İLETİŞİM BİLGİSİ

Küreselleşmenin sadece ekonomik boyutundan söz edilemez kültürel boyutu da mevcuttur.

Küreselleşme  yerel kültürleri tamamen yok edebilmesi mümkün değildir.

Küreselleşme ve kültür arasındaki ikili etkileşim yerel kültürlerin güçlenmesiyle sonuçlanabilir.

İletişim teknolojilerinin bu ilişki üzerideki etkisi çok büyüktür.

Dünya küçülmüş fakat geleneklerde güçlenmiştir.

Kültürler arası iletişimin var olabilmesi için gerekli olan başlıca özellikler şunlardır (Çelik,
2005:36):
• Kültürler farklı, birbirinden ayırt edilebilir olmalıdır.
• Kültür ve iletişim arasında bir ilişki olmalıdır.
• İletişime katılanlar aynı zamanda bir kültürde yer alan, o kültüre katılanlardır.
• Kültürel olan, iletişime yansır (kültür katılımcıları olmadan iletişim kurulamaz).
• Kültürde yer almak, belirli bir tarzda iletişim kurmak anlamına gelir.
• Ortak kültüre sahip olmak iletişimi kolaylaştırırken farklı kültürlere sahip olmak iletişimi zorlaştırmaktadır.

Saygı, hoşgörü, anlayış, empati, gibi unsurlarla temellenen kültürler arası iletişimin başlıca yararları şunlardır:

a. Daha sağlıklı topluluklar: Kültürel farklılıklara saygı duyan toplumlarda bireyler
birbirlerini anlamaya, onaylamaya ve takdir etmeye gayret etmektedirler. Farklılıkları
kabullenip anlayışla karşılayan topluluklar ortaklaşa amaç için çalışırken ırk, cinsiyet,
etnik köken, yaşam tarzı gibi bireysel unsurları önemsememektedirler.

b. Ticaretin artması: Farklı kültürlerden insanlarla etkileşim halinde olmak, ticari açıdan da fayda sağlamaktadır.

c. Çatışmanın azalması: Çatışma, ortak referans çerçeveleri kullanılarak azaltılıp yönetilebilen bir eylemdir. Çatışma genellikle durumu bir başkasının bakış açısından görememekten kaynaklanmaktadır. Söz konusu kişi başka bir kültürden geliyorsa mevcut duruma ön yargılar, genellemeler ve tek tipleştirme de eklemektedir. Bu durum savunmacı davranış biçiminin geliştirilmesine yol açarak çatışmanın körüklenmesine sebep olmaktadır.

d. Hoşgörü yoluyla kişisel gelişim: Farklı kültürlere mensup bireyler iletişim kurarken aynı zamanda birbirlerinin değerlerini, tarihlerini ve alışkanlıklarını da öğrenmektedirler. Aralarındaki ilişki geliştikçe bireyler empati geliştirerek birbirlerini daha iyi anlamaktadırlar. Bilindiği üzere, her kültür farklı olsa da birçok ortak nokta bulunmaktadır. Her kültürde insanların temel ihtiyaç ve istekleri aynıdır; sadece söz konusu ihtiyaç ve isteklere ulaşma şekilleri farklıdır.

Farklı beden dillerinin olduğunu unutmayalım. Bir kültürde yer alan beden dilinin
farklı bir kültürde çok daha farklı anlamlar taşıyabileceğini unutmayalım.

Geert Hofstede’nin 1967 – 1973 yılları arasında uluslararası bir kuruluş olan IBM’in 72 ülkedeki çalışanları üzerinde yaptığı araştırma, birçok farklı disiplince gerçekleştirilen kültürler arası çalışmalarının temeli olmuştur. Kültürel boyutları güç mesafesi, bireycilik – ortaklaşalık, erillik – dişillik, belirsizlikten kaçınma olmak üzere dört farklı boyutta ele alan Hofstede modelini Michael Bond ve arkadaşları geliştirerek buna uzun – kısa dönemli
uyum boyutunu eklemiştir.

Çalışması gözleme dayalıdır.

İletişim kavramını yüksek ve düşük bağlamlı olarak tanımlamıştır.

Zamanı monokronik ve polikronik olarak algılamıştır.

İletişim sürecinin temel öğelerinden biri olan ileti açısından incelendiğinde, kültürler yüksek
bağlamlı ve düşük bağlamlı olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.

Egemenlik alanı baloncuğu Kuzey Avrupa'ya doğru gidildikçe küçülmektedir.

Kültürler arası iletişim; farklı kültürlere mensup insanlar arasında etkileşim ve anlam aktarımları, yabancının algılanması, açıklanması ve kültürel farklılıkların gözetilmesi gibi konuları inceleyen disiplinler arası bir bilim dalıdır

Kültürler arası iletişimin var olabilmesi için gerekli olan başlıca özellikler şunlardır:

• Kültürler farklı, birbirinden ayırt edilebilir olmalıdır.

