İLETİŞİM BİLGİSİ - Deneme Sınavı - 24

Tocqueville’e göre modern toplum, kalıtsal ilkeler ve geleneksel bağımlılık ilişkileri tarafından değil, yaşamın her alanını kaplayan ve bireyselcilik, materyalizm ve toplumsal istikrarsızlığı besleyen bir eşitlikçilik tarafından yönetilmektedir. Yukarıda alıntılanan bölümde ise modern toplumun bireyselciliği öne çıkarılmaktadır.

Gasset, kitlelerin, azınlık için yaratılmış (Gasset’e göre yüksek kültürden gelen insanlar) konumları ele geçirerek araçları kullanmak ve azınlığın hazlarını tatmak için toplumun ön saflarına doğru ilerlediklerini söylemektedir. Çözülen toplumsal bağlar nedeniyle insanlar yeterlilikleri yetmeyen toplumsal pozisyonlara gelir ve hak etmedikleri bir toplumsal statüye sahip olarak toplumsal kültürü ve değerler sistemini yozlaştırırlar.

Jurgen Habermas, basılı medyanın, gazetelerin ve dergilerin, Modern Avrupa’nın kurulmasında son derece etkili olduğunu söylemektedir. Basılı medyanın etkisiyle Avrupa, monarşiden liberal sisteme doğru ilerlemiştir. Habermas, ayrıca, kamuoyunun eleştirel düşüncelerinin medya üzerinden açıkça ifade edilmesini ise çağdaş demokrasinin can alıcı öğesi olarak kabul etmektedir.

Kitle iletişimini karakterize eden bir diğer önemli faktör de eşik bekçileridir. Eşik bekçileri; kitleye ulaşan iletişim içeriğinin üzerinde kontrolü olan kişi ya da gruplardır. Eşik bekçileri bazen, gazete editörü, haber dairesi başkanı gibi “görünür” olurlar. Sonuç olarak okuduğumuz, izlediğimiz ya da dinlediğimiz her şey bize birilerinin kontrolünden geçmiş, denetlenmiş olarak gelir. Bu denetim kuruluşunun yayın politikasının da bir göstergesidir. Haber yazımı ise doğrudan muhabirin görevidir.

Jules Verne’in 1892 yılında yayınlanan “Karpatlar Şatosu” adlı kitabında fotoğraf, ayna ve gramofonun birleşiminden yaptığı tasvir; tele fotoğrafın mucidi Arthur Korn’un 1907 yılında Paris’te yayınlanan L’Ilustration Gazetesi’ndeki röportajında uzaktaki görüntüler sinematografın görüntüleriymiş gibi ekranda görülebilecek demesi televizyo nun yüzyıllık bir proje olduğunun göstergesidir.

Kullanımlar ve doyumlar kuramına göre ise televizyon şu işlevlere sahiptir:

• Enformasyon, bilgi edinme ve uzlaşım elde etme isteği,
• Duygusal ve zevke dayalı ihtiyaçların karşılanması,
• Güven ve güvenirliğin güçlenmesi gibi kişisel ihtiyaçlar,
• Aile ve arkadaşlarla irtibat kurma gibi sosyal ihtiyaçlar,
• Oyalanma, kaçış gibi rahatlama ihtiyaçları.

Geleneksel kitle medyasında mahremiyet belirli ölçütler içine alınmıştır. Köklü bir gelenekten geldiği için deneyim ve birikim insanların mahremiyetleri ile ilgili bazı problemleri ortadan kaldırmıştır. Geleneksel kitle iletişim medyasında da hâlen mahremiyet ile ilgili tartışmalar devam etmektedir. İnternet nispeten yeni ve daha fazla teknik bilgi gerektiren bir kitle iletişim aracı olduğu için, internet yoluyla gelebilecek tehditler de diğer kitle iletişim araçlarına göre farklılık göstermektedir. Mahremiyet ihlali de bunlardan birisidir.

Kitle iletişim araçlarının işlevleri; toplumun ufkunu gözetleme, dikkati odaklaştırma, halkın yenileşmesini ve yeni tutumlar edinmesini sağlama ile gündem belirleme olarak sınıflandırılabilir. Akademik bilgi ve içerik üretmek ise kitle iletişim araçlarının değil, üniversitelerin görevidir.

Medya Gündemi;

Kitle toplumu kavramını ortaya ilk atan kişi olarak kabul edilen Fransız düşünür Alexis de Tocqueville’e göre modern toplum, kalıtsal ilkeler ve geleneksel bağımlılık ilişkileri tarafından değil, yaşamın her alanını kaplayan ve bireyselcilik, materyalizm ve toplumsal istikrarsızlığı besleyen bir eşitlikçilik tarafından yönetilmektedir. Emile Durkheim ise bireysel bilinçlerin birbirine benzerliği ve toplumsal iş bölümü kavramının, toplumsal hayatın temel kavramları olduğunu söylemektedir. Durkheim’a göre iş bölümünün gelişmesi toplumsal değişimin ön koşulunu oluşturmaktadır. Nüfusun büyük ölçüde hareketsiz olduğu cemaatte ilişkilerin, açıkça tanımlanmış toplumsal kurumlar (aile gibi) tarafından belirlendiği düşüncesi ise Ferdinand Tönnies’e aittir. Gasset ise, kitlelerin, azınlık için yaratılmış konumları ele geçirerek araçları kullanmak ve azınlığın hazlarını tatmak için toplumun ön saflarına doğru ilerlediklerini söylemektedir.

