İLETİŞİM SOSYOLOJİSİ - Deneme Sınavı - 19

Bugünkü anlamda ilk gazete 1609’da Strasbourg’da haftalık olarak Almanca yayınlanan Avisa, Relation oder Zeitung’dur. Doğru cevap A seçeneğidir.

Batı Avrupa’da XVII. yüzyılda güçlenen liberalizm akımının basın özgürlüğü alanındaki ilk önemli temsilcisi John Milton'dur. Milton’un basın özgürlüğü tarihi açısından bir klasik sayılan Areopagitica: John Milton’dan İngiltere Parlamentosu’na Sansürsüz Basım Hakkında Söylev başlıklı yazısı, XVII. yüzyılın ortalarında 1644’te sansür yasasının geçerli olduğu bir dönemde kaleme alınmıştır. Doğru cevap B seçeneğidir.

XVII. yüzyılda basın özgürlüğüne yönelik düşünceleriyle öne çıkan bir diğer önemli düşünür John Locke’tur. 1632-1704 yılları arasında yaşamış liberalizmin öncü isimlerinden John Locke, 1694’de parlamentoda basın üzerindeki devlet sansürünün neden kaldırılması gerektiğini on sekiz madde ile açıklayan bir konuşma yapmış, sansüre devam etmenin önemli ekonomik sonuçları olacağını, sansürün İngiliz basımcılarının ticaretini zedelerken, onların diğer ülke basımcıları ile rekabetini zorlaştıracağını ileri sürmüştür. Doğru yanıt D seçeneğidir.

John Keane, “basının davranışlarının bireylerin haklarına uygun olması” (1993: 31) gerektiği fikrinin Locke tarafından ortaya atıldığını belirtmiş ve onu basın özgürlüğünü bireyin hakları ile savunan görüş içerisinde ele almıştır. Doğru yanıt C seçeneğidir.

XVIII. yüzyıl basın tarihi açısından önemli yeniliklere tanıklık etmiştir. Günlük gazeteler bu yüzyılda yayınlanmaya başlamış, muhalif gazetecilik anlayışı ortaya çıkmış, gazetelerde reklam ve ilanlar verilmeye başlanmış, Amerikan basını bu yüzyılda kurulmuştur. Doğru yanıt E seçeneğidir.

XIX. yüzyılda halkın çıkarını gözetme işlevi aracılığıyla kendi meşruluk zeminini yaratan basın, liberal demokrasilerin temsili kurumları arasında sayılması gerektiğini ve “dördüncü” güç olduğunu ilan etmiş, bu durumu yasal teminat altına almak için mücadele edilmesi gerektiğini ileri sürmüştür. Doğru yanıt E seçeneğidir.

“İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi” 10 Aralık 1948 tarihinde kabul edilmiştir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Başta İngiltere’de örgütlenen kamu hizmeti yayıncılığı ve onun örnek kuruluşu BBC (British Broadcasting Corporation – İngiliz Radyo Televizyon Kurumu) aracılığıyla görülen yayıncılık anlayışı, toplumda eşit iletişim olanaklarından yoksun bırakılmış kesimlerin görüşlerine yer açabilmek için var edilmiştir. Özel çıkarların temsiline aracılık etmek yerine kamu çıkarını görünür hale getirmek için kurulan yayıncılık kuruluşlarının giderleri kamu tarafından karşılanmış, özerklikleri yasalarla teminat altına alınmıştır. Doğru cevap C seçeneğidir.

II. Abdülhamit’in istibdat döneminde, hükümetin çıkacak gazeteleri önceden denetleyeceği bildirilmiş (Topuz, 2003:47); hazırlanan çeşitli listeler ile “grev, suikast, kargaşalık, hürriyet, vatan, Bosna, Hersek, Makedonya, Kanun-i Esasi” gibi kelimelerin kullanılması yasaklanmıştır. Doğru yanıt D seçeneğidir.