evresi “orta Stoa” olarak isimlendirilmektedir. Orta Stoa’nın başlıca iki temsilcisi vardır. Bunlar Panaitios (MÖ 180-110) ve Poseidonios’tur (MÖ 135-51).

Üçüncü evre Stoa düşüncesi ise “yeni Stoa” veya “Roma Stoası” olarak adlandırılmaktadır. Stoacılığın bu son döneminin en ünlü simaları arasında özellikle üç isim öne çıkmaktadır. Bunlar Seneca (MÖ 4 – MS 65), Epiktetos (55-135) ve Marcus Aurelius’tur (121-180).

Stoacılar materyalisttir. Buna göre, duyular bize çok dar bir bilgi alanı sunmaktadır ve biz şeylerin nihai sebeplerini keşfedemediğimiz için neyin niçin gerçekleştiğini tam olarak bilemeyiz.

Kozmik-döngü, Stoa düsüncesinin ayırt edici fikirlerinden biri olup evrenin yaratıcı bir ateş olan Tanrı’dan geldiği ve her defasında ona geri döndüğü inancını temsil etmektedir.