İLK DÖNEM İSLAM TARİHİ

Hz. Peygamber devrinde cihad, aynı zamanda İslâm davetinin önündeki engelleri kaldırmak(Maide 5/67, En’am 6/19), fikir hürriyetini sağlamak, insan hakları ve din hürriyetini güvence altına almak ve antlaşmaları bozanları ve hainlik yapanları cezalandırmak gibi önemli gayelerle yapıldı.

Büyük Bedir Gazvesi'nden önce dört gazve ve dört seriyye tertiplendi. Bunlardan Batn-ı Nahle Seriyyesi hariç diğerlerinde baskın yapılmadığı gibi çarpışma da meydana gelmedi. Birer ay arayla meydana gelen ilk üç seriye, şunlardır: 1- Hicretin 1. yılı ramazan ayında (Mart 623), yani hicretten yedi ay sonra Hz. Hamza kumandasında yapılan Sîfülbahr seferi. 2- Yine aynı yılın şevval ayında Ubeyde b. Hâris'in komutasındaki bir süvarî birliği tarafından gerçekleştirilen Râbiğ seferi. 3- Bundan bir ay sonra Zilkade ayında Sa'd b. Ebû Vakkâs başkanlığında düzenlenen Harrâr seferidirBedir Savaşı'ndan önce tertiplenen gazveler, Ebvâ, Buvât, Bedru'l-Ûlâ ve Zü'l-Uşeyre'dir. Hicretin ikinci senesinin safer ayında ilk askeri seferi olan Ebvâ gazvesinde Hz. Peygamber Veddan’a geldi ve Damre oğullarıyla karşılıklı saldırmazlık ve birbiri aleyhine bir üçüncü tarafa yardım etmemek üzere antlaşma yaparak onların tarafsız kalmalarını sağladı.

Bedir savaşı sonrasında,Hz. Peygamber, esirlerin malî durumlarına göre bin ilâ dört bin dirhem fidye ödemelerini şart koşmuştur. Esirler arasında Hz. Peygamber'in amcası Abbas, diğer amcalarının oğulları Akîl ve Nevfel de bulunuyordu. Fidye ödenmesi konusunda bunlara herhangi bir ayrıcalık tanınmamıştır. Bazı esirlerin karşılıksız olarak, okur-yazar olanların ise on Müslümana okuma yazma öğretmeleri şartıyla serbest bırakılmalarına karar verilmiştir. Bedir Gazvesi'nde, birbiriyle yakın akraba olan pek çok kişi karşı karşıya gelmişti.

Ahzâb Savaşı adıyla da bilinir. Kur’ân-ı Kerim'de yer alan Ahzâb sûresi bu gazveden bahseden ayetleri içerdiği için bu ismi almıştır. Ahzâb, hizb kelimesinin çoğuludur, "Ahzâb", Müslümanları ortadan kaldırmak için bir araya gelen grupları ifade eder. Bu savaşa, Medine çevresine savunma amaçlı hendekler kazıldığı için "Hendek Gazvesi" denilmiştir.

Medine’de merkezî bir otorite yoktu; yönetimde, sosyal, kültürel ve ahlâkî alanlarda kabile gelenekleri hâkimdi. Kan davaları yaygındı. Arap ve Yahudi kabileleri birbirinden bağımsız bir şekilde ayrı ayrı mahallelerde yaşıyorlardı. Her topluluk, biri diğerinden birkaç kilometre uzaklıkta bir köy oluşturmuştu. Doğru cevap A’dır.

Hz. Peygamber, hicretten hemen sonra bütün varlıklarını Mekke'de bırakıp gelen muhacirlerin her birini Evs veya Hazrec kabilesinden bir Müslümanla kardeş ilân etti. Medineli Müslümanlar muhacirleri öz kardeşleri gibi Kabul edip ellerindeki imkânları onlarla paylaştılar. Karşılıklı kardeşlik (Muâhât) ilişkisi içerisinde her ikisi de birlikte çalışıp kazançlarını bölüşeceklerdi. Esasen Müslüman olan herkes birbirinin din kardeşidir. Doğru cevap C’dir.

Kaynaklarımıza göre sözleşme Hz. Peygamber’in Medine’ye gelişinden kısa bir süre sonra, hicretin birinci yılında yürürlüğe konulmuştur. Doğru cevap A’dır.

