İLKÇAĞ FELSEFESİ - Deneme Sınavı - 5

Arkhe

Kleanthes

Stoacılar bilgi eylem birliğini gereksiz bulurlar.

Tanrılara  ibadet  etmek  ahlakın  zorunlu  bir parçasıdır

Her şeyden mutlak anlamda şüphe ederler.

Epiküros bütün algıların doğru olduğunu düşünür.

Stoacılık Kıbrıslı Zenon (MÖ 334-262) tarafından kurulan okula verilmiş bir isimdir.

Doğru cevap B seçeneğidir.

Stoacılık yarattığı etki bakımından felsefe tarihinde çok daha kalıcı izler bırakmıştır. Onun bilhassa çileci Hıristiyan ahlakı üzerinde yarattığı derin etki dikkat çekmektedir.

Doğru cevap C seçeneğidir.

Stoacılığı felsefe tarihinde dikkat çekici kılan fikirlerin başında bu kader anlayışı gelmektedir.

Doğru cevap D seçeneğidir.

Zenon eudaimonisttir. Başka bir deyişle, o, ahlakın amacının mutluluk olduğunu düşünmektedir.

Doğru cevap B seçeneğidir.

Epiküros derslerini Atina civarındaki bir bahçede vermiştir. Bu nedenle Epikürosçulara “bahçe filozofları” adı da verilmektedir.

Doğru cevap D seçeneğidir.

Epiküros, Demokritos'un atomcu öğretisini benimsemiştir.

Doğru cevap C seçeneğidir.

Epiküros ve Epikürosçuların haz anlayışını şu iki maddede özetleyebiliriz: 1) Var olan tek “iyi” hazdır, 2) mümkün olan en fazla hazzı elde edebilmek için yalnızca kontrol edebileceğimiz hazları temin etmeliyiz.

Doğru cevap D seçeneğidir.

İnsanların bir arada bulunmaları, toplum halinde yaşamaları, sırf onların bunun böyle olmasını istemelerinin bir sonucudur. Onlar kendilerini güvende tutmak, korunma ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla toplumsal bir sözleşmeyi, devleti ortaya çıkarmaktadır.

Doğru cevap B seçeneğidir.

Helenistik dönemin üçüncü ve son okulu şüpheciliktir. Şüphecilik ekolüne septisizm, skeptisizm ya da kuşkuculuk kavramları ile de işaret edilmektedir.

Doğru cevap E seçeneğidir.

Epokhe “yargıyı askıya almak” ya da “yargıdan kaçınmak” gibi anlamlara gelmektedir. 

Doğru cevap A seçeneğidir.

Yeni-Platonculuk felsefî olduğu kadar dinî bir yapıya sahiptir. Yeni-Platonculuktaki dinî karakteri doğrudan ve yalnızca onu temellendiren düşünürlerin kişisel yaklaşımlarına dayandırmak eksik bir çaba olur. Onun dinî karakterini dönemin sosyokültürel şartlarında aramak da gerekmektedir. Bu noktada karsımıza çıkan en önemli etken Hristiyanlık olmuştur.

Plotinus’un hayatı ve kişiliği hakkındaki ayrıntılı bilgilere onun öğrencisi olan Porphyry’nin Plotinus’un Hayatı Üzerine (On the Life of Plotinus) adlı eseri vasıtasıyla ulaşmak mümkündür.

Yeni-Platonculuk, temelde varlıklar arasında gözetilen hiyerarşik bir sıralamaya dayanmaktadır denilebilir. Bu hiyerarşi, bir ucunda Tanrı’nın, diğer ucunda maddenin bulunduğu bir mükemmeliyet skalası üretmiştir. Tanrı, ya da Plotinus’un kullandığı tabirle “Bir”, mükemmeliyetin pozitif tarafını teşkil etmektedir. Tanrı evrenin tek ve gerçek nedenidir. Madde ise “yokluk”tur. Madde hiçbir niteliğe sahip değildir. Dolayısıyla ondan bahsederken aslında yokluktan bahsedilmiş olmaktadır. Tanrı ve madde arasında ise yukarıdan aşağıya doğru Nous, Evren Ruhu ve bireysel ruhlar yer almaktadır. İnsan ruhu için nihai hedef, maddeden uzaklaşmak, Tanrı ile bütünleşmektir. Yeni-Platonculuk bu varlık katmanlarının temel niteliklerine dair yoğun bir tartışma yürütmüştür.

Agnostisizm “bilinemezcilik” demektir. Teoloji tartışmalarında çok sık karşılaşılan bu kavram Tanrı’nın var olup olmadığını, varsa O’nun hangi sıfatlara sahip olduğunu söylemenin mümkün olmadığını belirtir. Agnostisizme göre, Tanrı’nın varlığınaysa da sıfatlarına dair yargıda bulunmayı mümkün kılacak verilere ulaşmak imkânsızdır. Bu nedenle, bu hususlarda bildirimde bulunmak yerine, yargıyı askıya almak gerekmektedir.