İLKÇAĞ FELSEFESİ - Deneme Sınavı - 11

Mitosların insanın gündelik hayatında karşılaştığı sorunlara çözüm üretmekten uzaklaşması ile felsefenin ortaya çıkması eş zamanlıdır. Öte yandan, felsefenin ortaya çıkısı mitosların tümüyle ortadan kalkması ile sonuçlanmamıştır. Mitoslar da düşünen ve evren hakkında sorular soran insan aklının ürünleridirler ve bu aklı ikna ettikleri sürece etkinliklerini korumuşlardır. Mitoslar insanın sorgulayıcı aklının ürünü olan sorulara ikna edici yanıtlar veremez olmuştur.  O zaman Yunan insanı bu soruları başka araçlarla yanıtlama yoluna gitmiştir. İşte felsefe, mitosların yetersiz kaldığı, evren olaylarını, insanın değişen toplumsal gereksinimlerini karşılayamaz olduğu bu noktada, belli bir zorunluluktan dolayı ortaya çıkmıştır. Eski Yunan dünyasında mitolojik düşünmeyi benimseyen gruplar, genellikle toprak sahibi aristokratlardı. Toprak zamanla temel zenginlik ölçütü olmaktan çıkmış ve onun yerini para almıştı. Felsefenin ortaya çıkısı, topraktan metaya (para) geçilen bu sürecin bir izdüşümü gibidir ve felsefe tarihinde, topraktan metaya geçisin tarihini izlemek mümkündür.

Homeros’ta insanın nasıl yaratıldığına ilişkin bir bilgi yoktur. Prometheus, insanlara bilgeliği tekniği ve insan olmayı öğreten tanrıdır. Çin filozofu Konfüçyüs felsefesi, ahlak ile siyaset felsefesinin ağırlıkta olduğu bir felsefeydi. Bu felsefe, hep devinimli olmalarına karşın gök ile yerin birbirini dengeleyen güçler ve ortak varoluşlarının uyumlu olduğu inanışına dayanıyordu. Konfüçyüs'e göre insan bu koşullara tabidir, evreni örnek alıp ona benzemeye çalışması gerekir. Platon’un yaşadığı dönemde yaratılış gibi bir düşünce henüz yeterince olgunlaşmamış bir düşünceydi ve genel kanaat, “yoktan hiçbir şey varolmaz” yaklaşımıydı.

Milet Okulu düşünürlerinin, yani Thales, Anaksimandros ve Anaksimenes’in düşünsel etkinlikleri genellikle doğa araştırması olarak anılmakta, kendilerine de doğa araştırmacıları yani physikoi denmekteydi. Eski Yunan dünyasında ustalık ya da kabiliyet, arete (erdem) kelimesiyle ifade edilmekteydi. Arete ile benzer kullanıma sahip olan sophos kelimesine MÖ 800-700 arasında etkinlik göstermiş olan Homeros’un eserlerinde de rastlanmaktadır. Bilgelik, geniş bir hayat tecrübesi içinde gezmeyi gerektirir. Theorianın, yani tefekkürün ikinci anlamı, bununla ilişkili olarak, gezmektir. Eski Yunan dünyasında bu işin piri, Ksenophanes’ti. Eski Yunan dünyasında vahy bilgisi yok, bol miktarda mantike (esinlenme) var. Bunu daha sonraları en çok Sokrates’te görürüz.

Sokrates'in ölümünün hemen ardından öğrencileri bazı okullara ayrılmışlardır. Bu okullardan olan Kyrene Okulu, Kuzey Afrika'da Kyrene kentinde, Aristoppos tarafından kurulmuştur. Megara okulu, Sokratesçi filozof Eukleides'in kurucusu olduğu felsefe okuludur. Eukleides Megaralı olduğundan okul bu isimle adlandırılmıştır. Elea Okulu, İtalya'nın batı kıyılarında yer alan Alento Irmağı'nın denize döküldüğü yerde kurulan ve bir Yunan kolonisi olan Elea (Elaia) kentinde kurulmuş bir felsefe okuludur. Üç büyük filozofu vardır: Bunlar Ksenophanes, Parmenides ve Zenon’dur. Efes Okulu, M.Ö. 500 yıllarında bir kıyı kenti olan Efes'te kurulmuş Milet Okulu'ndan sonraki felsefe okuludur. Bu okulun başlıca ismi Heraklit'dir.

Eleştiri ve sorgulama, Antik Yunan filozofu Sokrates’in felsefe ile ilgili görüşüdür. Bilgeliğe sahip olmak, Platon’a göre felsefe ile uğraşan kişinin özelliklerinden biridir. Hayatı açıklamaya çalışmak, felsefenin özelliklerinden biridir. Demokrasinin gelişmesine ve işleyişine katkılar yapması, felsefenin toplumsal düzeydeki katkılarındandır.

Buna göre, doğadaki olayları tanrıların hiddetiyle izah etmekten oluşan açıklama, efsaneye dayalı bir açıklamadır; o, belli bir olaya ilişkin genelleştirilemeyen, hiçbir şekilde test edilip sorgulanamayan ve sadece kabul edilmesi istenen bir açıklamadır. Oysa olup bitenleri veya doğadaki değişmeleri, nitelikleri niceliğe indirgeyerek veya nesneleri meydana getiren temel öğelerin oransal değişimleri yoluyla açıklamak, tamamen doğal nedenlere dayanan, bütünüyle akli ve test edilebilir bir açıklamadır. Dahası, akla dayalı bir anlamlı kılma çabasından oluşan bilim ya da felsefede sunulan açıklama genel ya da evrensel bir açıklama olmak durumundadır. Bir filozof olarak Thales’in ilgileri, ortalama insanın ilgilerinden farklıydı. Thales, “bir şeylerin neden var olduğunu” merak ediyordu.

• Evrenin düzenini anlama ve açıklamada doğal nedenleri kullanırlar.
• İlk doğa bilimciler olarak anılmaktadırlar.
• İlk filozof ünvanını kazanmışlardır.
• Maddeyi canlı kabul etmektedirler.
• Mitostan logosa geçişi temsil eder. İlk 5 madde Miletos Okulu düşünürlerine aittir.
• Gerekçelemelerini doğaüstü varlıklarla yapmaktadırlar ,maddesi Miletos Okulu düşünürlerine ait değildir. Bu nedenden dolayı tüm düşünceleri içeren doğru cevap C'dir.