Hicretin birinci yılında Cuma Namazı farz kılınmıştır. Hz. Peygamber Medine’ye hicret ettiği sırada beş vakit namaz kılınıyordu. Ancak bütün namazlar ikişer rekât idi. Hz. Peygamber'in Medine'ye hicretinden bir ay sonra, mukîm iken kılınan öğle, ikindi ve yatsı namazları dört rekâta çıkarıldı. Hicretten on altı veya on yedi ay sonra kıble, Bakara sûresinin 144 ve 149-150. âyetleri ile Kudüs’teki Mescid-i Aksâ’dan Mescid-i Harâm’a, Kâbe’ye çevrildi. Hicretin ikinci yılı Şaban ayında ramazan orucu farz kılındı. Aynı yılın Ramazan bayramından bir iki gün önce Hz. Peygamber fıtır sadakası ile ilgili hükümleri açıkladı. Şevval ayının girmesiyle birlikte bayram namazı kıldırdı. Zilhicce ayının onuncu günü kurban bayramı namazını kıldırdı ve kurban kesti. Hicretin ikinci yılında Ramazan ayından sonra ise zekât farz kılındı. Hicretin birinci ya da ikinci yılında namaz için ezan tespit edilmiştir. Namaz Mekke döneminde farz kılındığı halde, Medine'ye hicret edinceye kadar namaz vakitlerini bildirmek için bir yol düşünülmemişti. Doğru cevap B’dir.

Birer ay arayla meydana gelen ilk üç seriye, şunlardır: 1- Hicretin 1. Yılı Ramazan ayında (Mart 623), yani hicretten yedi ay sonra Hz. Hamza kumandasında yapılan Sîfülbahr seferi. 2- Yine ayni yılın şevval ayında Ubeyde b. Hâris'in komutasındaki bir süvâri birliği tarafından gerçekleştirilen Râbiğ seferi. 3- Bundan bir ay sonra Zilkade ayında Sa'd b. Ebû Vakkâs başkanlığında düzenlenen Harrâr seferidir. Bedir Savaşı’ndan önce tertiplenen gazveler, Ebvâ, Buvât, Bedru'l-Ûlâ ve Zü'l-Uşeyre'dir. Doğru cevap D’dir.

Bedir Savaşı’ndan önce tertiplenen gazveler, Ebvâ, Buvât, Bedru'l-Ûlâ ve Zü'l-Uşeyre'dir. Doğru cevap C’dir.

17 Ramazan 2/14 Mart 624 Cuma sabahı erken saatlerde her iki ordu Bedir'e doğru yola çıktı. Arap geleneğine göre savaş mübareze (teke tek vuruşma) şeklinde başladı. Teke tek vuruşmalardan sonra başlayan ve dört veya beş saat süren savaş, ikindiye doğru İslâm ordusunun kesin zaferiyle sonuçlandı. Doğru cevap A’dır.

Hz. Peygamber Uhud şehitlerini, elbiseleri ile ve yıkanmadan defnedip aynı gün Medine'ye döndü. Müslümanlar yaralarının tedavisi ile meşgul olmaya başladılar. Yaralı olan Hz. Peygamber ertesi gün sabaha doğru, hem düşmanın baskınını önlemek hem de Müslümanların zayıf düşmediğini göstermek maksadıyla Kureyş ordusunu takip etmeye karar verdi. Sadece Uhud'da bulunmuş olanlara katılma iznini verdiği beş yüz kişilik bir orduyla Medine'ye sekiz mil uzaklıktaki Hamrâülesed'e kadar giderek burada beş gün konakladı. Takip edildiğini anlayan müşrik ordusu geri dönmeye cesaret edemeyerek Mekke'ye doğru yoluna devam etti. Hz. Peygamber Hamrâülesed'de bulundukları beş gün boyunca Müslümanların sayısını kalabalık göstermek ve düşmanın kalbine korku salmak için geceleri ateş yaktırdı. Yakılan beş yüz ateşin alevleri çok uzak mesafelerden görülebiliyordu. Henüz İslâmiyet’i kabul etmemiş olan Ma'bed el-Huzâî, Hamrâülesed'e gelerek Uhud Savaşı'nda Müslümanların uğradığı musibetten dolayı Hz. Peygamber'e üzüntülerini bildirdi. Ma'bed'in kabilesi Huzâa, Hz. Peygamber'in müttefiki idi ve çevrede olup bitenleri ona bildiriyorlardı. Müslümanlar Hamrâülesed'de beş gün kaldıktan sonra 17 şevval 3/2 Nisan 625'te Medine'ye döndüler. Doğru cevap C’dir.

