İLETİŞİM SOSYOLOJİSİ - Deneme Sınavı - 15

Paul Lazarsfeld iletişim çalışmalarında önemli bir isimdir çünkü kuramsal tartışma geleneğinin aksine kurgusal teorik bir tartışmanın yerine bilgi toplamaya ve davranışların çözümlenmesine öncelik verir. Ona göre, bilimsel etkinlik bilgi edinme olasılıklarının hesaplanması değil, deney gerçeklerini düzenlemeye dayanmalıdır.

Aristo, “ikna sanatı” anlamında kullanılan “rhetorik (retorik)” konusunda çalışan ilk düşünürlerdendir. Yıllar sonra kitle iletişiminin yaygınlık kazanmasının ardından ikna konusunda sistemli ve bilimsel çalışmalar yapılmaya başlanır.

Medya toplumdaki değerler ve siyasal görüşler doğrultusunda tercih edilen/onlaylanan veya dışlanan ya da makulleştirilen tanımlamaların/açıklamaların; onaylanan veya sapkın olarak nitelendirilen davranışların anlamlılığı ya da anlamsızlığı arasında gerçek bir mücadele alanıdır. Hall’un da belirttiği gibi bu medyanın her gün rutin olarak uzmanca üstlendiği büyük bir “ideolojik uğraş ve çalışma” alanıdır.

Kültürel açıdan medya, toplumsal gerçekliği ve bu gerçekliğe ilişkin imgeleri sağlayan ve tanımlayan temel bir kaynaktır.

Hitler, Goebbels ve Stalin gibi diktatör yöneticiler, sinemayı sadece kitlelere yönelik propaganda aracı olarak değil, aynı zamanda birer enformasyon aracı olarak da kullanmışlardır. Nazi Almanyası ve Stalin Rusyası yöneticileri kendi ülkelerinde çalışma ve toplama kamplarının olmadığını, kitlelerin tam bir sadakatle devlete bağlı olduğunu dünyaya  kanıtlamak  için de  görsel  ve  işitsel iletişime başvurmuşlardır.

Antroplojide etnografi yönteminin amacı insan topluluklarını, toplumsal, politik, kültürel iç dinamikleri ile anlamak, insan topluluklarının oluşturduğu kültürü betimlemektir. Zaten etnog-rafinin temel varsayımı, belli bir süre bir arada ya-şayan insanların bir kültür geliştireceğidir.

İngiliz kültürel çalışmaları kültür ve iktidar kavramlarıyla ilgilenir; araştırmaların merkezinde kültürel yapıdaki eşitsizlik vardır ve araştırmalarda bu eşitsizlik görünür kılınmaya çalışılır.

Kamusal alan fikrini ele alan düşünür Jürgen Habermas’tır. Kamusal alan, toplumda varolan sorunlara çözüm üretmek amacıyla bireylerarasında değerler ve ölçütler üzerinde mutabakata varılma olanağının olduğu kamusal yaşam alanıdır. Habermas, kamusal alana dair görüşlerini feodal yapının çözülerek yerini liberal siyasal düzenin alma sürecinde oluştuğunu belirtmektedir. Doğru cevap C'dir.

Medya, ideolojik bir araç olarak, toplumsal bütünlük etrafındaki imajları, temsilleri ve düşünceleri üretir; bölünmüş ve parçalanmış halde bulunan tüm bu temsiller, imajlar vb. bir bütün olarak algılanabilir. Stuart Hall işte bunu medyanın “büyük kültürel işlevi” olarak tanımlamaktadır. Doğru cevap D'dir.

Edward Bernays, 1891-1995 Amerika Birleşik Devletleri’nde modern propaganda ve hakla ilişkilerin kurucu isimlerindendir. Kitle psikolojisini iyi çözümleyerek ve ikna yöntemlerini etkili kullanmayı başarmıştır; New York’ta ilk reklam ve tanıtım bürosunu kurmuştur.

Propaganda, örgütlü ve sistemli şekilde bir görüşe taraftar toplama etkinliğidir. Çok sayıda insanın düşünce ve davranışlarını etkileme amaçlı olarak yapılan ikna çalışmalarıdır. Propaganda, tarafsız ve kamu yararına bilgi sağlama amaçlı değil; belli bir kişi veya grubun çıkarları doğrultusunda önceden tasarlanmış insanları etkilemeye yönelik iletişim faaliyetidir. Posterler, el ilanları, raporlar, bilim kisvesiyle piyasaya sürülen kitaplar, filmler vb. şekillerde olabilir. Reklamdan farklı olarak propagandanın kaynağı her zaman belli ve açık olmayabilir.

