İLETİŞİM SOSYOLOJİSİ

Kitle iletişim araştırmaları konusunda yapılan ve alandaki ilk kavramsallaştırmayı gerçekleştiren bu nedenle de bir anlamda başlangıç olarak kabul edilen araştırma 1927 yılında Harold Lasswell tarafından yapılmıştır. Doğru cevap A'dır.

Lazarsfeld, Berolson ve Gaudet Halkın Tercihi (The People Choice) adlı çalışmalarında 1940 ve 1948 ABD’de yapılan başkanlık seçimlerini incelemişlerdir. Doğru cevap C'dir.

Turner(1996) Kültürel Çalışmaların güçlü yanlarının altını çizmektedir: • Kültürün özerkliğine ilişkin güçlü bir sav • Anlamın iktidar ve toplumsal yapı ile olan bağlarının açık kavranışı • Şifreçözüm metinleri ve ideolojiler için kuramsal olarak zengin, disiplinlerarası bir yaklaşım • Gramsci’den türetilen politik strateji kavrayışı ve iletişimlerden ve yazınsal kuramdan çıkan okumaya ilişkin fikirler ile faili içerme yetisi

Liberal Feminizm: Liberal feminizm kadınların eşit konuma gelebilmesi için kadınların erkek egemen alanlara daha fazla girmesini, böylece güç kazanmalarını önermektedir. Bu durumda medyada varolan kadın temsilinin de yavaş yavaş değişeceği inancı güçlü bir motivasyon kaynağı olarak devam etmiş.

Sosyalist Feminizm: Kadının konumunu açıklamak için sadece toplumsal cinsiyet kavramı ile yetinmez. Toplumsal cinsiyetle birlikte kadınların sınıfsal ve ekonomik koşullarının da üzerinde durulması gerektiğinin altını çizer. Bu yaklaşım, doğal olarak dayandığı ideolojik yaklaşım bağlamında bir çözümleme yapar. “Emeğin yeniden üretimi” ve “evdeki emeğin ekonomik değeri” gibi kavramlarla kadınların, çocuk bakımı, hasta bakımı, ev işleri gibi aktivitelerin ekonomik olarak bir değer biçilmemiş olmasının aslında kapitalizmin kar oranını artırmaya ve kadın emeğinin görünmez kılındığını gibi önemli saptamalar yapılmıştır.

Feminizm ve iletişim karşılıklı olarak birbirini iyi anlamış ve geliştirdikleri işbirliğiyle de, disiplinlerarasılığa örnek oluşturacak derecede verimli sonuçlar ortaya çıkmıştır. Mutlu, P.A.Treichle ve E.Wartella’ya dayanarak feminizm ile iletişim çalışmaları arasındaki verimli ilişkinin altını çizmiştir. İletişim çalışmalarının hem ampirik/pozitivist hem de eleştirel/yorumlayıcı yöntem ve bulguları feminist yaklaşımın ilgi alanlarına adeta ışık tutar. Bu anlamda 1) iletişim araçlarında cinsel farklılık temsillerinin kategorilendirilmesi ve çözümlenmesi; 2) iletişim endüstrilerindeki pratikleri oluşturmak ve sürdürebilmek için ideoloji ve ekonomik çıkarların nasıl kesiştiğinin araştırılması; 3) çok sayıda veri toplanması ve çözümlenmesi gibi olanaklar feminist çalışmaların ilgi alanına adeta bir zenginlik katmaktadır. Benzer şekilde kuşkusuz feminist medya çalışmaları da iletişim alanına göz ardı edilemeyecek önemli katkılar sunmuşlardır: 1) iktidar ilişkilerinin daha gelişkin ve anlamlı bir çözümlemesi; 2) cinsel farklılığın toplumsal ve kültürel inşasını açıklama olanağı sunan bir toplumsal kuram; 3) toplumsal cinsiyet farklılıklarını sınıf yaş, ırk ve etnik farklılıklarına bağlayan canlı deneyimlere bağlılık; 4) toplumsal değişme için açık ve belirli bir gündem.

Liberal yaklaşım olarak adlandırdığımız kitle iletişim çalışmalarını anaakım, anayol, anadamar, ya da geleneksel paradigma olarak da adlandırmak mümkündür. Doğru cevap D'dir.

E. Noelle Neumann’ın temel iddiası kamuoyu kavramı anlaşılmadan ve açıklanmadan medyanın etkilerini anlamanın mümkün olamayacağıdır. Doğru cevap B'dir.

Gündem oluşturma tezine göre, kitle iletişim araçları halka ne düşünecekleri konusunda başarılı olmayabilir ancak ne hakkında düşünecekleri konusunda başarılı olabilirler. Doğru cevap E'dir.

McLuhan “evrensel köy” kavramı ile kitle iletişim araçlarının gelişmesi ile birlikte dünyanın adeta küresel bir köye dönüşeceğini ileri sürer. Doğru cevap A'dır.

Habermas, İletişimsel Eylem Kuramı adlı çalışmasıyla iletişimin insan özgürlüğünü geliştirmeye yönelik potansiyeline bakarak, kamusal alan araştırması içinde yeni yeni gelişmeye başlayan konulara tekrar dönerek ayrıntılı bir biçimde inceler. Bu anlamda Habermas, akılın yeniden tanımlanmasıyla Aydınlanma projesinin kurtulmasının mümkün olacağını ileri sürer. Doğru cevap D'dir.

Cemal Bali Akal, Siyasi İktidarın Cinsiyeti adlı zihin açıcı çalışmasında, kadınla erkek arasındaki ilişkinin bir iktidar ilişkisi olduğu saptamasından hareketle kadının neden
rıza gösterdiğinin önemli olduğunu belirtmektedir. Doğru cevap A'dır.