• Kültür ve iletişim arasında bir ilişki olmalıdır.

• İletişime katılanlar aynı zamanda bir kültürde yer alan, o kültüre katılanlardır.

• Kültürel olan, iletişime yansır (kültür katılımcıları olmadan iletişim kurulamaz).

• Kültürde yer almak, belirli bir tarzda iletişim kurmak anlamına gelir.

• Ortak kültüre sahip olmak iletişimi kolaylaştırırken farklı kültürlere sahip olmak iletişimi zorlaştırmaktadır.

Saygı, hoşgörü, anlayış, empati, gibi unsurlarla temellenen kültürler arası iletişimin başlıca yararları şunlardır:

Daha sağlıklı topluluklar: Kültürel farklılıklara saygı duyan toplumlarda bireyler birbirlerini anlamaya, onaylamaya ve takdir etmeye gayret etmektedirler. Farklılıkları kabullenip anlayışla karşılayan topluluklar ortaklaşa amaç için çalışırken ırk, cinsiyet, etnik köken, yaşam tarzı gibi bireysel unsurları önemsememektedirler.

Ticaretin artması: Farklı kültürlerden insanlarla etkileşim halinde olmak, ticari açıdan da fayda sağlamaktadır.

Çatışmanın azalması: Çatışma, ortak referans çerçeveleri kullanılarak azaltılıp yönetilebilen bir eylemdir. Çatışma genellikle durumu bir başkasının bakış açısından görememekten kaynaklanmaktadır. Söz konusu kişi başka bir kültürden geliyorsa mevcut duruma ön yargılar, genellemeler ve tek tipleştirme de eklemektedir. Bu durum savunmacı davranış biçiminin geliştirilmesine yol açarak çatışmanın körüklenmesine sebep olmaktadır.

Hoşgörü yoluyla kişisel gelişim: Farklı kültürlere mensup bireyler iletişim kurarken aynı zamanda birbirlerinin değerlerini, tarihlerini ve alışkanlıklarını da öğrenmektedirler. Aralarındaki ilişki geliştikçe bireyler empati geliştirerek birbirlerini daha iyi anlamaktadırlar. Bilindiği üzere, her kültür farklı olsa da birçok ortak nokta bulunmaktadır. Her kültürde insanların temel ihtiyaç ve istekleri aynıdır; sadece söz konusu ihtiyaç ve isteklere ulaşma şekilleri farklıdır. Bu noktada kendi yolunun tek yol olmadığını öğrenen birey, başka kültürlerle iletişim kurarken farklı olana karşı hoşgörüyle yaklaşmayı öğrenmektedir.

Geert Hofstede’nin 1967 – 1973 yılları arasında uluslararası bir kuruluş olan IBM’in 72 ülkedeki çalışanları üzerinde yaptığı araştırma, birçok farklı disiplince gerçekleştirilen kültürler arası çalışmalarının temeli olmuştur. Kültürel boyutları güç mesafesi, bireycilik – ortaklaşalık, erillik – dişillik, belirsizlikten kaçınma olmak üzere dört farklı boyutta ele alan Hofstede modelini Michael Bond ve arkadaşları geliştirerek buna uzun – kısa dönemli uyum boyutunu eklemiş, söz konusu model uzun süre “5D” (five dimensions – beş boyut) olarak anılmıştır. 2009 yılında Minkov, araştırma yapılan ülke sayısını 93’e çıkarmış ve Hofstede’nin modeline altıncı boyutu eklemiştir.

Karşılıklı bilgi alışverişiyle renklenen, etkileşimle zenginleşen kültürler arası iletişim sürecinde temel olarak dikkat edilmesi gereken noktaları şu şekilde sıralayabiliriz:

Farklı sosyal değerlerin olduğunu aklımızda tutalım.

Farklı statü algılamaları, yorumlamaları ve anlamlarının olduğunu ve bunları sergilemede de farklılıklar olabileceğini hatırlayalım.

Farklı karar alma yöntemleri ve yaklaşımlarının olabileceğini unutmayalım.

Farklı zaman algılarının olabileceğini unutmayalım. Bazı kültürler zamanı önemli bir değer, hatta maddi bir değermiş gibi algılarken bir başka kültür daha rahat değerlendirilebilecek bir yaklaşımda olabilir.

Farklı bireysel mesafe ve mekân algılarınıhatırlayalım. Bazı kültürlerde yakın bireysel ilişkiler ve iletişim tercih nedeniyken bazı kültürlerde bireylerarası mesafe tercih ediliyor olabilir.

