İLETİŞİM SOSYOLOJİSİ - Deneme Sınavı - 17

John Stuart Mill, On Liberty (Özgürlük Üzerine) adlı eserinde herhangi bir konuda egemen olan bir görüşün hemen hiçbir zaman hakikatin tamamı olmadığını söylemiştir. Bu nedenle doğru yanıt d şıkkıdır.

Peterson basına getirilen eleştirilerin özellikle XX. yüzyılda arttığını belirtmiştir. Bu eleştirilerden bir tanesi de basının sosyal değişime direndiği görüşüdür. Bu nedenle doğru yanıt a şıkkıdır.

İletişim özgürlüğü ile istenen artık sadece yayın araçlarının kullanılmasına ilişkin bir özgürlük değil hayatın her alanını içine alan bir özgürlüktür. bu nedenle doğru yanıt b şıkkıdır.

Enformasyon akışında ortaya çıkan bazı sorunlar akademik çalışmalarda ele alınmış ve bu sorunlar etrafındaki tartışmalarda taraflar iletişim hakkının yeniden tanımlanması gereği üzerine düşmüşlerdir. Bu sorunlardan bir tanesi de aşırı enformasyonun yarattığı bilgi kirliliğidir. bu nedenle doğru yanıt b şıkkıdır.

Osmanlı Döneminin basın alanına ilişkin ilk kapsamlı yasal düzenlemesi 1864 tarihli Matbuat Nizamnamesi'dir. Bu nedenle doğru yanıt e şıkkıdır.

II. Abdülhamit dönemi basına yönelik ön sansür uygulamaları da dahil olmak üzere yoğun kontrol ve tedbir uygulamalarına sahne olmuştur. Bu nedenle doğru yanıt b şıkkıdır.

17. yüzyıl  Avrupa'da düzenli, periyodik bir görünümü yansıtması bakımından ilk gerçek gazete diyebileceğimiz yayınların başladığı yüzyıl olmuştur. Doğru cevap C'dir.

Milton ve Locke, basın özgürlüğü ve sansür karşıtı çalışmalarını 17 yy'da gerçekleştirmişlerdir ancak Areopagitica, John Milton'ın eseridir ve John Locke, parlementoda konuşma yaparak basın üzerinde devlet sansürünün kaldırılmasını savunmuştur. 17-19 yy arası dönemde basın, iktidardakilerin dışında okuryazarlık sahibi meslek grupları arasında ilgi gören ve bu nedenle bu meslek gruplarının politik mecralardaki çıkarlarını savunan bir kurum haline gelmiştir. 19. yy'da ise gazeteler, yargı ve eleştiri yeteneği geliştirerek farklı kamu ve politik görüşleri ifade edebilmiş, halkın çıkarlarını gözetme işlevi kazanmıştır.

Basın özgürlüğü kavramı, 20 yy ortalarında gelişen yeni iletişim araçlarını toplumsal yaşamdaki kullanımını kapsayan bir kavramken iletişim aracından bağımsız olarak iletişim özgürlüğü kavramı, sadece araçların değil yaşamın tüm alanlarında yurttaşların görüş ve kanaatlerini iletebilmelerini kapsamaktadır. Doğru cevap A'dır.

Olağanüstü hal erkleri, hükümetlerin zellikle kriz dönemlerinde ulusal güvenlik gerekçesiyle, yayınların devlet yetkililerince önceden denetlenmesi veya yayın sonrası yasaklama, toplama, el koyma ve kapatma yoluyla uyguladığı bir sansür türüdür. Doğru cevap B'dir.

Çatışma ortamlarının yarattığı ırkçı ve ulusalcı önyargılardan toplumu uzaklaştırmak için barış ve birlikteliği hedefleyen barış gazeteciliği ana sorunlardan biri olmakla birlikte ırkçı milliyetçi söylemlerin yaygınlaşması, ana sorunların yanı sıra akademik çalışmarda incelenen bir konudur. Ancak yayıncı ve gazetecilerin özerk biçimde kamu çıkarı ve kamusal hizmet anlayışına dayalı olarak adil ve dengeli bir habercilik ve yayıncılık anlayışını geliştirebilmek için kendilerini geliştirme ve mesleki sorumluluklarına karşı bağlılıklarını güçlendirmek için kural geliştirme biçimleri, örgütlenme eğilimleri ve bu doğrultudaki ilkeleri irdeleyen etki çalışmalar ise akademi tarafından incelenen ana sorunlardan biridir. Doğru cevap E'dir.

Abdülhamit döneminin sansür uygulamalarından biri olan sansür memurlarını matbaalara almama eylemi, 2. Meşrutiyetin ilanının ardından 24 Temmuz günü gerçekleştirilmiştir. Cumhuriyetin ilanının ardından bu tarih Gazeteciler/Basın Bayramı olarak kabul edilmiştir. Doğru cevap E'dir.

Matbuat Kanunlarının tümü, basın özgürlüklerini kısıtlayan kanunlar olmuştur. 1923 yılında İcra Vekilleri Heyeti, sansürü kaldıran bir kararname yayınlamış ve 1924 yılında Teşkilatı Esasi Kanunu'nun 77. maddesinde yer alan 'Matbuat kanun dairesinde serbesttir ve neşir edilmeden evvel teftiş ve muayeneye tabi değildir' ifadesiyle basın özgürlüğünün anayasal güvenceye bağlandığı ülkemizdeki ilk uygulama olmuştur ancak bu durum ancak Şeyh Sait ayaklanmasına kadar sürebilmiştir. Basın özgürlüğünün korunmasına ilişkin bir sonraki düzenleme 1950 yılındaki 5680 Sayılı Basın Kanunu olmuştur ancak Osmanlı döneminin ardından bu yöndeki ikinci düzenleme olmuştur. Doğru cevap B'dir.

1961 anayasası, basın özgürlüğünü demokratik esaslara uygun tanımlamış, ''Basın hürdür; sansür edilemez'' ilkesini benimsemiş ve basın özgürlüğünü sağlayacak tedbirleri uygulamıştır. Doğru cevap B'dir.

John Keane'ın önerdiği beş siyasal sansür türü olağanüstü hal erkleri, silahlı gizlilik, yalan söylemek, devlet reklamcılığı ve korporatizmdir. Otosansür türler arasında yer almamktadır. Doğru cevap C'dir.

18. yy döneminde muhalif gazetecilik anlayışı ortaya çıkmış, aydınlanma dönemi sadece dini, politik, felsefi ve sanatsal alandaki doğmaları eleştirel bir şekilde değerlendirmemiştir. Basın özgürlüğünün insanın doğal haklarıyla temellendirilmesinde önemli bir etken olmuştur. Doğru cevap D'dir.

Bu dönemde sıkıyönetim 39 kez gazete kapatma cezası vermiştir. Aynı tarihlerde, TRT’nin özerk yapısına müdahale edilmiş ve hükümetlerle organik bağını yasallaştıran bir dizi düzenleme yapılmıştır. Doğru cevap D'dir.

XVII. yüzyıl, Avrupa’da düzenli, periyodik bir görünümü yansıtması bakımından ilk gerçek gazete diyebileceğimiz yayınların başladığı yüzyıl olmuştur. Doğru cevap C şıkkıdır.

Batı Avrupa’da XVII. yüzyılda güçlenen liberalizm akımının basın özgürlüğü alanındaki ilk önemli temsilcisi John Milton'dur. Doğru cevap A şıkkıdır.

Doğru cevap E şıkkıdır.