İLETİŞİM SOSYOLOJİSİ

Bilişim teknolojileriyle kastedilen; yüksek teknolojinin sunduğu imkanlar doğrultusunda enformasyon ile bilginin, insanlar ve bilgisayarlar tarafından elektronik ortamda yeniden yapılandırılması, işlenmesi, aktarılması, sergilenmesi, biriktirilmesi, organizasyonu ve kullanılmasıdır. Doğru cevap A'dır.

Gazete, radyo ve televizyon, klasik anlamda “basın” olarak tanımlanırken; mikro-işlemciler, fiber optik, uydu yayıncılığı, kablolu televizyon, teletext, kelime işlemciler, video-konferans, vb. “bilişim teknolojilerini” oluşturmaktadır. Doğru cevap B'dir.

Sayısal (dijital) teknoloji veri, ses, müzik, metin, fotoğraf ve görüntü gibi her çeşit enformasyonun, mikroişlemciler sayesinde “bit” olarak adlandırılan 0 ve 1 biçimine dönüştürülmesidir. Doğru cevap C'dir.

Paket Anahtarlama: İnternet üzerinden veri taşıma yöntemidir. Doğru cevap B'dir.

Kitlesizleştirme: Yeni medya düzeninin kişilerarası -yani yüz yüze- bağlantı olanağı sayesinde, araç üzerinden bireyin kontrolünün sağlanması olarak tanımlanabilir. Doğru cevap D'dir.

Dahlgren, siyasal kamusal alanın dört boyut sergilediğini belirtir: Medya kurumları, medya temsili, sosyal yapı ve sosyo-kültürel etkileşim. Doğru cevap C'dir.

Kavram kargaşasına yol açmamak için, her kavrama kendi özgül anlamını vermek gerekir: işlenmemiş olgular, rakamlar ve benzeri materyaller veri; bu verilerin yararlı, anlamlı ve organize edilmiş biçimleri enformasyon; elde edilen enformasyonun amaçlara en uygun şekilde kullanılabileceği duruma dönüştürülmesi de bilgi olarak nitelendirilmektedir. (Dolgun, 2008: 125)

Amerika ve Japonya gibi ileri derecede gelişmiş ülkelerde, 1960’lardan itibaren yapısal özellikleri itibariyle farklılıklar arz eden köklü değişimler ortaya çıkmıştır. 1980’lerde tümüyle belirginleşen bu değişimler paralelindeki toplumu tanımlamak için; Zbigniew Brzezinski “teknokratik çağ”, Daniel Bell “sanayi-sonrası toplum”, Peter F. Drucker “bilgi toplumu”, Yoneji Masuda “enformasyon toplumu”, Manuel Castells “network toplumu” ve Marshall McLuhan “küresel köy” kavramlarını kullanmıştır.

Yeni medya, bilgisayar ve bilgi-işlem alanlarındaki gelişmelerin iletişim alanına uyarlanmasıyla varlık kazanmıştır. Bu nedenle, çoğunlukla yeni medya ile bilişim teknolojileri kavramları özdeş olarak kullanılmakta veya birbirlerini ikame etmektedirler. Yeni medya; “yüksek bir ivme hızı ve süreklilik gösteren söz konusu teknolojik dönüşüm sürecinin birbiriyle bağlantılı yeniliklerinin laboratuar ortamından çıkartılıp piyasalarda tüketime sunulmuş ve iletişim etkinliğinin sosyo-ekonomik değerine koşut olarak günlük yaşamın ayrılmaz birer parçası haline gelmiş ürünleri” şeklinde tanımlanabilir. (Törenli, 2005: 88)

Yeni medya düzeninde, bilişim teknolojilerinin bellek kapasitesi ve hızında yaşanan gelişmelerle birlikte bir yandan maliyetler düşerken diğer yandan kalite ve performans hızla yükselmektedir.

Yeni medyayı ekonomi-politik açısından ele alan ve Garnham, Golding, Murdock gibi kuramcıların öncülüğündeki yaklaşım: Bilişim teknolojilerini, piyasanın büyümesi ve ihtiyaçların üretilmesi noktasında “araç” olarak kabul ederken; yeni medya konusunda da, “tüketim pratiklerinin ekonomisine” odaklanılmasını öne sürer. Yeni medya, sermayenin ve üretimin 1970’lerden itibaren uluslararası hale gelerek küresel piyasaya yönelmesiyle gelişmiştir. Küreselleşme ve ticarileşmenin egemenliğini kurduğu bu süreçte, bilişim teknolojilerinin desteğiyle “hedef kitleler” daha küçük birimlere bölünmüş ve medya ürünleri daha önce olmadığı kadar piyasayla içi içe girmiştir.