Farklı kültürel dokulardan kaynaklanan sözel ve sözsüz iletişimi kullanma biçimlerinde farklılıklar olabileceğini unutmayalım.

Farklı beden dillerinin olduğunu unutmayalım. Bir kültürde yer alan beden dilinin farklı bir kültürde çok daha farklı anlamlar taşıyabileceğini unutmayalım.

Farklı davranış kurallarının olabileceğini hatırlayalım. Bir kültürde doğru olarak bildiğimiz bir davranışın farklı bir kültür içerisinde olumlu karşılanmayacak şekilde algılanabileceğini unutmayalım.

Farklı hukuki ve etik davranışların da varolduğunu, kültürler arası etkileşim ve iletişim süreçleri içerisinde farklılaşabileceklerini hatırlayalım.

Farklı dil engellerinin olabileceğini hatırlayalım. Ayrı dilleri konuşanlarda olduğu gibi aynı dili konuşanların arasında da çeşitli nedenler ile paylaşım ve anlaşma süreçlerinde engeller olabileceğini unutmayalım.

Bireycilik – ortaklaşalık boyutu, bir toplumda bireysel yaşam ile kolektif ya- şam arasında hüküm süren ilişkiyi tanımlamaktadır. Bireycilik – ortaklaşalık boyutunun dört tanımlayıcı özelliği bulunmaktadır:

Bireyin kendisini algılayış biçimi (“Ben eşsizim.” / “Ben bir ailenin üyesiyim.”)

Bireyin diğerleri ile ilişkileri (“Bu davranıştan ne kazanırım?” / “Bu davranış diğerlerini nasıl etkiler?”)

Bireyin ulaşmak istediği hedefler (“Kazanmak istiyorum.” / “Grubumun kazanmasına yardımcı olan bir takım oyuncusuyum.”)

Bireyin davranışını şekillendiren dürtüler (“Bunu yapmak benim hakkım.” / “Benim grubuma karşı bir yükümlülüğüm var.”)

Bireycilik-ortaklaşalık boyutu, Hofstede’nin Kültürel Boyutlar Modeli’nde de karşımıza çıkmıştır. Kişinin kendisini birey mi, yoksa bir grubun üyesi olarak mı gördüğünü inceleyen bu boyutun bireyci kutbunda Amerika Birleşik Devletleri, ortaklaşa kutbunda da Singapur bulunmaktadır. Hem Hofstede’nin hem de Trompenaars’ın araştırmalarında en yüksek bireycilik skoru Amerika Birleşik Devletleri’ne aittir.Daha önce de belirtildiği üzere bireyciliğin yaygın olduğu toplumlara benmerkezci bir anlayış hâkimdir.Bireyler arasında güçlü bağlar yoktur. Aksine, ortaklaşa kültürlerde bireylerarası iletişim ve “biz” duygusu önemlidir. Birey kendisini bir grubun parçası olarak gördüğü için ekip başarısı ya da takım çalışması, bi- reysel başarıdan daha üstündür.

Edward T. Hall, kültürler arası farklılıkları in- celerken kültürel yapıyı oluşturan üç ana unsuru temel almıştır. Kültürler arası farklılıklar iletişim, zaman ve mesafe açısından incelenmiştir.

Mesafe

Bilindiği üzere her canlının kendisini dış çev- reden ayıracak bir sınırı vardır. Bu sınır insanoğlu- nun derisidir ancak birey bunun dışında görünmez birtakım sınırlarla da çevrilidir. Daha önce belirtil- diği üzere Trompenaars’ın da özel-yaygın olma bo- yutu kapsamında ele aldığı mesafeye ilişkin sınırlar kişisel mesafeyle başlayıp egemenlik alanıyla sona ermekte ve her kültürde farklılık göstermektedir. Hall’a göre (1990:11) kişisel mesafe “bireyin diğer bireylerle olan ilişkisi, duygusal durumu, kültü- rel altyapısı ve gerçekleştirilen eyleme göre dara- lıp genişleyen, görünmez bir baloncuktan oluşan alan”dır. Söz konusu baloncuğun boyutu ülkeden ülkeye, kültürden kültüre değişmektedir. Bireyin kişisel mesafe alanı Kuzey Avrupa ülkelerinde ge- nişken, Güney Fransa, İtalya, İspanya gibi Akdeniz ülkelerine doğru gidildikçe küçülmektedir.

Kültürlerarası iletişim

KÜLTÜRLER ARASI İLETİŞİM

Kültürler arası iletişim; farklı kültürlere men-sup insanlar arasında etkileşim ve anlam aktarımları, yabancının algılanması, açıklanması ve kültürel farklılıkların gözetilmesi gibi konuları inceleyen di-siplinler arası bir bilim dalıdır (Kartarı, 2014:50).