Bi'r-i Maûne Faciasi: Uhud savaşandan dört ay sonra Safer 4/Temmuz 625'te Âmir b. Sa'saa kabilesi başkanı Ebû Berâ (Âmir b. Mâlik) Medine'ye gelerek Hz. Peygamber'le görüştü. Hz. Peygamber, Ebû Berâ'yi İslâm'a davet etti. Fakat o kabul etmedi. Bununla birlikte kabilesine İslam’ı anlatacak kimseler göndermesini istedi. Hz. Peygamber, davetçilerin başlarına bir tehlike gelebileceğinden endişe ettiğini söyledi. Ebû Berâ'nin onların emniyetini garanti etmesi üzerine Ehl-i Suffe'den yetmiş kadar kurrâyı istenen yere gönderdi. Davetçiler, Âmir b. Sa'saa kabilesine İslamiyet’i tanıtacak ve Kur’ân-i Kerimden ayetler öğreteceklerdi. Heyet, Bi'r-i Maûne denilen kuyunun yanına varınca konakladı. İçlerinden Harâm b. Milhân adli sâhâbî, Âmir b. Sa'saa kabilesinin başkanına Hz. Peygamber'in mektubunu götürdü. Bu sırada Ebû Berâ'nin öldüğüne dair bir şayia yayılması üzerine, elçi, mektubu Ebû Berâ'nin yeğeni Âmir b. Tufeyl'e verdi ve yanındakileri İslâm'a davet etti. Öteden beri İslâm'a karşı olan Âmir b. Tufeyl, mektubu okumadığı gibi elçiyi de öldürttü. Peşinden Bi'r-i Maûne'de bulunan İslâm davetçilerine saldırmak üzere kabilesinden adam toplamaya çalıştı. Ancak Ebû Berâ, davetçilere eman tanıdığını ilan ettiği için kimse onun sözüne kulak asmadı. Bunun üzerine Âmir b. Tufeyl'in Süleym kabilesinin kollarından topladığı askerler İslâm heyetine saldırarak Amr b. Ümeyye ed- Damrî ve Ka'b b. Zeyd hariç hepsini öldürdüler. Esir edilen Amr b. Ümeyye, Âmir b. Tufeyl tarafından serbest bırakıldı. Amr b. Ümeyye Medine'ye gelirken Âmir kabilesinden yolda rastladığı ve Hz. Peygamber'in eman vermiş olduğu iki kişiyi bilmeden öldürdü. Daha sonra Hz. Peygamber bu iki maktulün diyetini ödemek zorunda kaldı. Hz. Peygamber olayı öğrenince çok üzüldü. Çünkü İslâm davetçileri sadece İslam’ı anlatmak için gönderilmişlerdi. Üstelik savunmasızdılar ve kendilerinin can güvenliği için de teminat verilmişti. Hz. Peygamber, daha evvel kendisine ve ashabına yapılan haksızlık ve tecavüz karşısında bedduaya yeltenmediği halde, otuz veya kırk gün sabah namazlarında Bi'r-i Mâûne'de İslâm davetçilerini öldüren kabilelere beddua etmiştir. Doğru cevap E’dir.

Hz. Peygamber bin kişilik bir kuvvetle Medine'den hareket etti. Müreysî' kuyusunun başında karşılaştığı düşmana önce Hz. Ömer’i göndererek onları İslâm'a davet etti. Mustalikoğulları bu daveti kabul etmeyip savaştılar ve yenildiler (5/627) Mustalikoğullari Gazvesi sonunda İfk Hâdisesi, yani Hz. Âişe'ye yapılan iftira olayı vuku buldu. Doğru cevap B’dir.

Hz. Peygamber’in hicreti sebebiyle Yesrib, Medinetü’n-Nebi, yani Peygamber Şehri olarak anılmıştır. Yesrib adı fesat anlamına gelen bir kökten geldiği için Hz. Peygamber hicretten sonra buraya hoş ve güzel anlamına gelen Tâbe veya Taybe adlarını vermiştir. Doğru cevap E'dir.

