İLETİŞİM SOSYOLOJİSİ - Deneme Sınavı - 14

Jean Baudrillard, bilişim teknolojilerinin, doğal dünyayı teknolojik olarak dolayımlanan bir üst-gerçekliğe (hiper-gerçekliğe) dönüştürdüğü görüşündedir. Uygarlığın, sembol sistemlerindeki anlamın değişmesi aracılığıyla üç dönemden geçtiğini öne sürer: Konuşma ve yazının egemen olduğu ilk aşamada, imgeler ve gerçeklik birebir denklik ilişkisi içindedir. Kitle iletişim araçları, reklamcılık, propaganda ve ticarileşmenin egemenliğindeki ikinci aşamada, imgeler gerçekliği gizleme aracı haline dönüşmüştür. İçinde bulunulan son aşama ise, gerçekliğin yokluğunun imgeler aracılığıyla gizlendiği bir üst-gerçeklik uygarlığıdır. Bu anlamda, çok daha fazla enformasyonun ama çok daha az anlamın bulunduğu bir evrenden bahseder.

Innis’in teknolojinin iktidarı yoğunlaştıracağı yönündeki kaygılarına karşılık, McLuhan teknolojinin iktidarı daha da geniş bir tabana yayacağını söyleyerek iyimser bir tablo çizer.

İnternet üzerinden veri taşıma yöntemidir. Mesajları alt bölümlere ayırır, ilgili yerlere gönderir ve yeniden toplar. Burada söz konusu olan; içerisinde göndericinin ve alıcının kodlarını barındıran enformasyon datalarının, hedeflerine ulaştıklarında yeniden birleştirilmeleridir. Paketlenmiş enformasyonun açılmaya ve yeniden paketlenmeye dayanan bu dinamik özelliği, internet üzerinden sağlanan iletişim açısından önemli sonuçlara sahiptir. Böylece, hem internet bağlantılı iletişim klasik medyadan ayrışır hem de internet ortamındaki her kullanıcı bir enformasyon kaynağı olduğundan sansür mekanizması büyük ölçüde işlevsizleşir.

Ülkemizde, mahremiyet ihlallerini önleme yönünde ciddi yasal yaptırımlar bulunmamakla birlikte; 24 Nisan 2004 tarihinde Bilgi Edinme Hakkı Kanunu’nun yürürlüğe girmiştir. Doğru cevap E'dir.

Amerika ve Japonya gibi ileri derecede gelişmiş ülkelerde, 1960’lardan itibaren yapısal özellikleri itibariyle farklılıklar arz eden köklü değişimler ortaya çıkmıştır. 1980’lerde tümüyle belirginleşen bu değişimler paralelindeki toplumu
tanımlamak için; Zbigniew Brzezinski “teknokratik çağ”, Daniel Bell “sanayi-sonrası toplum”, Peter F. Drucker “bilgi toplumu”, Yoneji Masuda “enformasyon toplumu”, Manuel Castells “network toplumu” ve Marshall McLuhan “küresel
köy” kavramlarını kullanmıştır.

Mahremiyet ihlallerini engellemeyi hedefleyen yasalar, ilk olarak 1973’te İsveç’te, bir yıl sonra Amerika’da, 1978’de Kanada, Danimarka, Fransa, Batı Almanya’da ve 1984’te İngiltere’de kabul edilmiştir. Doğru cevap A'dır.

Amerika ve Japonya gibi ileri derecede gelişmiş ülkelerde, 1960’lardan itibaren yapısal özellikleri itibariyle farklılıklar arz eden köklü değişimler ortaya çıkmıştır. 1980’lerde tümüyle belirginleşen bu değişimler paralelindeki toplumu
tanımlamak için; Zbigniew Brzezinski “teknokratik çağ”, Daniel Bell “sanayi-sonrası toplum”, Peter F. Drucker “bilgi toplumu”, Yoneji Masuda “enformasyon toplumu”, Manuel Castells “network toplumu” ve Marshall McLuhan “küresel
köy” kavramlarını kullanmıştır.

İnternetin, yeni kamusal alanı oluşturduğunu öne süren Rheingold'dur. Doğru cevap B'dir.

Yeni medya; bir bölümü bilgisayarlara (bilgi-işlem) özgü işlemleri, diğer bölümü de iletişim araçlarına (haberleşme, telekomünikasyon ve yayıncılık) özgü yapıları barındıran çift yönlü ve “melez” bir medyadır.

Manuel Castells, enformasyon küresel bir ekonomide akış içindeyken, bu akışın düzensiz olduğunu ve dünyanın tüm bölgelerine temas etmediğini belirtir. Dolayısıyla, dünyanın bütününü kapsayan küresel ekonomi, sadece küresel mali pazarlarla bağlantılı bilişim teknolojileri yoluyla karşılıklı çıkar sağlayan gelişmiş kapitalist ülkeler adına işlev görür.

Web, kitle medyasının içeriklerini aktarır. Bilgi ve eğlence içerikli siteler; magazin dergilerinin, gazetelerin, tv yayınlarının, konserlerin ve sinemalarınkine yakın bir işlevselliğe sahiptir. İnternetteki ticari sitelerin de; -şirket tanıtım broşürleri gibi- afiş reklamı işlevleri ve -ürün tanıtımı ve satın alma işlemleri gibi- salt ticari işlevleri vardır. Kısacası evrenselliği, esneklik kabiliyeti, aktarım biçimleri ve kullanımının az masraflı olmasından dolayı, geleceğin alternatifsiz medyası olarak gösterilmektedir.

