İLK DÖNEM İSLAM TARİHİ

Bu toplantı Benî Sâide Çardağı'nda yapılan Benî Saide toplantısıdır.

Doğru cevap B seçeneğidir.

Bu nedenler dinî  ve siyasi olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.

Doğru cevap E seçeneğidir.

Esirlerin serbest bırakılmasıyla ilgili bir bilgi bulunmamakta, ayrıca esirler alındığı bilinmektedir.

Doğru cevap D seçeneğidir.

Hz. Ebu Bekir'in ilk seferleri Irak ve Suriye üzerine olmuştur.

Doğru cevap C seçeneğidir.

Bu bölgede birbirine saldırı düzenleyenler Farslar ve Araplardır.

Doğru cevap B seçeneğidir.

Hz. Ebu Bekir ensâb olarak da bilinen Arap soy biliminde otorite olarak kabul edilmekteydi.

Doğru cevap C  seçeneğidir.

Soru kökünde ifade edilen durum Şûrâ olarak ifade edilmektedir.

Doğru cevap A seçeneğidir.

Hz. Ebû Bekir’in Câhiliye döneminde adı Abdü’l-Kâbe idi. Hz. Peygamber (s. a. v.) Müslüman olmasından sonra onun adını Abdullah olarak değiştirdi. O, Allah Resûlü’nün, cehennemden azat edildiğini müjdelemesi sebebiyle “Atîk”, onun peygamberliğini ve getirdiği haberleri tereddütsüz kabul etmesi sebebiyle de “Sıddîk” olarak tanınmıştır. Hz. Ebû Bekir’in diğer bir özelliği ise kendisi hayatta iken bütün aile fertleri İslâm’a girmiş tek sahâbî olmasıdır.

Hz. Ebû Bekir, ensârın dindeki faziletini, Müslümanlar arasındaki değerini ve Hz. Peygamber’e yardımlarını vurguladıktan sonra diğer Arapların halifelik konusunda ancak Kureyş’e itaat edeceklerini, Müslümanların birliğini koruyabilmek için o günkü şartlarda Kureyşli bir kişinin göreve getirilmesinin uygun olacağını söyledi. Buna göre yönetici Kureyş’ten, yardımcılar ise ensârdan olmalıydı.Halifelik seçiminde genel kanaatin Kureyş üzerinde birleşmesi üzerine Hz. Ebû Bekir, yanında bulunan Hz. Ömer ve Hz. Ebû Ubeyde’yi işaret ederek bunlardan herhangi birinin halîfe olarak seçilebileceğini açıkladı. Fakat onların her ikisi de bu görev için en uygun adayın Hz. Ebû Bekir olduğunu söylediler. Sonuçta Müslümanların halîfesi kendiliğinden ortaya çıkmış oldu. Bunun üzerine başta Hz. Ömer ve Hz. Ebû Ubeyde olmak üzere toplantıda hazır bulunanlar sırasıyla Hz. Ebû Bekir’e biat ettiler.

Hz. Peygamber’in vefatının ardından gerçekleşen hilâfet meselesinden sonra İslâm toplumunun karşı karşıya geldiği en önemli sıkıntılardan biri, ridde adı verilen dinden çıkma ve isyan hareketleridir. Öyle ki, bu problem, Müslümanların birliğinin yanı sıra, varlığını da tehdit edecek boyutlara ulaşmıştı.

Ridde olaylarında Medine yönetimine isyan edenlerin bir kısmı sahte peygamberlerin (mütenebbî) etrafında toplanıp tamamen Müslümanlık dairesi dışına çıkarlarken (irtidat), diğer bazıları ise İslâm üzere kalacaklarını, ancak zekât vermeyeceklerini ilân etmişlerdir. özellikle toplu olarak İslâm’a giren ve merkezden çok uzaklarda yaşayan kabilelerin bir çoğunda, İslâm dinini özümseme ve gerçek anlamda inanma hâli ortaya çıkmamıştır. Üstelik bu kabileler İslâm’a yeni girdikleri için, eski putperestlik inanç ve alışkanlıklarını da bütünüyle terk edememişlerdir. Bunun doğal bir sonucu olarak Hz. Peygamber’in vefatıyla birlikte Müslümanlıktan kolaylıkla ayrılıp kendi içlerinden çıkan sahte peygamberlerin peşine düşmüşlerdir.

