İLETİŞİM SOSYOLOJİSİ

Ulus devletler açısından özellikle 19. yüzyıldan itibaren ulaşım ve iletişim alanlarında yaşanan köklü değişimler daha önceden başarılamamış olan yönetimin merkezileşmesi ve koordinasyonunu olanaklı hale getirmektedir.

Uluslararası iletişim içinde yaşadığımız dünya çapında süren iletişimin nicel artışı ile değişen aktörleri, kuralları ve teknolojik alt yapıyı yansıtmaktadır. 19. yüzyıldan başlayarak telgraf sisteminden günümüzdeki uluslararası işleyen medya sistemleri bu sürecin en önemli yapı taşlarıdır.

İkinci dönem ikinci dünya savaşının sona erdiği 1945'ten başlayarak 1980'lerin ortalarındaki yeni dünya düzeni kavramı dolayımı ile dünya ekonomik, siyasi ve toplumsal ilişkilerin yeniden yapılandırılmasına dek sürmüştür. Dünya siyasi sisteminde yaşanan değişimler uluslararası iletişimin kurucu kavramlarında değişimlere neden olmuştur.

Aydınlanma ya da 18. yüzyıl felsefeleri genel olarak insanın kendi yaşamını düzenlemesini yeniden gündeme almış hem düşüncenin hem toplumsal yaşamın köklü değişimlere uğrayacağı bir sürecin felsefi başlatıcısı olmuştur.

19. Yüzyıl iletişimin uygarlığı dünyanın her yanına götürecek taşıyıcı olarak ilan edilmesi ve iletişim ağlarının büyük bir organizasyon halinde gezegeni sarmasının bir başlangıcıdır.

Kültür ürünleri ve iletişim teknolojilerinin hareketi bir enformasyon akışını işaret eder. 2. Dünya savaşı sonrası dönemde farklı toplumsal yapılar arasında enformasyon akışını belirleyen en önemli durum, toplumsal yapılar arasında var olan ve özellikle enformasyon üretimindeki eşitliksizliktir. Bu bazı ülkeleri diğerlerine göre daha şansız bir konuma düşürmüştür.

Bağımlılık tezleri merkez adı verilen kapitalist ülkelerin çevre ülkeleri askeri, ekonomik, siyasi ve kültürel güç unsurlarının bir bileşimi ile egemenlik altına aldığı görüşünde hareket ederler. Çevre ülkeler merkez ülkelerden almak zorunda kaldıkları gelişmiş teknolojiler ve medya ürünleri gibi unsurlara bağımlı kalırlar.

Yeni sömürgecilik kavramından yola çıkarak Thomas L. McPhail tarafından önerilmiş olan elektronik sömürgecilik kavramı bilgi ve iletişim teknolojileri alt yapısı ve donanımları alanındaki eşitsizliklere ve bu eşitsizliklerde çok uluslu şirketlerin rolüne vurgu yapmaktadır.

1980'li yıllar iletişim endüstrisinin gerek gelişmiş gerekse az gelişmiş ülkelerde büyük artış gösteren yatırımlarda büyüdüğü ve stratejik sektörler arasına güçlü bir biçimde yerleştiği bir dönem olmuştur.

Telif hakkı kavramı enformasyonun önemli bir girdiye dönüştüğü günümüz toplumları açısından yapı taşı olarak tanımlanır. Bunun sonucu olarak telif haklarının düzenlenmesinin uluslararası düzeyde uygulanması da önemli bir hale gelmiştir.

İletişim alanındaki çalışmaların temelinde öncelikle askeri/siyasi kaygıların bulunduğu görülmektedir. Askeri/siyasi kaygılarla biçimlenen çalışmalar daha sonra ticari çerçevede yaygınlaşmıştır.

Kitle toplumu, kitle kültürü, tüketim ve refah toplumu kavramları 1945 sonrasında kapitalist Amerika’nın tanımlanmasında
başvurulan en yaygın ve çekici kavramlar haline gelmiştir.

İletişim konusu XX. yüzyılın başlangıç döneminde gündeme gelmiştir. Bu dönem son derece önemli ve çarpıcı olayların yaşandığı bir dönemdir. Bu olayların siyasi boyutunun yanında önemli ortak noktası geniş halk yığınlarını ilgilendiren yönlerinin bulunmasıdır.

Bolşeviklerin belli ilkelerin yaygınlaştırılması ve rejimin benimsetilmesi çabalarında yararlandıkları kitle iletişim araçlarından biri de sinemadır.

New Deal yeni düzen anlamına gelmektedir. 1933 ile 1939 yılları arasında uygulanan bu program dünya ekonomik krizinin sonuçlarını hafifletmek, kapitalist sistemin karşılaştığı güçlükleri aşmak üzere tasarlanmış ve yürürlüğe geçirilmiştir.

Günümüzde gazete, radyo televizyon, telefon, internet alan üzerinde haberleşme araçlarıdır.

Marx toplumsal değişmenin, hatta tarihe yön veren temel dinamiğin toplum içindeki sınıflararası ilişki/çatışma olduğunu söylemektedir.

Toplum yaşamı doğanın bir ürünü olmaktan uzaktır. Toplum yaşamı, doğaya karşı insanın çözümüdür. Bu nedenle toplum yaşamı bütün insanlığa yaygın olmuş ama buna karşın büyük farklılıklar ve çeşitlilik göstermiştir. Toplum yaşamı doğadan gelen ve otomatik olarak kendiliğinden gerçekleşen bir olay olsa idi, yeryüzündeki bütün toplumların aynı özellikleri göstermesi gerekirdi.

Yazının, ilk örgütlü ve kalıcı, sağlam çözümün ortaya çıktığı Yakın Doğu’da kullanılması, yine ilk eğitim kurumlarının da Sümer’de görülmesi rastlantı değildir. Uygarlık adına ilk ve önemli gelişmelerin yaşandığı toplumlarda ilk eğitim kurumları da yerini almıştır. Bu kurumların amacı, elde edilen çözümle ilgili bilgilerin aktarılmasıdır. Bu yüzden iletişimi açıklama çabasında eğitime mutlaka yer verilmelidir.

Bu dönem son derece önemli ve çarpıcı olayların yaşandığı bir dönemdir. Bu olayların siyasi boyutunun yanında önemli ortak noktası geniş halk yığınlarını ilgilendiren yönlerinin bulunmasıdır. Geniş halk kesimleri ya doğrudan doğruya aktif bir biçimde bu siyasi, askeri ve toplumsal olaylar içinde yer almışlar, ya da yine bu olayların doğurduğu siyasal çerçevede bilinçli bir şekilde denetim altında tutulmak, yönlendirilmek, biçimlendirilmek, hatta manipule edilmek istenmişlerdir. Bu yüzden de sözkonusu dönemde basının yanında  geniş halk kesimlerine hitap edecek sinema ve özellikle radyo ve televizyon gibi yeni  kitle  iletişim araçları geliştirildiği gibi, kitle iletişimi de ilk kez bilimsel yöntemlerle incelenen bir alan olarak karşımıza çıkmıştır. Doğru cevap D'dir.