Denis McQuail ise iletişim alanındaki araştırmaları “etki” analizi eksenli tasnif etmekte ve üç temel araştırma döneminden söz etmektedir. Bunlar güçlü etkiler dönemi, sınırlı etkiler dönemi ve yeniden etkiler dönemidir. Doğru cevap D'dir.

Algı, “insanların çevresindeki uyaranların ya da olayların ayrımında olması ve onları yorumlama süreci” ya da “insanın yakınındaki dünyadan etkin bir şekilde malzeme seçimi yapması ve bu malzemeyi anlamlandırması” olarak tanımlanmaktadır. Doğru cevap D'dir.

Ekonomi politik, medya kuruluşlarının ve medya ekonomilerinin politikalarını analiz eder. Medyanın mülkiyet ilişkilerinin içeriklerin oluşması ve tüketimindeki rolünü ele alır. İktidar, zenginlik, mülkiyet ve denetim meseleleri ekonomi-politik çalışmaların temel odağıdır. Ekonomi politik yaklaşım doğrudan Marksist teoriye yaslanmaktadır. Doğru cevap C'dir.

İngiltere’nin Birmingham Üniversitesi’nde, 1964 yılında Richard Hoggart’ın yönetiminde kurulan Çağdaş Kültürel Çalışmalar Merkezi’nin öncü çalışmalarıyla birlikte yaklaşımın temelleri atılmış, Stuart Hall’un merkez yönetimine geçişiyle birlikte de medyayı irdeleyen araştırmalarda bir artış olmuştur. 1970’li ve 1980’li yıllarda Çağdaş Kültürel Çalışmalar Merkezi’nin, özellikle yapısalcı Marksist bakış açısıyla, dilbilimsel gelişmelerin ışığında ideoloji, dil ve özne sorunsalına, dinamik ve bütüncül bir yaklaşım geliştirir. Doğru cevap B'dir.

İngiliz kültürel çalışmaları kültür ve iktidar kavramlarıyla ilgilenir; araştırmaların merkezinde kültürel yapıdaki eşitsizlik vardır ve araştırmalarda bu eşitsizlik görünür kılınmaya çalışılır. Kültürel çalışmalar yaklaşımına göre medya içerikleri, haberlerden dizilere kadar tüm program türlerinde, kültürde varolan sınırları da korumaktadır, dolayısıyla toplumsal yapıya eleştirel yaklaşan görüş veya aktörleri de “sapkın” ve toplumsal düzenin huzurunu bozmaya çalışan potansiyel suçlular olarak işaret etmektedir. Tüm bu olumsuz bağlam çizme ise söylemsel ve retorik yöntemlerle yapılır. Örneğin biz/onlar ayrımına yaslanan ikili karşıtlıkları kurmak ve “biz” öznesine tüm olumlu değerleri atfederken, “onlar” öznesini de olumsuz değerlerle bezemek.

Doğru cevap C'dir.

Yoksul hanelerde medya kullanım pratiklerini doğrudan hanelere giderek, alınmış özel izinle hanenin içerisinde araştırmacının “hanenin bir ferdi” olma gayreti içerisinde hane içinde gözlemlemesi ve aile fertleri arasında yaşanan ebeveyn ilişkilerinin iletişim teknolojileri dolayımında nasıl kurulduğunu, iletişim teknolojilerinin yoksulluk habitusunda nasıl ekonomik verime dönüştürüldüğünü incelemek medya etnografisine bir örnektir. Medya etnografisi ise daha araç merkezli bir araştırma alanını tanımlamada kullanılır. Araştırmacı bireyin veya toplulukların iletişim teknolojileriyle ve içerikleriyle kurduğu ilişkiye bakarken dikkatini, bu teknolojiler aracılığıyla sürdüren iletişim pratiklerinin insanların kültürel iklimindeki anlamını analize yönelir. Doğru cevap C'dir.

İlk kurumsallaşan kitle iletişimi basın kurumu olduğu için ilk iletişim araştırmaları da Amerika Birleşik Devletleri’nde gazeteler üzerine yapılan çalışmalardan oluşmuştur.

Sinema; büyük ekonomik, politik ve toplumsal çalkantılar sonucunda bunalan,sanayileşen kentlere akın eden yeni kentlilerin gerçek yaşamın sıkıntılarından uzaklaşma ve kısa süreliğine de olsa ayrı bir dünyada eğlenme arzusunu tatmine yönelik bir kitle iletişim aracıdır.

Medya çok geniş bir coğrafyada çok geniş sayıdaki insan topluluklarına ulaşma kapasitesi, ulaştığı bu insanların zihinlerini ve düşüncelerini etkileme potansiyeli ve insanları örgütleme ve harekete geçirme kapasitesiyle bilimsel bir çalışma alanı olmalıdır.