Çoğulcu demokrasi, temel insan hakları ve halk egemenliği konularındaki temel garantiler haricinde çok sayıda başka kurumları da içerir: Çok partili sistem, parlamenter prosedürler, bağımsız yargı, basın ve iletişim özgürlüğü, aktif vatandaş katılımının değişik biçimlerini ve düzeylerini kabullenme isteği.

Bugün internet kullanıcı sayısının, bir milyardan fazla olduğu tahmin edilmektedir. Bu kesimin büyük çoğunluğu Anglo-sakson, beyaz ırk, erkek, iyi eğitim almış, gelir düzeyi yüksek ve gelişmiş ülkelerde yaşayanlardır. Öyleyse internetin sunacağı demokratikleşmeden yararlanacak olan da sadece bu kesimdir.

İnternetin demokrasi üzerindeki olumlu etkilerinden söz edebilmek için, bir dizi yapı ve sürecin işlevsellik kazanması gerekir: Bireyler siyasal etkinlik duygusuna sahip olacaklar, siyasal sistemler katılım kanallarını açık tutacak, siyasal elitler yönetilenlerden gelecek talepleri işleme koyacak, internet bir siyasal katılım aracı olarak genel kabul görecek ve bilişim teknolojileri ile internete herkes eşit şartlarda dahil olacak.

Yoneji Masuda (1985; ), enformasyon toplumlarında demokrasinin farklı bir nitelik alacağını ve “enformasyon demokrasisi”nin ortaya çıkacağını söyler. Bu da, dört kriter üzerinde yükselecektir: İlki, özel yaşamın gizliliğinin korunmasıdır. İçeriği negatif haklardan oluşmakta ve kişilerin özel yaşamlarını kendi denetimlerine bırakmaktadır. İkincisi, bilme hakkıdır. Pozitif içerime sahip olan buradaki haklar, kişinin kamu kuruluşlarının elinde bulunan ve kendisini yakından etkileyecek her türlü gizli enformasyonu bilme garantisini içerir. Üçüncüsü, kullanım hakkıdır. Bu, her vatandaşın her türlü enformasyona ve veri bankalarına, hem düşük ücretle hem de istediği yer ve zaman diliminde özgürce erişimi anlamına gelir. Dördüncüsü de, her vatandaşın küresel enformasyon alt yapısının yönetimine doğrudan katılım hakkıdır. Ancak günümüzdeki uygulamalar, dört aşamanın da sadece teoride kaldığını ve gerçek yaşama geçirilemediğini göstermektedir.

Amerika 1966’da kabul ettiği Enformasyon Özgürlüğü Yasası’yla, vatandaşlarının ‘çok gizli’ sınıflaması dışındaki tüm belgelere ulaşma hakkını genişleterek, toplumu mümkün olduğu ölçüde şeffaflaştırmayı amaçlamıştır. Aynı şekilde, Danimarka ile Norveç 1970, Hollanda ve Fransa 1978, Avustralya ile Kanada da 1982’de benzeri yasaları yürürlüğe sokmuşlardır.

1980’lerde tümüyle belirginleşen bu değişimler paralelindeki toplumu tanımlamak için; Zbigniew Brzezinski “teknokratik çağ”, Daniel Bell “sanayi-sonrası toplum”, Peter F. Drucker “bilgi toplumu”, Yoneji Masuda “enformasyon toplumu”, Manuel Castells “network toplumu” ve Marshall McLuhan “küresel köy” kavramlarını kullanmıştır.

Yeni medyayı toplumsal-kültürel pratikler bağlamında ele alan ve “kültürel çalışmalar” ekolü ile “post-yapısalcı” kuramdan beslenen yaklaşım: Yeni medya ortamının alımlanması ve sanal evrende kimlik üretimi konularına odaklanmaktadır. Robins ve Webster gibi kuramcılara göre dönüşüm, piyasaya yeni ürünler sürmeyi hedefleyen ekonomik ve teknolojik koşulların ötesinde; aslında yeniden şekillenen toplumsal, kültürel ve siyasal gerçekliğe işaret etmektedir. Bireyler, hem kendini ifşa etme olanaklarına kavuşmakta hem de sürekli olarak daha fazla gözetim altına alınmaktadırlar. Gündelik yaşam, hızla “panoptik” bir anlam kazanmaktadır.

Küresel Enformasyon Ağı Altyapısı’na paralel ilerleyen çalışmalar, bu eğilimleri her geçen gün daha da güçlendirmektedir. Kullanımı kolay ve ucuz olacak şekilde planlanan telefon, televizyon ve bilgisayar şebekesi, bu çalışmaların en bilinen örneğidir.

Sayısal (dijital) teknoloji; veri, ses, müzik, metin, fotoğraf ve görüntü gibi her çeşit enformasyonun, mikroişlemciler sayesinde “bit” olarak adlandırılan 0 ve 1 biçimine dönüştürülmesidir.