İLK DÖNEM İSLAM TARİHİ - Deneme Sınavı - 4

Hz. Ali, Cemel savaşından sonra Kûfe’ye giderek burasını devletin merkezi yaptı. Bu arada Muâviye’ye mektup yazıp itaate çağırdı. Ancak Muâviye önceki çağrılara verdiği cevabı tekrarladı; Hz. Osman’ın mazlum olarak öldürüldüğünü ve onun katillerinin cezalandırılması gerektiğini söyleyerek talebe olumsuz cevap verdi. Hz. Ali, Muâviye’nin itaat etmediğini, hatta kendisine karşı cepheyi genişletmeye çalıştığını görünce onunla savaşmaktan başka yol olmadığını anladı.

Tahkim olayında Hz. ali tarafındaki hakem Ebu Musa el-Eş'ari'dir

Bu gruba İslam tarihinde Hariciler adı verilmiştir.

Hz. Ali’yi öldürme görevini üstlenen Abdurrahman b. Mülcem, Kûfe’ye giderek kendisine yardım edebilecek bazı kişiler buldu. Mekke’de arkadaşlarıyla sözleştikleri tarihte, sabah namazını kıldırmak üzere camiye giden Hz. Ali’ye saldırdı. Yaralanan Hz. Ali, birkaç gün sonra vefat etti (19 veya 21 Ramazan 40/26 veya 28 Ocak 661). Abdurrahman b. Mülcem de kısas edilerek cezalandırıldı.

Bu kişi Amr b. As'tır

Hz. Hasan’a Hz. Ali’nin vefatından sonra Kûfe’de biat edildi. Biat sırasında Allah’ın kitabına ve Resûlü’nün sünnetine uymanın yanı sıra isyancılarla savaş koşulunun da bulunması istenmiş; ancak Hz. Hasan bunu reddetmiştir.

Hz. Ali, hicretin 2. yılında (m. 624) Hz. Fâtıma ile evlendi. Bu evlilikten Hasan, Hüseyin ve ölü doğan Muhsin adlı erkek çocuklarıyla Zeyneb ve Ümmü Külsûm isimli kız çocukları dünyaya gelmiştir. Resûlullah’ın soyu Hz. Fâtıma ile Hz. Ali’nin çocuklarından devam etmiştir.

İslam Devleti'nin dördüncü halifesi Hz. Osman'ın öldürülmesinden sonra bu görevi üstlenen Hz. Ali'dir.

Hz. Ali Zilhicce 35/Haziran 656 tarihinde halife olmuştur.

Hz. Ali’ye biat edildikten sonra ortaya çıkan diğer önemli bir muhalif Muâviye b. Ebû Süfyân’dır. Muâviye, Hz. Ömer döneminden beri yaklaşık 18 yıldır Suriye bölgesinde valilik yapıyordu ve orada güçlü bir konuma sahipti. Hz. Ali’ye biat etmeyi Hz. Osman’ın katillerinin cezalandırılması koşuluna bağladı.

Hz. Ali ve Hz. Aişe Cemel Savaşı'nda karşı karşıya gelmiştir. Hz. Âişe’nin savaşı devesinin üzerindeki hevdecten komuta ettiği ve çarpışmalar onun devesinin etrafında yoğunlaştığı için bu savaşa Cemel (Deve) Vak‘ası denmiştir.

Hz. Ali, Cemel savaşından sonra Kûfe’ye giderek burasını devletin merkezi yaptı. Bu arada Muâviye’ye mektup yazıp itaate çağırdı. Ancak Muâviye önceki çağrılara verdiği cevabı tekrarladı; Hz. Osman’ın mazlum olarak öldürüldüğünü ve onun katillerinin cezalandırılması gerektiğini söyleyerek talebe olumsuz cevap verdi.

Muâviye halifenin ümmet tarafından seçileceğine dair karara dayanarak Suriye’de halife ilan edilmiştir.

Haricilere göre Hz. Ali, hakemi göndermek suretiyle itaat edilme
hakkını kaybetti. Bu sebeple hemen onun yerine başlarına imam olarak Abdullah b. Vehb er-Râsibî’yi seçmişlerdir.

Hz. Hasan’a Hz. Ali’nin vefatından sonra Kûfe’de biat edildi. Biat sırasında Allah’ın kitabına ve Resûlü’nün sünnetine uymanın yanı sıra isyancılarla savaş koşulunun da bulunması istenmiş; ancak Hz. Hasan bunu reddetmiştir.

Hz. Hasan'ın başa geçmesinden sonra Basra, Mekke, Medine, Hicaz ve Yemen eyaletleri biatlerini bildirdi; ancak Mısır ve Suriye eyaletleri Muâviye’ye bağlı olduğu için biat etmediler. Hz. Hasan, iktidara geldikten sonra babasının valilerini yerinde bırakarak onları değiştirmedi.

Hz. Ali, Muâviye’nin zaman kazanmak için bu öneriyi yaptığı düşüncesindeydi. Savaşı bu aşamada durdurmanın doğru olmadığını, Muâviye’nin içine düştüğü zor durumdan kurtulmak için bu öneriyi yaptığını söylediyse de savaşın durdurulmasını isteyenleri ikna etmesi mümkün olmadı. Hz. Ali istemediği halde askerleri içinde önemli çoğunluğu oluşturan, savaşın durdurulmasına taraftar olanların taleplerine uymak zorunda kaldı.

Hâricîlik hareketinin doğuşundaki en önemli etken, bedevîlikten şehir hayatına geçen Arap toplumunun geçirdiği değişimdir. Bu geçiş sürecinde, çeşitli faktörlerin etkisinde kalan insanların farklı tavırlar sergilemeleri, aynı kabileden oldukları halde, karşı karşıya gelebilmeleri de bunu göstermektedir. Hâricîliğin ortaya çıkışındaki önemli etkenlerden biri, toplumun zamanla siyasal konulara daha fazla ilgi duymasıdır. İlk iki halife zamanında taşradaki Müslümanların yönetim işlerine karışmaya pek zamanları olmamıştı.

Hz. Osman döneminde başlayan ve Hz. Ali döneminde artarak devam eden siyasî çatışmalar, özellikle Cemel, Sıffîn ve Nehrevân olayları, dinî tartışmalar için temel oluşturdu.

Ona yarısı peşin, diğer yarısı ise Kufe’ye girdiğinde verilmek üzere 1.000.000 dirhem karşılığında kendi tarafına geçmesi önerisinde bulundu. Bu teklifi kabul eden Ubeydullah, askerlerinden habersiz, gece Muaviye’nin ordusuna katıldı.

Bu gelişmelerden sonra askerlerinden bazıları ayaklanarak Hz. Hasan’ın çadırına kadar geldiler. Hz. Hasan’a saldırı sırasında, altındaki namazlığını dahi çekip alacak kadar ileri giden askerlerden biri, üst elbisesini de çekip aldı.