İLKÇAĞ FELSEFESİ - Deneme Sınavı - 3

Monoteizm kavramı Yunanca mono (tek) ve theos (tanrı) kavramlarından türemiş olup “tek tanrıcılık” anlamına gelmektedir. İlk monoteist (tek tanrıcı) din Yahudiliktir. Hıristiyanlık ve İslam monoteist dinî geleneğin devamıdır. Doğru cevap A'dır.

Plotinus'a göre Tanrı'yı bilmek vecd yoluyla olmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Plotinus'a göre, güzel ya da çirkin olan şey yalnızca nesne değildir. Güzellik veya çirkinlik nitelemelerini hak eden başka bir unsur daha vardır. Bu, Plotinus’a göre, ruhtur. Çirkin ruh, kendisini maddeye kaptırmış, tiksinti duyduğumuz ruhtur. Ruhu güzel yapan, cisimden uzak durması; akla, ruhsal olana yönelmesidir, erdemlerdir. Doğru cevap E'dir.

Ahlak erdemi gerektirir. Erdemler ise dörde ayrı- lır. İlk kısım erdemler “medenî” (civic) erdemlerdir. İkinci kısım erdemler “arınmayı sağlayan” erdemlerdir. Üçüncü kısım erdemlerin Plotinus’un terminolojisindeki karşılığı “arınmış ruhun erdemleri”dir. Dördüncü kısım erdemlere ise o “ibretlik erdemler” adını vermektedir. Doğru cevap B'dir.

Plotinus’a göre Tanrı’nın kendisi erdeme sahip değildir. Bu nedenle Tanrı’ya medenî erdemler atfedemeyiz. Doğru cevap C'dir.

Yeni-Platoncu ve Hıristiyan kurtuluş teorileri arasında önemli farklar vardır. Örneğin Yeni-Platonculuk ruhun kendi çabaları vasıtasıyla arınabileceği ve böylece kurtuluşa ulaşabileceği düşüncesine sahiptir. Hıristiyanlık ise, kurtuluş ümidinin belirebilmesi için bir kurtarıcıya ihtiyaç olduğu kanaatindedir. Bu kurtarıcı da Hz. İsa’dır. Doğru cevap D'dir.

Plotinus'un ahlak anlayışında cennet cehennem inancı yer almaz. Doğru cevap A'dır.

Plotinus’un Tanrı’yı tanımlarken en sık kullandığı kavram “Bir”dir. Tanrı hem nesnelerin ilk ve tek nedeni olduğu hem de kendisine benzer başka herhangi bir varlık bulunmadığı için Bir’dir. Doğru cevap D'dir.

Platon, Timaeus adlı diyalogunda, Tanrı’yı bilmek mümkün olsa da O’nun hakkında bilgi aktarımında bulunmanın imkânsızlığından bahsetmektedir. Doğru cevap A'dır.

Plotinus sudur sürecinin üç aşamalı olarak gerçekleştiği kanaatindedir. İlk aşamada, Tanrı’dan Nous türemektedir. Bu bir yaratma değildir elbette. Zorunlu olarak Tanrı’dan ortaya çıkan ilk varlıktır Nous. Nous’un Tanrı’dan sudur etmesiyle birlikte, birlik çokluğa dönüşmeye başlar. Tanrı’nın mutlak birliği olduğu gibi durmaktadır şüphesiz. Fakat, Tanrı dışında, onun mükemmeliyetinden zorunlu olarak taşmış ilk varlık olarak Nous varlıklar âleminin başlangıcına da işaret etmektedir. Plotinus Tanrı’yı varlığın ve iyiliğin ötesinde gördüğü için, Tanrı’nın varlıklar skalasında yer aldı- ğını söylemesi imkânsızdır. Bir, kendisi “şey” olmayan, başka bir deyişle, evrendeki “eşya”ya dâhil olmayan, fakat o eşyanın ortaya çıkışını mümkün kılandır. Bu itibarla, gündelik dildeki anlamı ile “var olan” ilk “şey”in Yeni-Platoncu literatürdeki karşılığı Nous’tur. Yunanca bir kelimedir ve “akıl”, “zihin”, “düşünce” ya da “sezgi” anlamlarına gelmektedir. Doğru cevap B'dir.

Platon’un idealist yaklaşımında iki evren vardır. Bunlar idealar evreni ve görünüşler evrenidir. Asıl olan, elbette ki, idealar evrenidir. Varlık, ahlak, bilgi, estetik açısından insanın bir ölçüt olarak kabul etmesi gereken evren budur. Doğru cevap A'dır.

Monoteizm. Cevap A'dır.

İlkçağ felsefesinin son ve büyük akımı YeniPlatonculuktur. Yeni-Platonculuğun kurucusu Plotinus’tur (d. 204 – ö. 270).

Plotinus. Cevap C'dir.

Farabi, Plotinus’un sudur (emanation) teorisini İslam düşüncesi ile uzlaştırmaya gayret göstermiştir.

Farabi. Cevap B'dir.

İmam Gazali. Cevap D'dir.

Porphyry. Cevap B'dir.

Aristo. Cevap D'dir.

Ennead.

Dokuzlar . Cevap E'dir.

Agnostisizm. Cevap A'dır.