İLETİŞİM VE ALTERNATİF İLETİŞİM SİSTEMLERİ

Sözel Olmayan Uyarana Tepki (Tact): Bir sözel olmayan uyaranın, uyaran kontrolündeki sözel işlemdir. Örnek olarak camdan dışarıya bakan çocuğun ağaç dalları üzerinde gördüğü kuşlara ‘‘kuş’’ demesi ve ebeveynin ‘‘aferin, kuş’’ demesi verilebilir. Çocuğun tepkisi sözel olmayan bir uyaran (ağaç dalları üzerindeki kuşlar) tarafından harekete geçirilir ve yetişkin tarafından rastgele bir pekiştireçle pekiştirilir. Burada elde edilen pekiştireç talep etmedeki gibi tepkiye özgü değildir. Doğru cevap B'dir.

Otoklitik: Başka sözel davranışların etkisine göre değişen sözel bir davranıştır. Örneğin iki arkadaş yan yana otururken birisi ‘‘Bence bu akşam maç var.’’ veya ‘‘Bu akşam kesin maç var.’’ diyebilir. Bu cümlelerde yer alan ‘‘Bence’’ ve ‘‘Kesin’’ sözcüklerinin dinleyici davranışını farklı şekillerde etkilemesi muhtemeldir. Dinleyici, ilk cümlede muhtemelen maçın olup olmadığını teyit etmeye gereksinim duyacaktır. İkinci cümlede ise böyle bir durum söz konusu olmayacaktır. Doğru cevap A'dır.

Şekil verme, öğretilmesi amaçlanan istendik hedef becerinin yaklaşan davranışlarının aşamalı bir şekilde pekiştirilmesidir. Pekiştirme aşamalı olarak, hedeflenen davranış/becerinin giderek artan doğru biçimleri için yapılır. En sonunda, hedeflenen beceri/davranış sadece doğru bir şekilde sergilendiğinde birey pekiştirilir. Doğru cevap B'dir.

Drill, yapılandırılmış dil öğretim yöntemlerinden biridir. Hedef dil davranışlarının üretimini arttırmak için belirli pekiştirmeler sunulur ve müdahalenin en üst düzeyde etkili olabilmesi adına ortam kontrolünü sağlanmaya çalışılır. Bu amaçla yapılan uygulama en temelde, ilişkili dilsel uyaranların belirginliğini arttırırken, ilişkisiz dilsel uyaranları azaltmaya veya ortadan kaldırmaya çalışır. Doğru cevap D'dir.

Stereotipik davranışlar ve uyku, birincil pekiştireç görevi görmektedir. Doğru cevap D'dir.

Olumsuz pekiştirme, davranış gerçekleşince olumsuz veya itici bir uyarıcıyı ortamdan çekmeyi başka bir deyişle ondan kaçınmayı içerir. Yani, ortamda hali hazırda hoşa gitmeyen veya itici koşullar mevcuttur ya da böyle bir potansiyel söz konusudur. Belirli bir davranış gerçekleştiğinde hoş olmayan veya itici koşul sona erer ya da birey o hoş olmayan/itici koşuldan kaçınır. Doğru cevap C'dir.

Doğal öğretm yaklaşımına ilişkin özellikler şöyledir:

Doğru cevap D'dir.

Metafor, bir göndergeyi başka bir gönderge açısından ifade etmektir. Örneğin bir çocuk ‘‘Benim babam aslandır.’’ dediğinde dinleyici garip gelen ilk anlamı reddeder. Burada konuşmacı yani çocuk, bir metaforun varlığına gönderme yapar ve eş zamanlı olarak asıl ima etmek istediği mesaj için ipucu sağlar. Aslan, güçlü ve cesur bir hayvandır. Bu yüzden çocuğun ima etmek istediği mesaj, aslan gibi  babasının da güçlü ve cesur olduğu yönündedir. Doğru cevap E'dir.

Güdüleyici İşlemler, çevresel olayların pekiştirme ve cezalandırma değerini değiştirerek davranışı etkileyen çevresel değişkenlerdir. Güdüleyici işlemler davranış için sonucu değiştirme geçmişine sahip olduğundan davranışı doğrudan harekete geçirir. Doğru cevap C'dir.

Talep etme, güdüleyici işlem ve pekiştirmenin kontrolü altındaki sözel bir işlemdir. Örnek olarak karnı acıkan bebeğin ‘‘mama’’ demesi ve bunun sonucunda mamayı elde etmesi verilebilir. Doğru cevap C'dir.

İletişim teşebbüslerini pekiştirmek doğal dil öğretimi için söz konusuyken doğru yanıtları pekiştirmek yapılandırılmış dil öğretimi için geçerlidir.

Öğretilmesi amaçlanan istendik hedef becerinin yaklaşan davranışlarının aşamalı
bir şekilde pekiştirilmesi şekil verme olarak tanımlanmaktadır. Pekiştirme aşamalı olarak, hedeflenen davranış/becerinin giderek artan doğru biçimleri için yapılır. En sonunda, hedeflenen beceri/davranış sadece doğru bir şekilde sergilendiğinde birey pekiştirilir.

Denemeler arası süre, bireye ayırt edici uyaran ve ipucu sunularak bireyin yanıt
vermesi ardından yeni bir ayırt edici uyaran verilmesi için beklenen süredir. Bu süre genellikle 4-5 saniye olarak belirlenir

Talep etme, güdüleyici işlem ve pekiştirmenin kontrolü altındaki sözel bir işlemdir. Örnek olarak karnı acıkan bebeğin ‘‘mama’’ demesi ve bunun sonucunda mamayı elde etmesi verilebilir.

Çocuğun taklit etmesi beklenen ipucunun, hedef tepkinin sadece bir kısmını içerecek şekilde sunulması azaltılmış model ile ilgilidir. Örneğin; Çocuğun ‘‘Ayşe parka gidiyor’’ tepkisine karşılık olarak Ayşe ve babası…….. şeklinde hedef tepkinin bir kısmı sunulabilir.