Castells, enformasyon küresel bir ekonomide akış içindeyken, bu akışın düzensiz olduğunu ve dünyanın tüm bölgelerine temas etmediğini belirtir. Dolayısıyla, dünyanın bütününü kapsayan küresel ekonomi, sadece küresel mali pazarlarla bağlantılı bilişim teknolojileri yoluyla karşılıklı çıkar sağlayan gelişmiş kapitalist ülkeler adına işlev görür. (Laughey, 2010: 109)

Mark Poster, bilişim teknolojilerinin yaygınlaşmasının, bilgi ve enformasyonun elektronik olarak dolayımlanmasına neden olduğunu ve bunun da toplumsal ilişkilerin dolaşım ağını etkilediğini belirtir. Poster, burada uygarlığı üç aşamada ele alır: Yüz yüze ve sözlü gelenek dönemi, matbaa aracılığıyla yazının dolayıma girdiği dönem ve elektronik değişim dönemi. İmgelerin gerçekliğin yerini almaya başladığı son dönem; yapısal olarak sınırlanmış olan, içinde yaşadığımız topluma alternatif olarak sunulmaktadır. Bu süreçte ortaya çıkan yeni medya düzeni de, daha iyi yaşam ve daha eşit ilişkiler söylemini içinde barındırmakta, bireyin yeniden kendini kurma sürecindeki unsurların başında gelmektedir. (Timisi, 2003, 109)

Jean Baudrillard, bilişim teknolojilerinin, doğal dünyayı teknolojik olarak dolayımlanan bir üst-gerçekliğe (hiper-gerçekliğe) dönüştürdüğü görüşündedir. Uygarlığın, sembol sistemlerindeki anlamın değişmesi aracılığıyla üç dönemden geçtiğini öne sürer: Konuşma ve yazının egemen olduğu ilk aşamada, imgeler ve gerçeklik birebir denklik ilişkisi içindedir. Kitle iletişim araçları, reklamcılık, propaganda ve ticarileşmenin egemenliğindeki ikinci aşamada, imgeler gerçekliği gizleme aracı haline dönüşmüştür. İçinde bulunulan son aşama ise, gerçekliğin yokluğunun imgeler aracılığıyla gizlendiği bir üst-gerçeklik uygarlığıdır. Bu anlamda, çok daha fazla enformasyonun ama çok daha az anlamın bulunduğu bir evrenden bahseder.

Innis’in teknolojinin iktidarı yoğunlaştıracağı yönündeki kaygılarına karşılık, McLuhan teknolojinin iktidarı daha da geniş bir tabana yayacağını söyleyerek iyimser bir tablo çizer.

İnternet üzerinden veri taşıma yöntemidir. Mesajları alt bölümlere ayırır, ilgili yerlere gönderir ve yeniden toplar. Burada söz konusu olan; içerisinde göndericinin ve alıcının kodlarını barındıran enformasyon datalarının, hedeflerine ulaştıklarında yeniden birleştirilmeleridir. Paketlenmiş enformasyonun açılmaya ve yeniden paketlenmeye dayanan bu dinamik özelliği, internet üzerinden sağlanan iletişim açısından önemli sonuçlara sahiptir. Böylece, hem internet bağlantılı iletişim klasik medyadan ayrışır hem de internet ortamındaki her kullanıcı bir enformasyon kaynağı olduğundan sansür mekanizması büyük ölçüde işlevsizleşir.

Ülkemizde, mahremiyet ihlallerini önleme yönünde ciddi yasal yaptırımlar bulunmamakla birlikte; 24 Nisan 2004 tarihinde Bilgi Edinme Hakkı Kanunu’nun yürürlüğe girmiştir. Doğru cevap E'dir.

Amerika ve Japonya gibi ileri derecede gelişmiş ülkelerde, 1960’lardan itibaren yapısal özellikleri itibariyle farklılıklar arz eden köklü değişimler ortaya çıkmıştır. 1980’lerde tümüyle belirginleşen bu değişimler paralelindeki toplumu
tanımlamak için; Zbigniew Brzezinski “teknokratik çağ”, Daniel Bell “sanayi-sonrası toplum”, Peter F. Drucker “bilgi toplumu”, Yoneji Masuda “enformasyon toplumu”, Manuel Castells “network toplumu” ve Marshall McLuhan “küresel
köy” kavramlarını kullanmıştır.

Mahremiyet ihlallerini engellemeyi hedefleyen yasalar, ilk olarak 1973’te İsveç’te, bir yıl sonra Amerika’da, 1978’de Kanada, Danimarka, Fransa, Batı Almanya’da ve 1984’te İngiltere’de kabul edilmiştir. Doğru cevap A'dır.

Amerika ve Japonya gibi ileri derecede gelişmiş ülkelerde, 1960’lardan itibaren yapısal özellikleri itibariyle farklılıklar arz eden köklü değişimler ortaya çıkmıştır. 1980’lerde tümüyle belirginleşen bu değişimler paralelindeki toplumu
tanımlamak için; Zbigniew Brzezinski “teknokratik çağ”, Daniel Bell “sanayi-sonrası toplum”, Peter F. Drucker “bilgi toplumu”, Yoneji Masuda “enformasyon toplumu”, Manuel Castells “network toplumu” ve Marshall McLuhan “küresel
köy” kavramlarını kullanmıştır.