İLETİŞİM VE ALTERNATİF İLETİŞİM SİSTEMLERİ

Davranışçı yaklaşım doğa-çevre tartışmasının çevre tarafında yer almaktadır. Davranışçı yaklaşıma göre zihnimiz doğduğumuzda boş bir levha gibidir. Dünyaya boş bir tank ile gelen çocuk öğrenme ile gelişir, tüm davranışlarının kaynağı öğrenmedir.

Yetişkin, çocuğun sözcüksel/anlamsal hatasını ‘balon değil, o uçurtma’ şeklinde düzeltmiş, sesletim hatasını ise düzeltmeden yani yanlışını belirtmeden sadece doğru söylenişine model olmuştur.

Kendi kendine konuşma, tipik olarak 3 yaştan itibaren kendimize yaptığımız sesli konuşmadır ve zihinsel bir işlevi vardır. Kendi kendine konuşma gitgide silikleşir, duyulmaz hale gelir ve sessiz içsel konuşmaya dönüşür (tipik olarak 7 yaştan itibaren). Vygotsky kendi kendine konuşmanın önemini ilk ortaya koyan psikologtur. Kendi kendine konuşma sosyal ve içsel konuşma arasında bir geçiş noktasıdır ve dil ile düşüncenin birleşerek sözel düşünmeyi oluşturduğu aşamadır.

Sözcüklerle ya da sembollerle ilgili duygusal tepkilerimiz ya da kişi, nesne, eylem, olay ve olgularla sözcükleri ilişkilendirmemiz klasik koşullama yoluyla olabilmektedir.  Örneğin bir kişi ‘kedi’ sözcüğünü ya da resmini gördüğünde
korku, endişe, heyecan hissedebilir ve kediyi nankör, saldırgan, vahşi bir hayvan olarak tanımlayabilir. Oysa evinde kedi ile büyümüş ve kötü bir deneyimi olmamış bir yetişkin için kedi; huzur, sevgi, mutluluk duyguları uyandırabilir ve sıcak, sevecen, estetik bir hayvan olarak tanımlanabilir.

Davranışçı kuram edimsel koşullamaya göre dil öğrenimini de benzer şekilde açıklar. Örneğin, henüz konuşmaya başlamamış bir bebek tesadüfi olarak dilimize benzeyen heceler üretebilir (babababa, dededede, mamama gibi). Bunu fark eden yetişkinler bebeğin anlamlı bir şeyler söylediğini düşünerek çok olumlu tepkiler verirler (gülmek, heyecanla bağırmak, alkışlamak, diğer insanları çağırıp göstermek gibi). Eğer verilen bu tepki bebeğin hoşuna giderse aynı davranışı tekrarlamaya çalışır ve dilimizde anlamlı olan heceler daha fazla üretilmeye başlanır.

Olumsuz pekiştirme, davranış sonrasında istenmedik bir uyaranın ortamdan uzaklaştırılması, geri çekilmesi ile davranış sıklığının, süresinin, tekrarlanma olasılığının arttırılmasıdır. Buradaki istenmedik uyarana da olumsuz pekiştireç adı verilir. Yani olumsuz pekiştireç, azaltılması ya da sonlandırılması yapılmakta olan davranışın gelecekte tekrarlanma olasılığını arttıran her türlü olay, nesne ya da durumdur. Örneğin, karnı acıkmış olan (istenmedik durum) bebek ağladığı zaman mama verilir ya da emzirilirse (istenmeyen durumun ortadan kaldırılması), bebeğin daha sonra tekrar acıktığında ağlama olasılığı artar. Bu örnekte olumsuz pekiştireç bebeğin açlık hissidir ve ortadan kaldırılmasıyla ağlama davranışı arttığı için olumsuz pekiştirme gerçekleşmiş olur.

Cezalar davranış üzerindeki etkilerine göre ikiye ayrılır; birinci ve ikinci tip ceza. Birinci tip ceza, ortama hoş olmayan, istenmeyen bir uyaranın ilave edilmesi; ikinci tip ceza ise ortamdan hoş, sevilen, istendik bir uyaranın çıkarılmasıdır. Azarlamak, ayakta bekletmek I. Tip cezalara, hız sınırını aşan sürücünün ehliyetini elinden almak, ders çalışmayan çocuğun televizyon seyretmesine izin vermemek ise II. Tip cezalara örnektir.

Doğuştancı yaklaşımın en önemli temsilcilerinden biri Noam Chomsky’dir. Doğuştancı yaklaşımda Chomsky, bunca uyaran yoksunluğuna karşın insan beyninin karmaşık bir dizge olan dili çok kısa bir sürede ve kusursuz bir şekilde edinebilmesi durumunu insan beyninde doğuştan var olan “Evrensel Dilbilgisi” ile açıklamaktadır.

Eğer çocuk kritik dönem sürecinde anadilini edinmiş ve 12 yaşından önce ikinci bir dil öğrenmeye başlamışsa, ikinci dilde de anadil gibi edinç gerçekleşebilir. Ancak ikinci dil 12 yaşından sonra öğrenilmişse, bu dilde tam bir edinç gerçekleşmez.

Duyusal Motor Dönemde (0-2 Yaş) bebekler yaklaşık dördüncü aydan sonra nesne devamlılığını kazanmaya başlarlar. Nesne devamlılığı, nesnelerin görme, işitme gibi duyularımızdan bağımsız olarak var olmasıdır.

Doğru yanıt A seçeneğidir. Ivan Pavlov’un deneyinde  köpeklere sunulan et klasik koşullanma açısından Koşulsuz uyaranı tanımlamaktadır.

Doğru yanıt C seçeneğidir. Ivan Pavlov’un deneyinde  köpeklerin salya salgılaması klasik koşullanma açısından Koşulsuz tepkiyi tanımlamaktadır.

Doğru yanıt A seçeneğidir. Davranış sonrasında istendik uyaran ortama eklenirse ve davranışın tekrarlanma olasılığını arttıran olumlu pekiştirmedir.

Doğru yanıt D seçeneğidir. Davranış sonrasında istendik uyaran ortamdan çekilirse ve davranışın tekrarlanma olasılığını arttıran olumsuz pekiştirmedir.

Doğru yanıt B seçeneğidir. Davranış sonrasında istendik uyaran ortama eklenirse ve davranışın tekrarlanma olasılığını azaltan I. Tip cezadır.

Doğru yanıt D seçeneğidir. Bütün dillerin temelini oluşturan bir dizi ortak ilkeleri içeren doğuştan gelen dilsel bilgi ifadesi evrensel dilbilgisini tanımlamaktadır.

Doğru yanıt A seçeneğidir. Anadili konuşucusunun sonsuz sayıda tümce üretip anlamasını sağlayan düzenek veya kurallar dizgesi; bireyin anadiline ilişkin sezgisel-örtük bilgi ifadesi Edinci tanımlamaktadır.

Doğru yanıt C seçeneğidir. Piaget’e göre insanın çevresi ile arasında geçici denge kurma çabası olarak tanımlanan kavram Uyum’dur.

Doğru yanıt A seçeneğidir. algı, düşünce ve/veya eylemlerin bir arada olduğu zihinsel temsiller olarak tanımlanan kavram Şema’dır.

Şimdi ve burada olan şeyler hakkında değil, geçmişte olanlar hakkında da konuşabilmeye olanak tanıyan, gerçek nesnelerin yerini tutan zihinsel sembollerin biçimlendirilmesi ve nesne ya da olayları göstermek için sözcüklerin ve dilbilgisi kurallarının kullanılmasının başladığı bilişsel dönem Sezgisel dönemdir.