İLETİŞİM KURAMLARI - Deneme Sınavı - 25

Seçim kampanyaları ve seçmenlerin oy verme davranışları üzerinde yapılan çalışmalardan ilki, 1940’da Ohio eyaletinin Erie kentinde gerçekleştirilmiştir. Seçmenlerin oy verme tercihlerini etkilemede, kitle iletişim araçlarının gücünü ortaya koymayı hedef alan bu ilk araştırmada Lazarsfeld, Berelson ve Gaudet, bireysel ilişkilerin oy verme kararını etkilemede, kitle iletişim araçlarına göre daha etkili olduğu sonucuna varmışlardır. Araştırma sonucunda İki Aşamalı Akış Kuramı geliştirilmiştir.

İzafiyet teorisinin babası Albert Einstein, "Bilim denilen şey, günlük düşüncenin berraklaştırılmasından başka bir şey değildir." demektedir.

Verilen kavramlardan "kitle iletişim aracının"açıklaması dışarıda kalır. Doğru cevap E'dir.

Verilenlerden I, III, IV numaralı olanlar doğrudur. Doğru cevap B'dir.

Bilim, yeni kuramlar üretmeye ve var olan kuramları sınamaya yarayan sistematik veri toplama ve
analiz etme süreci olarak da tanımlanır. Kuram en genel anlamda şeylerin nasıl çalıştığı hakkındaki
kavrayıştır; bir olguyu açıklamaya, kestirmeye, kontrol etmeye yarayan ilişkiler bütünüdür. Başka bir
deyişle; belirli bir konuda ortaya konulan geçerliliği ve güvenilirliği bilimsel yöntemlerle saptanmış genel
açıklama düzlemidir. Hipotez; eş deyişle denence ise araştırmacının incelediği sorunla ilgili olarak
araştırmasının başında öne sürdüğü, doğruluğu ya da yanlışlığı henüz test edilmemiş “denemelik” geçici
önerme ya da genellemedir.

Dikkat edileceği üzere yanıt B seçeneğidir.

Bilim, evrendeki olguları çeşitli yollarla inceleyen ve onları açıklayan, kabul edilen, sağlamlığı olan, geçerliliğe sahip, o an aksi ispat edilememiş sistemli bilgiler bütünüdür. Bilim olgusaldır, herkesçe gözlenebilir. Sistemlidir, belli bir bütünlük içinde açıklar. Akılcıdır, açıklamaları akla uygundur. Genelleyicidir, tek tek olayları değil, geneli açıklar. Evrenseldir, yer ve zamana göre değişmez. Birikimlidir, belli bir birikimin sonucudur. Kayıtlıdır, kaydı bulunur. Sağlam fakat görelidir, mutlak doğruluk ve yanılmazlık yerine gerçeğe geçici doğrularla yaklaşmayı kabul eder. Bilimin sonuçları geçerlilik olasılığı yüksek genellemelerdir.

Kuram en genel anlamda şeylerin nasıl çalıştığı hakkındaki kavrayıştır; bir olguyu açıklamaya, kestirmeye, kontrol etmeye yarayan ilişkiler bütünüdür.

Örneğin Newton’un yerçekimi kanunu gibi.

İletişim kavramına yüklenilen  anlamlar: 

1. Simge, konuşma dili: Düşüncenin sözel olarak (konuşma ile) karşılıklı alışverişi
2. Anlama, mesajın alınması: Bireyde benlikle ilgili olarak belirsizliğin azaltılması
3. Karşılıklı etkileşim, ilişki: İki kişinin birbirini anlaması, insanın karşısındakine
kendisini anlatabilmesi
4. Belirsizliğin aza indirilmesi: Organizma düzeyinde bile olsa ortak davranışa olanak veren etkileşim
5. Süreç: Duyguların, düşüncelerin, bilgi ve becerilerin aktarılma süreci
6. Aktarım, değişim: Bir kişi ya da bir şeyin başka bir kişiye/bir şeye içinden aktarımla, alışverişle dönüşme değişme süreci
7. Bağlama, birleştirme: Yaşayan bir evrenin parçalarının ilintilenmesi, bağlantılarının kurulması süreci
8. Ortaklık: Bir kişinin tekelinde olanın başkalarıyla paylaştırılması, başkalarına da aktarılması süreci
9. Kanal: Askeri dilde iletinin (komutun) gönderilmesi ile ilgili araç, usul ve teknikler
10. Bellek, depolama: İletiyi alanın belleğinin, iletiyi gönderenin beklentisine uygun yanıt verecek biçimde uyarılması
11. Ayırımcı tepki: Organizmanın ortamdaki uyarıya verdiği farkedilir yanıt, ortamdaki değişme uyarlanma yanıtı, bu yanıtla diğerini etkileme
12. Uyarıcı: Kaynaktan çıktıktan sonra iletiyi alan için bir uyaran olan davranış
13. Amaç: Kaynağın karşı tarafı etkilemeyi amaçlayan davranışı
14. Zaman ve durum: Belli bir konumdan, yapıdan bir diğerine geçiş süreci
15. Güç: İktidar kaynağı olarak kullanılan mekanizma.