“İleti, iletişim aracının kendisidir.”saptaması McLuhan’a aittir. McLuhan, herhangi bir iletişim aracının bireysel veya toplumsal etkileri ya da her yeni teknolojik gelişmenin, insanoğlunun işlerine katılan yeni bir ölçeğin sonucu olarak ortaya çıktığını vurgulamaktadır. Herhangi bir iletişim aracının içeriğinin de bir iletişim aracına dönüştüğünü belirtir.

Kitle iletişim süreci anonim, heterojen bir alıcı kitlesine iletilerin gönderilmesi işidir. İletileri alan alıcılar çok büyük bir coğrafyaya yayılmış, sayılamayacak kadar fazla insandan oluşmaktadır. Heterojen (özdeş olmayan) yapı, toplumun geniş, çeşitli sınıf ve tabakalarından gelen insanlar tarafından oluşmaktadır. Kitle iletişimine maruz kalan insanlar birbirlerini tanımadıkları için anonimdirler; aynı biçimde kitle iletişiminde iletiyi gönderen kaynak da kitleyi tanımamaktadır. İletinin alıcıları da fiziksel olarak birbirinden uzaktır ve fiziksel bir mekanı paylaşmazlar. Kitleyi oluşturan bireyler toplumsal bir kurum aracılığıyla birbirlerine bağlı değillerdir.

Türkiye’de ilk özel gazete: Tercüman-ı Ahval’dır.
İlk İngilizce gazete: The Courat
Türkiye’de ilk gazete Bulletin de Nouvelle
İlk resmî Türkçe gazete: Takvim-i Vekayi’dir.

Türkiye’de radyo yayınları 1927 yılında başlamıştır. Dünyada radyo yayınları 1912 yılında  başlamıştır. 1920 yılında ilk radyo istasyonu KDKD Pittsburgh’da kurulmuş, 1922 yılında İlk radyo reklamı New York’ta üretilmiştir. 1949 yılında ise  DJ’ler ortaya çıkmıştır.

Kullanımlar ve doyumlar kuramına göre televizyon şu işlevlere sahiptir: Enformasyon, bilgi edinme ve uzlaşım elde etme isteği,  duygusal ve zevke dayalı ihtiyaçların karşılanması, güven ve güvenirliğin güçlenmesi gibi kişisel ihtiyaçlar, aile ve arkadaşlarla irtibat kurma gibi sosyal ihtiyaçlar, oyalanma, kaçış gibi rahatlama ihtiyaçları

“Ağ toplumu” kavramı Castells’e aittir. Castells “ağ toplumu” kavramıyla İnternet teknolojisinin toplum içinde nasıl bir yere sahip olacağını belirlemiştir.

Kitle iletişim araçlarının özellikleri ve işlevleri şöyledir: izleyici kitle geniştir; sadece belirli bir gruba değil, yerel, bölgesel, ulusal, uluslararası topluluklara seslenir. Kitle iletişimi karmaşık biçimsel kurumları gerektirir; kamusal ve tecimsel yayın (özel kuruluşlar) kuruluşlarının düzenlenişinde toplumsal ve siyasi yapı gözetici ve belirleyicidir. Kitle iletişimi kamusaldır; içeriği herkese açıktır, üyelik esasına göre işlemez. İzleyici kitle çeşitli toplumsal kümelerden gelen değişik niteliklere sahip insanlardan oluşan bir topluluktur. Kitle iletişim araçlarının toplumun ufkunu gözetlemesi ise kitle iletişim araçlarının işlevlerindendir.

Gündem koyma ve saptama etkisine bazı faktörler etki etmektedir. Kişilerin eğitim düzeyleri, sosyal, siyasal ve ekonomik olaylara ilgi düzeyleri, diğer iletişim araçları arasındaki bilgi kaynakları, gündem koyma ve saptama etkisi üzerinde önemli unsurlardır. Yüksek eğitim almış kişilerde işlevin etkisinin az olmasının nedeni, bu kişilerin, siyasal bilince sahip olmalarıdır.

Kitle iletişim araçları gündemi, kamu gündemi ve politika gündemine bazı diğer faktörler de etkide bulunmaktadır. Politika gündemi;.gerçek yaşamda ortaya çıkan gelişmeler sonucu sorun olarak ortaya çıkan ve çözüm bekleyen konular, kamunun politikacılardan beklentileri, medyanın politikacıların çalışmalarını yakından takip etmek istemeleri ve zaman zaman politikacıları etki altına almak istemeleri, politikacıların birey olarak içinde bulundukları çevrelerinde oluşan sorunları çözme doğrultusunda sahip oldukları düşünceler etkili olmaktadır.

Kitle kavramı Sanayi Devrimi sürecinde ortaya çıkmıştır. Kitlenin benzerliği sanayi tipi üretim biçimlerinden gelmektedir.