İLETİŞİM VE ALTERNATİF İLETİŞİM SİSTEMLERİ

Semantik (Anlambilgisi), bir dildeki sözcük dağarcığını, sözcüklerin anlamını, bu sözcükler arasındaki ilişkileri içermektedir Bir dilin içeriği; nesneler, olaylar ve bu nesnelerle ile olaylar arasındaki ilişkileri simgeleyen sözcükler ve cümlelerin anlamından oluşmaktadır.

Anlambilgisi (Semantik), bir dildeki sözcük dağarcığını, sözcüklerin anlamını, bu sözcükler arasındaki ilişkileri içermektedir.

Ses bilgisi (Fonoloji) , bir dildeki sesleri, bu seslerin özelliklerini, dizilişlerini ve bu seslerin kullanım kurallarını içeren dil bileşenidir. Sesbilgisi, bir dildeki sesleri ve bu seslerin dağılım sınırlılıklarını, bu seslerin hangi anlamı taşıdıklarını, nasıl bir düzende bulunduklarını incelemektedir. Dilin sesbilgisi bileşenine ilişkin bizim dilimizdeki ‘ş’ sesinin, farklı dillerde ‘sh’ ya da ‘sch’ ses gruplarının bir araya gelmesiyle oluşması örnek olarak verilebilir. Yanıt B'dir.

Morfem dildeki en küçük anlamlı yapıların adıdır. Yanıt D’dir.

Morfem dildeki en küçük anlamlı yapıların adıdır.

Sözdizimi (sentaks), bir dilde hangi sözcük sıralamalarının kabul edilebilir ya da edilemez oluklarını, dilbilgisi açısından doğru ya da yanlış olduklarını belirlemektedir. Dilin sözdizimi bileşenine göre cümleler özne- nesne-eylem sıralaması ile örneğin, ‘Ben kahve içmedim’ sıralamasıyla oluşturulmaktadır. Türkçe dilinin sözdizimi yapısına göre “Okudum kitap ben” sıralaması uygun bir kullanım olmamaktadır. Yanıt C’dir.

Örneğin; birisi ‘Sandalyeni biraz çeker misin?’ ifadesini kullandığında soru sormadığı, nezaket kurallarına uygun olarak isteklerini belirttiği anlaşılmaktadır. Soru sözcükleri ile ricada bulunmak, dilin kullanımbilgisi bileşeni ile ilgilidir.

Bebeklerin iletişim davranışları edimsöz-düzsözetkisöz döngüsünden farklı gelişmektedir. Bebeklerin ilk davranışları iletişim kurmak amacı ile gerçekleşmez bu nedenle bebeklerin ilk aşamada edimsöz kullandıklarını söylemek doğru olmaz. Bebeğe bakım veren kişi bebeğin davranışlarını yorumlayarak bir anlam çıkarmaya ve uygun tepki vermeye (etkisöz) çalışır. Yanıt B'dir.

Gığıldama ya da çağıldama evresi bebeklerin yaşamının yaklaşık olarak 1-4 aylık dönemine denk gelmektedir. Bu dönemde bebekler kuş seslerine benzer sesler çıkarırlar. Bu sesler, ‘oooo’, ‘uuuu’, ‘kkkkk’, ‘gggg’ gibi tek seslerden oluşan seslerdir.
Bebekler, bu sesleri üretmiş olsalar da çıkarılan sesleri tekrarlamazlar

Çocuğun ek ya da takı kullanmadan konuşmasına ‘telgraf konuşması’ adı verilmektedir.

Konuşma öncesi dönem; ağlama, gığıldama, babıldama, ses oyunları, ekolali ve jargon kullanımı olmak üzere altı evreden oluşmaktadır. Yanıt E'dir.

Basitleştirmelere örnek olarak;
• Çocuğun sözcüğün vurgulu olan ilk hecesini tekrarlayarak sıradaki hecenin yerine
koyma (‘kraker’ yerine ‘kıkı’ demek);
• Son ünsüzü düşürme (‘gel’ yerine ‘ge’
demek),
• Ünsüz daraltması sessiz kümesinden birini
ya da ikisini atma (tren yerine tiyen);
• Vurgusuz hecenin düşürülmesi (‘araba’ yerine ‘aaba’ denilmesi) verilebilir (Maviş,
2011b; Topbaş, 2011b).

‘Bana tersini söyle’ yönergesine doğru yanıt verir. ifadesi 60-72 ay dil gelişim ifadesidir.

Çocuklar, anadillerindeki seslerin büyük bir çoğunluğunu 4-5 yaş civarında edinmiş olurlar.

Okulöncesi dönemde gelişmeye başlayan okuma yazma becerileri erken okuryazarlık olarak adlandırılmaktadır. Erken okuryazarlık çocukların erken dönemde formal okuma-yazma öğretimine başlamadan önceki dönemde, okuma yazmaya ilişkin kazanmaları beklenen önkoşul bilgi, beceri ve tutumlar olarak ifade edilmektedir (Uzuner, 1997; Whitehurst ve Lonigan, 1998’den akt.Kargın, Ergül, Büyüköztürk ve Güldenoğlu, 2015). Bu beceriler; a) sözcük bilgisi, b) yazı farkındalığı, c) harf bilgisi, d) sesbilgisel farkındalık ve e) dinlediğini anlama becerisidir. Çocukların erken dönemde edinmeye başladıkları bu beceriler, okul yıllarındaki okuma yazma becerilerindeki başarıyı artırmaktadır.

Çocuklar 16 ay civarı 50 kelime kullanırken 2 yaşına geldiğinde bu sayı 300
civarıdır, dolayısıyla çocukların sözcük üretimi ve kullandıkları ekler yaşa birlikte artış göstermektedir.

Akolali duyulan sesin/sözcüğün/cümlenin hemen ya da gecikmeli olarak tekrar edilmesidir.Ekolali evresi, bebeklerin yaşamının yaklaşık olarak 8-12 aylık dönemine denk gelmektedir. Ekolali duyulan kelimenin tekrar edilmesi anlamında kullanılan bir sözcüktür.

Çocukluk dönemini yetişkinlik döneminden ayıran en önemli özellik, çocuklukta gerçekleşen sürekli bir büyüme ve gelişme durumudur. Erken çocukluk dönemi, 0-6 yaş olarak ele alınır ve bu dönemde, çocukların tüm gelişimalanlarındaki büyümesi ve gelişimi hızlıdır.

Çocuklar konuştukları anadile ilişkin yapıları doğal süreç içerisinde öğrenirler. Dilin bir anlam dışına çıkarak analizini yapabilmek, fikir yürütebilmek, kontrol edebilme becerileri üst dil becerileri olarak tanımlanmaktadır. Üstdil becerileri farkındalığı dilin kendisi hakkında düşünebilme becerisidir. Okuma yazma becerileri de üstdil becerilerindendir.

Sesbilgisel farkındalığın gelişim evreleri vardır ve bu beceriler izleyen sıraya göre kazanılmaktadır. Bu becerilerin ilki uyak becerileridir. Patates ile domates sözcüklerinin uyak olarak birbirine benzediğinin farkında olma bu beceriye örnektir. Tasa ve masa sözcüklerini ayırt edebilme de aynı beceriye örnektir. Yanıt B'dir.