İLK DÖNEM İSLAM TARİHİ

Sebeliler’den sonra Güney Arabistan’da hüküm süren Himyerîler, Araplar’ın Kahtânîler koluna mensuptur.

Sasaniler Kuzey Arabistan’da İslâmiyet öncesinde kurulan devletlerden biri değildir.

Mekke kentindeki Zemzem kuyusu Hz. İbrahim ile ilişkili bir mucize sonucunda ortaya çıkmıştır.

Mekke’ye “el-beledü’l-emîn” (güvenli belde), “el-Beledü’l-harâm” (kutsal ve dokunulmaz topraklar) veya kısaca “harem” gibi isimler verilmiştir. Kur’ân’da “ümmü’l-kurâ” (şehirlerin anası) olarak da isimlendirilir.

Cürhümlüler Hacerülesved’i yerinden söküp bir yere gömdükten ve Zemzem Kuyusu’nu kapatıp yerini belirsiz hale getirdikten sonra tekrar ilk yurtları olan Yemen tarafına gittiler.

İlk defa Kusay tarafından yaptırılan ve kapısı da Kâbeye doğru açılan Dârünnedve, Kureyş kabilesinin önemli meseleleri görüşüp karara bağladığı toplantı yeriydi.

Hicâbenin sözlük anlamı “örtmek, birinin bir yere girmesine engel olmak”tır. Bu görevi üstlenen kişi temelde Kâbe’nin bakımı, kapısının ve anahtarlarının muhafazasından sorumlu idi. Hâcib adı verilen görevli, Kâbe’nin anahtarlarını elinde bulundurur ve belirli zamanlarda ziyaretçilere açar, ondan izinsiz kimse Kâbe’ye giremezdi.

Huzâa put değil kabile ismidir.

Mekke’de “sûk” (çoğulu esvâk) adı verilen çarşı ve pazar yerleri mevcuttu. Bunların en eskisi ve en büyüğü Hazvere çarşısı olup şehrin başlıca ticaret merkeziydi.

Mecenne, Ukâz, Zülmecâz, Hubâşe söz konusu panayırlardandır. Samara bunların arasında yer almaz.

Arap Yarımadası’nın batı  kesiminde Kızıldeniz kıyısında genişliği yer yer 80-100 km’yi bulan dar bir kıyı  ovası  olan Tihâme yer alır. Tihâme’nin doğusunda Hicaz bölgesi bulunur. Bununla birlikte genellikle Tihâme Hicaz’a dahil edilir. Mekke, Medine ve Tâif Hicaz’ın en önemli şehirleridir.

Arap Yarımadası’nın ortasında Necid platosu yer alır. Necid’in güneydoğu kesiminde Yemâme bulunur. Buraya Yemâme ile birlikte Bahreyn’e el-Arûd adı verilir.

Kuzey Arabistan devletlerinin ikincisi Tedmür Krallığı’dır. Tedmür Krallığı  272 yılında Roma İmparatoru Aurelien’in Tedmür’ü ele geçirip Kraliçe Zeyneb’i esir almasıyla sona ermiştir.

Güney Arabistan’da kurulan devletlerden biri de Sebe Devleti’dir. Merkezi Me’rib şehri olan Sebeliler ticaretin yanında tarıma önem vermiş  ve bu amaçla bazı su bendleri inşa etmişlerdir. M.Ö. 750-115 yılları arasında hüküm süren Sebeliler Himyerîler tarafından yıkılmıştır.

Nabatî Krallığı  muhtemelen  M. Ö. IV. yüzyılın sonlarında kurulmuş ve Filistin’in güneyinde Akabe Körfezi ile Lût Gölü arasında hüküm sürmüştür. Krallığın devlet merkezi Akabe körfezinin biraz kuzeyinde yer alan Petra şehriydi.

Beledü’l-emîn, Mekke için kullanılan bir isimdir. Kabe için kullanılmaz. Diğer şıklardaki isimler Kabe için kullanılmaktadır. Dolayısıyla doğru cevap B şıkkıdır.

Hz. İbrahim Kâbe’nin inşâsını  tamamlayınca Cebrail (a.s.) gelip kendisine hac ibadetinin nasıl yapılacağını  öğretti. O da insanları  hac ibadetine davet edip oğlu ile birlikte görevini tamamladıktan sonra İsmail’i burada bırakarak tekrar Filistin’e döndü. Böylece Mekke’de tevhid dini geleneği başladı.

Kureyş  kabilesine adını  veren Fihr (Kureyş ) b. Mâlik’in altıncı dereceden torunu ve Hz. Peygamber’in beşinci dereceden dedesi Kusay b.Kilâb, liderlik vasıflarıyla Kureyş kabilesi arasında seçkin bir yer kazandı  ve Mekke tarihinde çok önemli bir rol oynadı. Kusay dağınık olarak yaşayan Kureyş  kollarını birleştirerek Mekke’ye yerleştirdi. İlk defa Kusay tarafından yaptırılan ve kapısı da Kâbeye doğru açılan Dârünnedve, Kureyş kabilesinin önemli meseleleri görüşüp karara bağladığı toplantı yeriydi. Dârünnedve esas itibariyle bir asiller (mele’) meclisiydi.

Araplar güneş  ve ay takvimi farklılığından kaynaklanan sebeplerle nesî yaparak, yani ihtiyaç halinde yıla bir ay ilave ederek hac mevsimini her sene ilkbahar veya yaz aylarına denk getirirlerdi. Aynı  zamanda hac mavsimi eş hürü’l-hurum denilen “haram aylar”da (zilkade, zilhicce , muharrem, receb) olduğu için bu dönemi bir barış ve esenlik dönemi olarak geçirirlerdi.

Hicaz-Yemen kervan yolu üzerinde receb ayının başında kurulan ve üç veya sekiz gün devam eden Hubâşe panayırı, bölgedeki Arap kabilelerinin katılımıyıla sınırlı  kaldığı  için mahallî bir özellik taşıyan ikinci derecede bir fuardı. Özellikle Mekke halkının istifade ettiği bu fuara Peygamber Efendimiz (s.a.v.) peygamberlikten önce Hz. Hatice’nin kervanıyla gelmişti.