Ridde olaylarında etkin olan siyasî sebepten asıl kastedilen şey, kabilecilik düşüncesi, yani asabiyetidir. Arap Yarımadası’ndaki kabileler başlangıçtan beri siyasî bağımsızlık içinde yaşamışlar, hiçbir dönemde başka milletlerin hegemonyası altına girmemişlerdir. Mekke’nin fethinden sonra ise gönüllü veya gönülsüz Müslümanların siyasî birliğine boyun eğmek durumunda kalmışlardır. Sağlığında Hz. Peygamber’e bağlılıklarını sürdüren bu kabileler, onun vefatından sonra biatı kişisel bir anlaşma kabul ederek yeni halîfe seçilen Hz. Ebû Bekir’in otoritesini tanımak istememişler, kabilelerinin istiklâli adına yönetime karşı isyan başlatmışlardır.

Bizans ordusu komutanı, Hâlid b. Velîd’in Suriye’ye doğru gelmekte olduğu haberi kendisine ulaşınca, ordusuyla bulunduğu yerden Ecnâdeyn’e yöneldi. Diğer taraftan, Suriye bölgesinin farklı yerlerinde karargâh kurmuş olan Müslüman komutanlar da Hâlid b. Velîd ile birleşmek üzere süratle Ecnâdeyn’e intikal ettiler. Her iki ordu, savaş konumuna geçti. Suriye topraklarında Müslümanlarla Bizanslıların karşı karşıya geldikleri ilk büyük savaş olan Ecnâdeyn Muharebesi, şiddetli çarpışmalar sonucunda Müslümanların kesin galibiyetiyle sona erdi. Bu üstünlük, Müslümanlara Suriye kapılarını açmıştır.

Ecnâdeyn savaşının meydana geldiği günlerde Hz. Ebû Bekir hastalanmıştı. Hastalığı giderek ağırlaşıyordu. Vefatından önce, yerine seçilmek üzere Hz. Ömer’i belirledi, bu konudaki isteğini ahitnâme unvanıyla bir vasiyet metninde belirtti. Adaletle Müslümanlara hizmet etmesi ümidiyle Hz. Ömer’i halef bıraktığını, ona itaat etmelerini Müslümanlara hatırlattı.

Hz. Ebû Bekir, idarî hayattaki uygulamalarında sürekli Hz. Peygamber’i örnek almıştır. Dolayısıyla onun icraatında Hz. Peygamber’in yönetim anlayışının belirgin yansımaları görülür. Onun Hz. Peygamber’den örnek aldığı prensiplerin başında, istişare, kararlılık, hoşgörü, ehliyet ve insan haklarına saygı gelir.

İstişare, kamu yönetimi açısından değerlendirildiğinde yöneticinin karşı karşıya kaldığı bir problemin halli konusunda görüşüne değer verdiği kişilerle gerçekleştirdiği danışma ve fikir alışverişidir.

Hz. Ebû Bekir, yönetim makamında kesin yetkiye sahip bir yönetici olmakla birlikte, bazı devlet görevlerini yakın arkadaşlarına bırakarak idarî görevlerde paylaşımın güzel örneklerini de vermiştir. Bu amaçla Medine’de davalara bakma görevini Hz. Ömer’e devretmiş, Ebû Ubeyde b. Cerrah’ı Beytülmâl emîni (Hazine görevlisi) tayin etmiştir. Zeyd b. Sâbit, Hz. Ali ve Hz. Osman gibi şahıslardan da devlet kâtipliği hizmeti almıştır. Bunlar devletin resmî yazışmalarında halifeye yardımcı olmuşlardır.

Hz. Ali, hiçbir zaman kendisinin halîfeliği ile ilgili olarak bir dinî delili gündeme getirmemiş, ayrıca Hz. Ebû Bekir’e biat ettikleri için sahâbeye gücendiğini ima eden bir söz de sarf etmemiştir. Hz. Ebû Bekir’in şahsı ve halifelik konumuyla ilgili olumsuz bir ifade kullanmamış, onun  hilâfete layık bir şahsiyet olduğunu ifade ettikten sonra sadece bu meselenin kendilerinden habersiz bir şekilde sonuçlandırılmasından duyduğu kırgınlığı dile getirmekle yetinmiştir.

Sözlükte “birinin yerine geçmek, yerini doldurmak, vekâlet veya temsil etmek” gibi anlamlara gelen hilâfet, terim olarak İslâm devletlerinde Hz. Muhammed’den sonraki devlet başkanlığı makamını ifade eder.

Halifelik seçiminde genel kanaatin Kureyş üzerinde birleşmesi üzerine Hz. Ebû Bekir, yanında bulunan Hz. Ömer ve Hz. Ebû Ubeyde’yi işaret ederek bunlardan herhangi birinin halîfe olarak seçilebileceğini açıklamıştır.

Hz. Ebû Bekir’in halîfe seçilmesinde belirleyici unsur, o dönemin tarihî, siyasî ve sosyal gerçekleridir.