Hz. Peygamber, hicretten hemen sonra bütün varlıklarını Mekke'de bırakıp
gelen muhacirlerin her birini Evs veya Hazrec kabilesinden bir müslümanla
kardeş ilân etti. Medineli müslümanlar muhacirleri öz kardeşleri gibi kabul
edip ellerindeki imkânları onlarla paylaştılar. Karşılıklı kardeşlik (Muâhât)
ilişkisi içerisinde her ikisi de birlikte çalışıp kazançlarını bölüşeceklerdi.
Esasen Müslüman olan herkes birbirinin din kardeşidir.
Askerî seferler sırasında bu ahdî kardeşlerden biri orduya alınınca, diğeri
geride kalarak iki ailenin işlerini üstleniyordu. Ya da kardeşlerden biri
çalışmaya giderken diğeri Hz. Peygamberi izliyor ve kardeşine olup bitenleri
aktarıyordu. Birbirini kardeş kabul etme ve kardeşliğin gereğini yerine
getirme Muhacirler ile Ensar’ı birbirine daha da yakınlaştırdı. Doğru cevap A'dır.

Mescidin temelleri taştan, daha yukarılar kerpiçten yapıldı.

Mescid-i Nebevî, cuma namazını ve beş vakit namazı cemaatle kılmak
için Müslümanların toplandığı ve topluca ibadet ettiği mekândı.

Hz. Peygamber döneminde Mescid-i Nebevî aynı zamanda askerî işlerin
görüldüğü bir mekân olarak da kullanılırdı.

Mescid, elçilerin kabul edildiği, bazan duruşmaların yapıldığı, folklor
gösterilerinin tertiplendiği bir mekândı.

Savaşta yaralanan askerlerin, mescidde kurulan bir çadırda tedavi
edildikleri olurdu.

Hz. Peygamber, Mescid'i Nebevi'nin hemen bitişiğine yapılan evinde ikamet etmiştir. Doğru seçenek D'dir.

Hz. Peygamber’in hicreti sebebiyle Yesrib, Medinetü’n-Nebi, yani Peygamber Şehri, Mekke’den gelenler muhacirîn (hicret edenler), onlara kucak açan Medineliler ise Ensar (yardımcılar) adını almıştır.

Araştırmacılar tarafından 47 veya 52 madde olarak düzenlenen bu metin,
ana kaynaklarımızda bir bütün olarak yer almaktadır. "Kitâb", "Sahîfe" ve
"Müvâdea", yani sulh antlaşması adını taşıyan bu belge, zamanımızda
Medine Anayasası, Medine Vesîkası, Medine Belgesi ve Medine Sözleşmesi
gibi isimlerle adlandırılmaktadır.
Medine belgesi daha ilk maddede bir savaş durumunda müslüman
olmayanların da Müslümanlarla birlikte saldırgana karşı savaşacaklarını ön
görmekteydi.

Medine belgesi, açıkça Yahudilerin Mekke müşriklerine veya onların
işbirlikçilerine bir yardım yahut himaye hakkı vermelerini yasaklamıştır.
Medine’ye bir düşman saldırısı halinde, buna karşı çıkmak üzere bir
Müslüman-Yahudi ittifakı yapılacaktır.

Yahudiler, Müslümanlara düşman olan Mekkelilere bundan böyle emân hakkı
tanımayacaklardır.

Belgede Müslümanların ve İslâm’ın hukûkî ve sosyal varlığı, diğer
unsurlar tarafından tanınmaktadır. Bu sözleşme ile Medine'deki müşrik
Araplar ve Yahudiler, Müslümanları dinî, siyâsî ve sosyal açıdan tanımış
oldular.

Doğru cevap D'dir.

Hz. Peygamber ve Müslümanlar Medine belgesinin muhtevasına aykırı
davranmadılar. Yahudiler, vesîkanın şartlarına aykırı davrandıkları her
seferinde Hz. Peygamber tarafından uyarıldılar. Ancak Yahudilerin vefasız
davranmaları, Kureyş'i tahrik etmeleri, hileleri, Evs ve Hazrec'in aralarını
bozmaya çalışmaları, Hz. Peygamber'e suikast tertiplemeleri gibi davranışları
sebebiyle önce onlardan Kaynukâ, sonra Nadîr grupları şehirden sürgün
edildiler. Ardından antlaşmayı bozup Müslümanlar aleyhine müşriklerle
işbirliği yapan Kurayza ortadan kaldırıldı.