Gönderici, mesaj, alıcı modeline dayanan ve iletişimi bir “süreç” olarak tanımlayan modellerle birlikte insan ilişkilerinin adet edinilmiş karakterine eğilen simgesel etkileşim yaklaşımı; iletişimin gerçeğin üretildiği, tutulduğu, tamir edildiği ve dönüştürüldüğü sembolsel süreci konu almıştır.

Deneysel psikolojist Carl Howland, mesajın iknaya yönelik etkisinde kaynağın güvenilirliğini (söyleyen kişinin inanılırlığını) sorgulamıştır.

Kitle iletişiminin sanıldığı kadar etkili olmadığını ileri süren araştırmalar davranışçı, işlevselci, liberal-çoğulcu olarak değerlendirilmiş ve “başat ya da hakim paradigma” olarak tanımlanmıştır. Bu paradigmanın karşı çıkışına ise “eleştirel paradigma” adı verilmiştir. Hall’ın 1982’de “anadamar” ve “eleştirel” araştırma ayrımı bu tanımların ortaya konulması anlamında önemlidir (Kejanlıoğlu, 2000).

Kanal

Anlam odaklı yaklaşımlarda iletişim olgusuna yaklaşım, etki odaklı yaklaşımlardan farklıdır. Eleştirel açıklamalar, öncelikle, doğrusal iletişim modellerine benzemediğinden ileti akışını gösteren modelleri, işleyişin ögelerini ve onlar arasındaki okları içermezler. Yapısal modellerdir ve içerdikleri her türlü ok, anlamların yaratılmasında yer alan ögelerin arasındaki ilişkileri gösterir. Eleştirel yaklaşımlar iletinin bir dizi basamak ya da aşamayı geçerek oluştuğunu varsaymazlar. Daha çok iletinin bir şeyi anlamlandırmasını mümkün kılan yapılandırılmış bir ilişki dizisinin çözümlenmesi üzerinde yoğunlaşırlar.

Kitle toplumu, kapitalizmin bir ürünüdür; sanayileşme, modernleşme ve kentleşme süreçlerinin bir sonucudur. Kitle toplumu; geniş ölçekli sanayileşmeyi, işbölümünde gelişkin uzmanlaşmayı ve bürokrasinin gelişimini, kentlerin ve kent nüfusunun hızlı artışını içerir. Bu süreçler sonucunda bireyler birbirlerinden yalıtılmıştır. Ancak kitle toplumu, yaşam tarzı itibariyle birbirlerine benzer insanların oluşturduğu bir toplumdur. Kitle toplumunda iletişim önemli oranda iletişim araçları aracılığıyla gerçekleştirilir.

ABD’de ortaya çıkıp dünyanın her yerine yayılan “ana akım” iletişim kuramları, varolan sistemin; yani liberalizmin sorunlu işleyen yönlerinin uyarılması, tamir edilmesi ve devamlılığı genel felsefesine dayanır. Pozitivizmi ve amprizimi (deneycilik) temel alır. Bilgiyi ve sermaye birikimini yatırım, üretim toplumsal büyüme ve gelişme amaçlı olarak kullanır.

Dış çevreye ilişkin izlenimlerin büyük oranda göz aracılığı ile gerçekleştirilmesine görsel algılama denir. Baktığımız bir afişte pek çok cisim, şekil ve rengi farketmemiz de görsel algı ile gerçekleşir.

Gösterişli genelleme, bir şeyi etkin bir sözcükle, iyi kabul edilen bir deyimle ilişkilendirmek demektir. Bir reklam metnindeki "cildinizi ipek gibi yapar" ifadesi bu propaganda tekniğine örnektir.

20. yy'da yeni fikirlerin, imgelerin ve üretim kalıplarının kendini göstermesiyle yerel ve bölgesel olan pek çok inanç, değer ve günlük yaşam alışkanlıkları dayanağını yitirir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Endüstri devrimi, toplumun kitleselleşmesinde önemli bir etken olmuştur