Marksizm, liberal yaklaşımın ifade özgürlüğünün ancak kitle iletişim araçlarının serbest piyasa
koşullarında yapılanmasıyla mümkün olacağı savını eleştirmektedir. Marksizm İletişim araçlarının eşitsiz toplumsal ilişkileri ve egemen ideolojiyi
yeniden ürettiğini ileri sürmektedir. Kuşkusuz bu
anlamda Marksizmin gücü, mülkiyet ilişkilerinin
içeriği belirlemedeki rolünü deşifre edilmesini sağlayacak kuramsal zemini sağlamasından kaynaklanmaktadır.

Vincent Mosco(1996) ekonomi politik yaklaşımın 1990’lı yıllardan itibaren dört temel ilgi
alanı belirlediğini söylemek mümkündür. Bunlar
küreselleşme, deregülasyon, birleşme ve sayısallaşma olarak sıralanabilir. Sayısallaşma bilgisayar ve
internet ağlarının kitle iletişim sürecinin bütün
aşamalarının en önemli unsuru olarak ortaya çıkmasıdır. Bilgisayar teknolojisinin gelişmesi, iletişim
alanında farklı olanaklar sağlamıştır. Farklı iletişim
araçlarının birleşmesi farklı işlevlerin aynı araçlarla
kullanımını yani yöndeşmesini sağlamıştır.

Deregülasyon ise özellikle radyo-televizyon yayıncılığı alanında temel olarak yasal düzenleme ya da yeniden düzenlemeyi ifade etmek için kullanılmaktadır.

Deregülasyon ise özellikle radyo-televizyon yayıncılığı
alanında temel olarak yasal düzenleme ya da yeniden düzenlemeyi ifade etmek için kullanılmaktadır. Yasal düzenlemeler ile radyo ve televizyon
yayıncılığı kamu tekelinden çıkarılıp serbest piyasa
koşulları içinde ve küresel sermayenin kar edebileceği sektörlere dönüştürülmüştür. İletişim alanı
bağlamında küreselleşme ise uluslararası holdinglerin bütün dünyadaki her tür iletişim içeriğinin
üretimini, dağıtımını ve tüketimini kontrol etmesi
olarak açıklanabilir.

Kitle iletişimin doğrusal bir süreç olarak işlediğini ileri süren Lasswell,
klasik olarak kabul edilen formülü oluşturan soruları sormuştur: Kim, Kime, Neyi, Hangi Kanalla,
Hangi Etkiyle Söyler

Kültürel Göstergeler George Gerbner’in önderliğinde Pensilvanya Üniversitesi Annenberg İletişim Okulu’nda 1960’larda başlayan ve çok uzun
süre devam eden “kültürel göstergeler” projesi televizyonda yaratılan dünyayı özellikle bu dünyadaki
şiddetin miktarını saptamayı amaçlıyordu.

Weimar Cumhuriyeti döneminde, Max Horkheimer ve ekonomist Friedrich Pollock gibi düşünürlerin de bulunduğu bir grup akademisyen tarafından Frankfurt Üniversitesinde Toplumsal Araştırma Enstitüsü kurulmuştur. Enstitü, dönemin Almanya’sında var olan akademik araştırmalarına karşı bağımsız ve Marksist çalışmaların yapılmasını sağlamak üzere, işadamı Felix Weil’in parasal katkısıyla kurulmuştur. 1923 yılında kurulan ve daha sonra Frankfurt Okulu olarak anılan Enstitü’nün başına 1930 yılında Max Horkheimer geçince yapılan çalışmalara yeni bir yön verir. Doğru cevap B'dir.

Suskunluk Sarmalı: E. Noelle-Neumann 1965
yılında İletişim Araştırmaları Başkanı olduğunda
“Kamuoyu ve Toplumsal Denetim” konusunda
çalışmıştır. Temel iddiası kamuoyu kavramı anlaşılmadan ve açıklanmadan medyanın etkilerini
anlamanın mümkün olamayacağıdır. Etki odaklı
iletişim araştırmalarına farklı bir boyut kazandıran
Noelle Neumann, araştırmalarını “suskunluk sarmalı” kavramı üzerine oturtur. Suskunluk sarmalı,
bir toplumda üzerinde uzlaşılan belli değerler ve
hedeflerin varlığı üzerine kuruludur. “Kamuoyu”
olarak tanımlanabilecek bu uzlaşma ya da anlaşma
sadece siyasal konularda değil moda, gelenek gibi
konularda da aranır.
Suskunluk sarmalı, yalnızca küçük gruplarda
değil, aynı zamanda toplumun da oydaşmadan
sapan bireyleri dışlama ile tehdit ettiği varsayıma
dayanır. Toplum üzerinde uzlaşılmış olduğu varsayılan düşünce ve değerlerin dışına çıkanları yani
sapkınları dışlama ve ihraç ile tehdit eder. Bu dışlanma korkusu, insanların etraflarında olan biteni
yakından takip ederek ona göre güvenli
bir konum almaya
itmektedir. Bu anlamda insanlar kendi
düşüncelerinin kamuoyundaki oydaşma içinde yer aldığını
bilirlerse açıkça dile
getirmekten çekinmeden yüksek sesle konuşma cesaretine gösterirler.
Tersine azınlıkta olduklarını hissederlerse düşüncelerini saklamak için çeşitli stratejiler geliştirerek
suskun ve temkinli davranırlar. Bu durum belirli
düşüncelerin ya da inançların tabu haline gelmesine veya yok olmasına kadar sürebilir.