İLKÇAĞ FELSEFESİ - Deneme Sınavı - 6

İnsanlar sofistlerden para karşılığı ders almışlardır. Söz sanatı günün koşullarında önemli bir araçtır ve sofistler bu konuda ustadırlar. Toplum onları dışlamamıştır.

Retorik söz söyleme sanatıdır. Soru kökündeki ifadede geçen beceriye sahip olabilecek olan kişiler ancak retorik konusunda kendilerini geliştirmiş olan kişiler olacaklardır.

Protagoras’ın tanrıların varlığı hakkındaki şüpheciliği de hatırlanacak olursa, sofistlerin din anlayışının agnostisizm ve ateizm arasında gidip geldiği iddia edilebilir.

Plüralist dönemin ilk düşünürü olarak kabul edilen Empedokles'tir (MÖ 495 – 435). Bu kapsamda doğru seçenek B seçeneğidir.

Thales’ten başlamak üzere, filozoflar gerek bir bütün olarak evreni gerekse tek tek nesneleri meydana getiren temel öğenin (arkhenin, başka bir deyişle cevherin ya da tözün) ne olduğu sorusu üzerinde durmuşlardır.

Plüralist dönemin ilk düşünürü olarak kabul edilen Empedokles (MÖ 495 – 435), evrenin temelinde dört unsurun mevcut olduğu kanaatindedir. Ona göre, hava, ateş, toprak ve su gördüğümüz bütün nesnel gerçekliği ortaya çıkaran aslî unsurlardır. Bu kapsamda doğru seçenek C seçeneğidir.

Empedokles’e göre bu sorunun cevabını verebilmek için evrendeki maddî gerçekliği mümkün hale getiren iki etkin nedene müracaat etmek gerekmektedir: Sevgi (ya da Sempati) ve Nefret (ya da Antipati). Bu kapsamda doğru seçenek A seçeneğidir.

Empedokles, düşünme gücünün kana ait olduğunu söyleyerek ilginç bir fikir ortaya atmaktadır. Kan, insani varoluşun esas taşıyıcısı ve düşüncenin merkezidir. İnsanın bütün yetenekleri dört unsurun kandaki karışımının olgunluğuna göre artmakta veya azalmaktadır. Kanda bütün unsurlar yer aldığı için, her şeyi bilebiliriz.

Platon ve Aristoteles gibi filozoflar hariç olmak üzere ilkçağ düşünürlerinin eserleri günümüze aktarılamamıştır. Kiminden birer ikişer cümle kiminden ise çok sayıda paragraf günümüzde mevcudiyetini korumaktadır. İlkçağ filozoflarından kalan bu metinlere “fragman” adı verilmektedir. Söz konusu filozofların genel düşüncesi hakkında fikir edinebilmek için fevkalade önemli olan bu parçalar Walther Kranz’ın Antik Felsefe adlı eserinde yer almaktadır. Bu kapsamda doğru seçenek D seçeneğidir.

Reenkarnasyon teorisine göre, maddî dünyanın üzerinde ikinci ve daha yüksek bir ruhlar dünyası vardır. Ruhlar ölümsüzdür. Ruhların bir kısmı işledikleri günah nedeniyle kirlenmiş kabul edilmekte ve dünyaya sürgüne gönderilmektedir. Bunlar, bir bedene girerek, Empedokles’in deyişiyle etten yabancı gömleklere bürünerek, yaşamak zorundadır. Sürgün boyunca çeşitli biçimlere giren ruhlar kimi zaman bitki, kimi zaman balık, kimi zaman hayvan, kimi zaman ise insan olmaktadır. Empedokles bitkiler arasında defne, hayvanlar arasında aslan, insanlar arasında ise bilge, ozan ve hekim bedeninin girilebilecek en iyi biçimler olduğunu iddia etmektedir. Bu kapsamda doğru seçenek E seçeneğidir.

Anaksagoras evrenin maddî yapısını açıklamak üzere müracaat ettiği bu unsurlara sperma (tohum) adını vermektedir. Bu kapsamda doğru seçenek B seçeneğidir.

Antropomorfizm “insanbiçimcilik” demektir. Bu doğrultuda doğru seçenek A seçeneğidir.

Teleoloji erek-bilim olarak tercüme edilebilir. Yunanca telos (amaç, erek) ve logos (bilim) kavramlarından türetilmiştir. Kabaca, herhangi bir nesnede veya evrenin tamamında gözlenen bir değişim veya hareketin belirli bir amaç doğrultusunda gerçekleştiğine dair düşünceyi ifade etmektedir. Bir diğer açıdan, teleoloji, herhangi bir niteliğin veya gözlemlenen bir değişimin ve hareketin belirli bir amaçla bağlantılı olarak açıklanması gerektiği yönündeki felsefî bir iddiadır. Bu kapsamda doğru seçenek E seçeneğidir.

Demokritos mutlak bir oluş veya bozuluşun olmadığı kanaatindedir. Atomlar ezelî ve ebedî olduğu için, evrendeki oluş ve bozuluş da ancak arızî bir niteliğe sahip olabilir. Genel ilke hiçbir şeyin yok iken var olamayacağını, var iken de yokluğa karışıp gidemeyeceğini söylemektedir. Bu kapsamda doğru seçenek B seçeneğidir.

Plüralist dönemin ilk düşünürü olarak kabul edilen Empedokles (MÖ 495 – 435), evrenin temelinde dört unsurun mevcut olduğu kanaatindedir. Ona göre, hava, ateş, toprak ve su gördüğümüz bütün nesnel gerçekliği ortaya çıkaran aslî unsurlardır.

Sorunun doğru yanıtı B şıkkıdır. Plüralist dönemde karşımıza çıkan Dört Unsur Teorisi Empedokles'e aittir?

Sporunun doğru yanıtı D şıkkıdır. "Nous yaratan, madde ise yaratılandır" görüşü Anaksagoras'a aittir.

Sorunun doğru yanıtı A şıkkıdır. Demokritos, evreni oluşturan temel unsurun sonsuz sayıdaki atomlar olduğu kanaatindedir.

Sorunun doğru yanıtı C şıkkıdır. Demokritos bir doğa filozofu olduğu kadar bir ahlak filozofudur. Onun ahlak anlayışı akla dayalıdır. Ahlakın amacı, ona göre, insanı “ruh dinginliği”ne ulaştırmaktır. Ruh dinginliğini euthymia olarak isimlendirmektedir.

Sorunun doğru yanıtı D şıkkıdır. İlk sofist yaklaşık olarak milattan önce 490 ile 420 yılları arasında yaşamış olan Protagoras’tır.